Νομπελίστας ποιητής, από τους μεγαλύτερους της Πολωνίας, ο Τσέσλαβ Μίλος πέθανε το περασμένο Σάββατο στην Κρακοβία σε ηλικία 93 ετών. Γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου του 1911 στο Τσέτινιε της σημερινής Λιθουανίας.
Θεωρείται από τους τυχερότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα, όχι μόνο γιατί πήρε το Νόμπελ (το 1980), όχι μόνο γιατί κατέκτησε την παγκόσμια φήμη και την αναγνώριση της πολωνικής κομμουνιστικής κυβέρνησης – η οποία βέβαια επεδίωξε, μετά την αυτομόλησή του στη Δύση το 1951, να τον βυθίσει στην ανυπαρξία.
Υπήρξε τυχερός γιατί γεννήθηκε εγκαίρως ώστε να λάβει πανεπιστημιακή μόρφωση στη νεότατη ανεξάρτητη Πολωνία και πρόλαβε να αναγνωριστεί το ταλέντο του και να εργαστεί επαγγελματικά στην πολωνική ραδιοφωνία. Επιβίωσε της κατάρρευσης της Πολωνίας το 1939 και της γερμανικής Κατοχής με τη βοήθεια φίλων, έτσι ώστε να μπορέσει να καλλιεργηθεί ως ποιητής, μεταφράζοντας Σαίξπηρ και Ελιοτ.
Μοναχικός δρόμος
Στη νεότητά του υπήρξε αριστερός και μετά τον πόλεμο συνεργάστηκε με την κομμουνιστική εξουσία, η οποία του το ανταπέδωσε δίνοντάς του διπλωματικές θέσεις στο Παρίσι και στην Ουάσιγκτον. Εκεί μπόρεσε να επωφεληθεί από την ελευθερία της Δύσης και να καλλιεργήσει την τέχνη του, όταν ο σταλινισμός τσάκιζε τα ταλέντα στην Πολωνία.
Είχε μιαν αποστροφή για την πρωτοπορία του 20ού αιώνα κι αυτό διακρινόταν στη δυσκαμψία και στη στεγανότητα της ποίησής του. Από την άλλη όμως, η εμμονή του στο «μοναχικό του πύργο» τον βοήθησε στα ύστερα χρόνια του να πλέξει δεξιοτεχνικούς ποιητικούς συλλογισμούς από ένα υλικό φιλοσοφικό, ποιητικό και θρησκευτικό.
Στη διάρκεια της ψυχροπολεμικής περιόδου έγραψε μια συλλογή δοκιμίων με τίτλο «The Cartive Mind», που έγινε κλασικό έργο της φιλολογίας του ολοκληρωτισμού.
Από το 1960 εγκαταστάθηκε στην Καλιφόρνια, δίδαξε σλαβική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, ενώ παράλληλα μετέφραζε αγγλόφωνη λογοτεχνία στα πολωνικά. Τα ποιήματά του έγιναν γνωστά στον αγγλόφωνο κόσμο το 1973, ενώ στην Πολωνία κυκλοφόρησαν μόνο μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ. O ίδιος επέστρεψε στην πατρίδα του μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Οπως σημειώνει ο βιογράφος του Λούκατς Σταντίκι, ο Μίλος έγινε μύθος του αντικομμουνιστικού κινήματος και της μάχης για την ελευθερία.