Σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να δείτε τη γερμανική ταινία «Goodbye Lenin» που προβάλλεται από την προηγούμενη εβδομάδα στους κινηματογράφους. Διασκεδαστική, γλυκόπικρη, με μια πολύ ενδιαφέρουσα ισορροπία ανάμεσα στους νοσταλγούς του «ανύπαρκτου σοσιαλισμού» και τους όψιμους λάτρεις του υπαρκτού καπιταλισμού. Δεν θέλω να προδώσω τα μικρά «μυστικά» της υπόθεσης, που αν τα γνωρίζετε θα εκτονώσουν το χιούμορ της. Αλλά σε γενικές γραμμές, φανταστείτε έναν νεαρό κάτοικο τη Ανατολικής Γερμανίας, κάθε άλλο παρά φίλο του παλαιού καθεστώτος, που για να προφυλάξει τη μητέρα του από ένα επικίνδυνο σοκ, τις αποκρύπτει όλα τα γεγονότα που οδήγησαν στην κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου και την επανένωση των Γερμανιών. Από το παράθυρο του δωματίου της, η άρρωστη μητέρα εφησυχάζει ότι όλα είναι στη θέση τους: τα αγάλματα του Μαρξ, του Ενγκελς, του Λένιν, το Τείχος, το κόμμα-κράτος, οι πίκλες της κρατικής κονσερβοποιίας, τα αυτοκίνητα «Τράμπαντ». Ολα χάρη στην αριστοτεχνική σκηνοθεσία της ζωής που οργανώνει για χάρη της ο γιος της.
Εχω την αίσθηση ότι ο δυστυχής μέσος Ελληνας ψηφοφόρος, παρότι δεν είναι ασθενής και δεν κινδυνεύει από κάποιο τραυματικό σοκ -έχει άλλωστε επιδείξει περισσή αντοχή σε όσα σοκ προηγήθηκαν- βρίσκεται περίπου στην κατάσταση της Ανατολικογερμανίδας μητέρας. Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς αιδώ οι πρωταγωνιστές του πολιτικού προσκηνίου ανοικοδομούν το Τείχος που μπορεί να κάνει διακριτές ιδεολογικές και πολιτικές γραμμές που έχουν προ πολλού αφανιστεί. Το πιο ενδιαφέρον, σχεδόν σχιζοφρενικό στοιχείο, είναι τα ιδεολογικά αντιδάνεια και η εναλλαγή ρόλων μεταξύ κυβερνομαξίμου και εν αναμονή κυβερνορηγίλλης.
Οταν, για παράδειγμα, το κυβερνοΠΑΣΟΚ πουλάει τα λεγόμενα «ασημικά της οικογένειας» υπερακοντίζοντας σε αντι-κρατισμό τη Ν.Δ. του ακόμη ολιγότερου κράτους, η Original του φιλελευθερισμού μεταλλάσσεται αυτομάτως σε υπερασπιστή της δημόσιας περιουσίας. Και όταν η Ρηγίλλης προαναγγέλλει «επανίδρυση του κράτους» με ιδιωτικοποίηση και του τελευταίου ίχνους δημόσιας υπηρεσίας, το κυβερνοΠΑΣΟΚ προειδοποιεί ότι και ως αντιπολίτευση θα προτάξει τα στήθη του για να υπερασπιστεί τον κρατικό έλεγχο σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας. H στάση τους υπαινίσσεται το εξής τραγελαφικό: η μεν Ν.Δ. προφανώς θα «επανακρατικοποιήσει» το 11% της Εθνικής που «ξεπουλήθηκε» σε θεσμικούς επενδυτές, θα πετάξει τον όμιλο Λάτση από τα ΕΛΠΕ και θα ανακτήσει τα ιδιωτικά «δημόσια» έργα από τους εργολάβους στους οποίους τα χάρισε το ΠΑΣΟΚ. H Ν.Δ., εν ολίγοις, ως κυβέρνηση θα ανακαλύψει τον Λένιν, με μια γερή δόση ΝΕΠ, με δύο μερίδες στρατηγικού ελέγχου του κράτους και μια μερίδα ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Και αντιστρόφως: Αν από τον Απρίλιο του 2004 μεσολαβήσει το σενάριο της σύντομης «συντηρητικής παρένθεσης», το αντιπολιτευτικό ΠΑΣΟΚ θα ανακαλύψει και αυτό τον Λένιν και θα ανακτήσει τις δυνάμεις τους ομνύοντας κατά περίπτωση στην επανακρατικοποίηση εκείνης ή της άλλης ΔΕΚΟ που θα έχει προλάβει να ιδιωτικοποιήσει ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Αλογοσκούφης που, επιτέλους, θα ανακαλύψει ότι μερικά από τα «ασημικά της οικογένειας» είχαν μείνει άθικτα στο παλιό σεντούκι του κράτους.
Αυτή περίπου είναι η εικόνα που μας αφήνουν να δούμε από το στενό, ενημερωτικό μας παράθυρο οι μονομάχοι της κυβερνητικής εξουσίας για την οικονομική τους πολιτική. Μια εικόνα που, παρά το άφθονο αίμα της προεκλογικής σύγκρουσης, προδίδει απλώς ότι η σκιώδης κυβέρνηση της Ρηγίλλης είναι το κρατικιστικό alter ego του ΠΑΣΟΚ, και το ΠΑΣΟΚ είναι η φιλελεύθερη libido της Ν.Δ. Αν αποφασίσουμε να σηκωθούμε από τον καναπέ και να δούμε όλη τη θέα έξω από το παράθυρο ή πολύ περισσότερο βγούμε από το διαμέρισμα, όπως κάποια στιγμή έκανε και η ηρωίδα της ταινίας «Goodbye Lenin», τότε θα ανακαλύψουμε ότι οι νομείς του κράτους είναι τόσο φιλελεύθεροι, ώστε να κρατούν με νύχια και με δόντια ένα σεβαστό μερίδιο κράτους στην οικονομία, που δίνει υπόσταση (οικονομική και όχι μόνον) στην κομματική νομενκλατούρα. Και ταυτοχρόνως, είναι τόσο λενινιστές ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή διατεθειμένοι να πουλήσουν κι άλλο κράτος στη συνήθη επιχειρηματική και επενδυτική πελατεία.
Γι’ αυτό, στην ουσία, θέλουν να υπάρχουν πάντα στην άκρη μερικά «ασημικά τη οικογένειας». Θα τα πουλήσουν, θα τα ξαναγοράσουν, θα τα ματαπουλήσουν και θα περνούν χλιδάτα οι «κατοχές», οι ευημερίες, οι υφέσεις και οι συγκλίσεις. Μνημόσυνα με ξένα κόλλυβα, γιορτές με κλεμμένες τούρτες.
Υ.Γ. Το μόνο που έλειπε από τη θριαμβική επιστροφή του Λένιν στο κράτος του σοσιαλισμού της αγοράς, ήταν η εξέγερση της Κροστάνδης. Στον ρόλο των αναρτών, οι συνδικαλιστές των σωμάτων ασφαλείας που ανακάλυψαν τι εστί καταστολή και βερύκοκκο. Παιδαγωγικό μου ακούγεται.