Οταν γράφεις για τον Γιάννη Λάτση, αποκλείεται να παρασυρθείς και να περάσεις στην «αγιογραφία». Ο εκλιπών δεν ήταν, ασφαλώς, άγιος. Αγιοι δεν υπάρχουν στη γη.
Ο Γιάννης Λάτσης, που έφυγε στις 16 Απριλίου 2003 σε ηλικία 93 ετών, έκλεισε με την αναχώρησή του την εποχή των «Ελλήνων μεγιστάνων». Μπορεί να μη διέθετε τη στίλβη του Ωνάση και του Νιάρχου, αλλά θα μπορούσε κανείς να τον τοποθετήσει σ’ αυτήν την κατηγορία. Γεννημένος το 1910 στο Κατάκολο από γονείς με καταγωγή βορειοηπειρώτικη, έβρεξε τα πόδια του στο νερό εξ απαλών ονύχων. Ζυμώθηκε με τη θάλασσα, αφού ο πατέρας ήταν ψαράς, έγινε ένα με τη ζωή, απέκτησε νωρίς το πρώτο πλεούμενο, αφού είχε γίνει καπετάνιος, πέρασε όπως πέρασε τα χρόνια της Κατοχής, και μετά την απελευθέρωση άρχισε να δραστηριοποιείται για τα καλά στη θάλασσα…
«Πάμε κρουαζιέρα γιατρέ;» ρώτησε ο κύριος Βαλούρδος τον πατέρα μου. «Θα πάρω και τα παιδιά μαζί», απάντησε ο γιατρός και βρεθήκαμε στη «Νεράιδα» για κρουαζιέρα στον Σαρωνικό. Αίγινα-Μέθανα-Πόρος-Υδρα-Σπέτσες σε μια μέρα, προσφορά του Βαλούρδου, λογιστή στη «Νεράιδα» και πελάτη του πατέρα μου, ιατρού στον «Οίκο του Ναύτου». Εκεί, μοναδικός επιβιώσας από τη θαλασσοταραχή, αφού τα άλλα τέσσερα αδέλφια δεν άντεχαν τη θάλασσα, άκουσα τη συζήτηση.
– Πολλά λεφτά ο Λάτσης, γιατρέ. Δεν είναι μόνο η «Εριέττα» και η «Νεράιδα», είναι και οι δουλειές με τον Νάσερ στην Αίγυπτο. Μπορεί να έδιωξαν από το Κάιρο και το Σουέζ τους Ελληνες, αλλά ο Λάτσης είναι έμπιστος του Νάσερ! Να μου το θυμηθείς, θα γίνει μεγάλος ο Λάτσης. Πολύ μεγάλος!
– Οσο μεγάλος και να γίνει κανείς, θα μικρύνει όταν έρθει η ώρα του, απεφάνθη ο πατέρας μου, που πίστευε σε άλλο Θεό, ασκούσε την ιατρική ως λειτούργημα και αν δεν εργαζόταν η μάνα μου θα είχαμε πεινάσει…
Οταν άρχισα τη δημοσιογραφία και εντάχθηκα στο ναυτιλιακό ρεπορτάζ, γνωρίστηκα στη «Βραδυνή» με τον αείμνηστο Σπύρο Αλεξίου. Εκείνος μου γνώρισε τον Λάτση, τον οποίο συνάντησα κάποιες φορές και έτσι -σε συνδυασμό με πληροφορίες και ρεπορτάζ- μπορώ να έχω άποψη.
Κατ’ αρχήν ήταν άνθρωπος ιδιόρρυθμος. Το ντύσιμό του, τολμηρό σε χρώματα, περίεργο σε συνδυασμούς, μπορούσε να αρχίσει με ένα καρό υποκάμισο, να περάσει σε μια ριγέ γραβάτα και να καταλήξει σε ένα κοστούμι «καναρινί» ή «πετρόλ»! Ολα αυτά, όμως, ωχριούσαν εμπρός στο μόνιμο αξεσουάρ, που ήταν το «καπεταναίικο» καπέλο! Η προσφώνηση «καπετάν Γιάννη» ήταν η μόνη στην οποία απαντούσε…
Κολοσσιαία περιουσία
Ο Γιάννης Λάτσης έφτιαξε μια κολοσσιαία περιουσία. Πλοία, κατασκευές στη Σαουδική Αραβία, ακίνητα σε όλη την Ευρώπη, τράπεζες. Αμύθητα πλούτη, τα οποία συνδύασε με έναν και μοναδικό γάμο, με την κυρία Εριέττα, τρία παιδιά, τον Σπύρο, τη Μαριάννα και τη Μαργαρίτα, και ενέα εγγόνια. Εδωσε μεγάλη σημασία στην οικογένεια και την κράτησε δεμένη, σε αντίθεση με τον Νιάρχο και τον Ωνάση, που δεν το κατάφεραν. Αυτό είναι, ίσως, το στοιχείο που δεν τον έκανε τόσο «σταρ». Ολα τα άλλα τα είχε. Χρήμα, δόξα, πλούτη, θαλαμηγούς, ιδιωτικά αεροπλάνα. Δεν προκάλεσε, όμως, ποτέ ερωτικό σκάνδαλο!
Για την περιουσία του Γιάννη Λάτση, τις επενδύσεις, τις φιλίες του με διασήμους, τους οποίους προσφωνούσε με τα μικρά τους ονόματα («Μάγκι» φώναζε τη Θάτσερ, «Γιώργο» τον πατέρα Μπους), την αθυροστομία του («βασίλισσά μου, μπορώ να πω ότι παραμένεις ωραία γκόμενα» είπε στην εμβρόντητη Ελισάβετ της Αγλίας σε μια από τις συναντήσεις τους εις επήκοον πολλών υψηλών προσώπων), τις δωρεές του (ιδρύματα, σχολεία, κτίρια, το κρουαζιερόπλοιο που στέγασε επί μακρόν σεισμοπαθείς στην Καλαμάτα) γράφηκαν ήδη πολλά και ίσως είναι, εν πολλοίς, γνωστά.
Ας μου επιτραπούν κάποιες προσωπικές μαρτυρίες, που έχουν αξία ως «ανέκδοτα» και τις οποίες, ασφαλώς, προτιμά ο αναγνώστης από τις «αγιογραφίες» ή τις «απομυθοποιήσεις» στις οποίες συνηθίζουν να επιδίδονται οι φέροντες και χειριζόμενοι τη γραφίδα…
Σαν αριστοφανικός
χορός
Το 1991, έχουμε ακολουθήσει τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη σ’ ένα από εκείνα τα εφιαλτικά ταξίδια, που άρχιζαν στις 5 το πρωί και τελείωναν ξημερώματα της άλλης μερας, αφού είχαμε επισκεφθεί τέσσερις-πέντε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες!
Σούρουπο πια, περιμένουμε έξω από την «Ντάουνινγκ στρητ 10» να βγουν ο Κ. Μητσοτάκης και ο Τζον Μέιτζορ για να κάνουν δηλώσεις. Εξαντλημένοι, έχουμε αρχίσει να νυστάζουμε, όταν ανοίγει η πόρτα της πρωθυπουργικής κατοικίας και βγαίνει ο… Λάτσης! Εκεί, έζησα μια από τις πλέον σουρεαλιστικές σκηνές της δημοσιογραφικής μου ζωής. Μόλις βλέπουν τον Λάτση οι φωτορεπόρτερ, που είχαν έλθει μαζί μας στην αποστολή, αρχίζουν να φωνάζουν ομαδικά «γεια σου μπαρμπα-Γιάννη»! Ο Λάτσης ξαφνιάζεται, κοντοστέκεται, φέρνει το χέρι στο γείσο του καπέλου για να «κοζάρει» καλύτερα, βλέπει τους φωτογράφους και… αρχίζει να τους βρίζει!
«Βρε μ…! Βρε π…!» και καθώς βρίζει, γελώντας, βγάζει από τις τσέπες του χρήματα, πολλές και κολλαριστές» στερλίνες, και αρχίζει να τις σκορπάει στον αέρα, προς το μέρος των φωτογράφων!
-Γεια σου, μπαρμπα- Γιάννη! Εξακολουθούσαν να φωνάζουν εκείνοι ενώ, με χορευτικές κινησεις, μάζευαν τα χρήματα από κάτω.
-Γεια σας ρε παλιομ…! Γεια σας ρε παλιοπ…! φώναζε, γελώντας, ο Λάτσης και σκορπούσε στερλίνες, μέχρι που μπήκε σ’ ένα αυτοκίνητο και χάθηκε. Η όλη σκηνή μου θύμισε χορό από έργο του Αριστοφάνη. Ως άλλος Δικαιόπολις, ο μεγιστάν κατελάμβανε την ορχήστρα με βήματα χορευτή, σκορπών τα χρήματα. Και οι φωτορεπόρτερ, ως εσμάριον καρβουναραίων εξ Αχαρνών, συνέλεγαν τα χαρτονομίσματα με κινήσεις επίσης χορευτικές. Ελειπε ένας τραγοπόδαρος και οινόφλυξ Παν για να στηθεί το όργιο!
Αργότερα, ο παλαίμαχος φωτορεπόρτερ Δημήτρης Πουλακίδας, μου μίλησε για την περίεργη σχέση Λάτση-φωτορεπόρτερ.
«Μας βρίζει, αλλά μας αγαπάει».
«Του αρέσει να μας βρίζει αλλά μας αγαπάει. Πληρώνει πάντα τις φωτογραφίες που θα του πάμε, αλλά με γκρίνια»!
– Ακουσε κατι. Το θέμα δεν είναι να έχεις περιουσία και δύναμη. Το θέμα είναι να ξέρεις μέχρι πού πρέπει να φτάσεις. Εγω πολλές φορές έχω φτάσει κοντά στα άκρα. Μόλις, όμως, αντιληφθώ ότι το παρακάνω, σταματάω, μου είχε πει ο Λάτσης όταν τον είχα συναντήσει στην Αθήνα, στην Οθωνος. Δεν ξέρω αν αντιλαμβανόταν πότε «το παράκανε». Πάντως, είναι βέβαιο ότι του άρεσε «να το παρακάνει»…
– Ο Ωνάσης έχει τη «Χριστίνα», ο Νιάρχος την «Κρεολή» κι εγώ την Εριέττα, τον Σπύρο, τη Μαριάννα και τη Μαργαρίτα.
-Εχετε τέσσερις θαλαμηγούς, κύριε Λάτση;
-Οχι, μια γυναίκα μόνιμη και τρία παιδιά!
«Ελάτε εδώ, ρε!»
Ετος 1986, στο πλοίο «Ελλάς Φως», στην Ελευσίνα, το μεγαλύτερο δεξαμενόπλοιο του κόσμου, που υψώνει ελληνική σημαία. Εκεί ο Ανδρέας Παπανδρέου, πρωθυπουργός, και ο Κων. Μητσοτάκης, πρόεδρος της Ν.Δ., που είχε χάσει τις εκλογές του ’85 αλλά είχε αρχίσει να «κερδίζει πόντους». Εκεί και ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ. Ο Λάτσης γνώριζε πολύ καλά την αξία του χρήματος. Γνώριζε επίσης ότι αν δεν ήταν αυτός που ήταν, δεν θα είχε επιρροή στους κατέχοντες τα οφίκια της εξουσίας. Ετσι, απολάμβανε να ασκεί αυτήν την «εξουσία» σ’ εκείνους που όλοι -πλην του ιδίου- θεωρούσαν «μεγάλους» και «δυσθεώρητους»…
– Ελάτε εδώ, ρε! είπε ο Λάτσης και οι Παπανδρέου και Μητσοτάκης τον ακολούθησαν στα ενδότερα του πλοίου, όπου είχε ήδη περάσει ο Σεραφείμ. Εκεί, λοιπόν, διημήφθη διάλογος ουδόλως κομψός, καθώς ο Λάτσης «κατσάδιασε» τον πρωθυπουργό και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης «επειδή τσακώνονται και τελικά δεν δουλεύει τίποτα στη χώρα»! Οταν άκουσα όσα μου μετέφερε ο συνομιλητής μου, παρών στον διάλογο (περι μονολόγου εκ βωμολοχιών μάλλον επρόκειτο) απόρησα. «Μα, καλά, τους μιλούσε έτσι; Και δεν αντέδρασαν;». Η απάντηση ήταν αφοπλιστική. «Κοίταξε, ο Λάτσης αυτός είναι. Αθυρόστομος και γκρινιάρης. Τον ξέρουν, όμως και δεν παρεξηγούνται. Ο Λάτσης βοηθάει τα κόμματα, φυσικά»…