Οταν σηκώνουμε ένα ποτήρι λευκό κρασί και λέμε «στην υγειά σας», είναι κάτι παραπάνω από συνήθεια. Το ελληνικό λευκό κρασί έχει πολύ ισχυρή αντικαρκινική δράση, σύμφωνα με έρευνα πανεπιστημιακού εργαστηρίου της Θεσσαλίας. H οινοποσία χαρίζει ευχαρίστηση και ταυτόχρονα υψώνει ασπίδα κατά του καρκίνου. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου, δηλαδή. Πρόκειται για σημαντικό εύρημα, που έχει κάνει ήδη αίσθηση στο εξωτερικό, καθώς μέχρι τώρα ήταν γνωστή μόνο η αντικαρκινική συμβολή του κόκκινου κρασιού, ενώ συνολικά για τα ελληνικά κρασιά δεν υπήρχαν αντίστοιχες μελέτες. Τώρα, τα ελληνικά κρασιά εκτός από τη βελτίωση της ποιότητας και της διάθεσής τους, εμφανίζονται να βοηθούν και στην καταπολέμηση της μάστιγας της εποχής μας, του καρκίνου.
Ο αντικαρκινικός ρόλος ποικιλιών κρασιού είχε γίνει γνωστός τα τελευταία χρόνια από μεγάλες επιδημιολογικές έρευνες που έγιναν στη Γαλλία, οι οποίες όμως αφορούσαν αποκλειστικά το κόκκινο κρασί. Αυτές οι έρευνες, όμως, αποτέλεσαν το ερέθισμα για τον αναπληρωτή καθηγητή Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, κ. Δημήτρη Κουρέτα και την ερευνητική του ομάδα στη Λάρισα. «Αρχικά δεν ήταν παραδεκτή οποιαδήποτε αντικαρκινική λειτουργία του οίνου. Μάλιστα, μέχρι τότε ήταν ευρέως αποδεκτό ότι η κατανάλωση κρασιού μπορεί να έχει μέχρι και επιβαρυντικό αποτέλεσμα στην εμφάνιση καρκίνου και καρδιοπαθειών. Γι’ αυτό και η έντονη αντικαρκινική δράση των γαλλικών κρασιών, που καταγράφηκε στις πρώτες εκείνες έρευνες, είχε χαρακτηριστεί σαν «γαλλικό παράδοξο». «H ομάδα μου ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια τη μελέτη των βιολογικών ιδιοτήτων των λευκών σταφυλιών και των λευκών κρασιών από την πατρίδα μας. Και πριν από λίγο καιρό δείξαμε ότι αυτά ασκούν ένα ισχυρό αντικαρκινικό αποτέλεσμα σε ανθρώπινα κύτταρα», μας λέει ο κ. Δημήτρης Κουρέτας.
Από Θήρα και Θεσσαλία
Πώς ξεκίνησαν οι έρευνες; «Πριν από μερικά χρόνια, γυρίζοντας από την Αμερική στην Ελλάδα, είχα ενδιαφερθεί να μεταφέρω την τεχνογνωσία που χρησιμοποιεί ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων στην πιστοποίηση των βιολογικών ιδιοτήτων των τροφίμων. Ετσι, με τους συνεργάτες μου, δημιουργήσαμε στη Λάρισα, στο Εργαστήριο Φυσιολογίας και Τοξικολογίας στο τμήμα Βιοχημείας – Βιοτεχνολογίας, την απαραίτητη τεχνογνωσία για να ελέγχουμε με βιολογικές δοκιμές σε ανθρώπινα κύτταρα αν τα διάφορα συστατικά των σταφυλιών και κρασιών ασκούν αντικαρκινική δράση». Οι Ελληνες ερευνητές εξέτασαν ποικιλίες λευκού σταφυλιού και λευκού κρασιού από τη Σαντορίνη και τη Θεσσαλία και κατέληξαν ότι παρουσιάζουν πολύ ισχυρή αντικαρκινική δράση, μεγαλύτερη ακόμα και απ’ αυτήν των κόκκινων οίνων!
Η μεθοδολογία που χρησιμοποιεί η ερευνητική ομάδα είναι η δοκιμασία εκχυλισμάτων σταφυλιού σε μοριακά τεστ, όπου φαίνεται η επίδρασή τους σε ανθρώπινα κύτταρα, σε συγκεκριμένα βακτήρια και σε ένζυμα υπεύθυνα για την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Πρόκειται για πρωτοποριακή τεχνολογία, αφού μέχρι τώρα -σε διεθνές επίπεδο- έχουν γίνει αντίστοιχες μελέτες μόνο για συστατικά του λευκού κρασιού και όχι για το σύνολο του σταφυλιού. Ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο συγκέντρωσε και την προσοχή του διεθνούς Τύπου, αφού η συγκεκριμένη μελέτη βγήκε στην πρώτη σελίδα της «Indernational Herald Tribune». «Πιστεύουμε ότι στη σημερινή παγκόσμια κατάσταση παρουσιάζει ενδιαφέρον η σύνδεση των ελληνικών κρασιών με την αντικαρκινική δράση. Θα δημιουργούσε πολύ ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα στα κρασιά της Ελλάδος στις διεθνείς αγορές», λέει ο κ. Κουρέτας.
Η δράση του κρασιού
Τι ακριβώς σημαίνει όμως αντικαρκινική δράση του κρασιού; Μήπως ότι πίνοντας λίγο κρασάκι αποκρούουμε οριστικά τον κίνδυνο του καρκίνου; «Δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. O καρκίνος είναι μια περίπλοκη διεργασία, η οποία κρατά πολλά χρόνια μέχρι να γίνει αντιληπτή. Μπορούμε, αν ενσωματώσουμε κάποιες πρακτικές στην καθημερινή μας ζωή, να τον καθυστερήσουμε ή και να τον αναχαιτίσουμε. Γιατί οι περισσότεροι πιστεύουν (και δεν φταίνε αυτοί) ότι θα βρεθεί το απόλυτο φάρμακο για τον καρκίνο, το οποίο και θα τον θεραπεύσει. Αυτό είναι εν πολλοίς μια πλάνη, και δεν είναι η μόνη στην ιατρική σήμερα. Η σωστή ερμηνεία των ερευνητικών δεδομένων μας λέει ότι αν θέλουμε να παλέψουμε την υπόθεση καρκίνος σωστά, πρέπει να βάλουμε μακρόχρονα στη ζωή μας ορισμένα πράγματα, όπως η καθημερινή άσκηση, η κατανάλωση σχετικά λίγου κόκκινου κρέατος, η όσο το δυνατόν περισσότερη κατανάλωση νωπών λαχανικών, φρέσκου ελαιολάδου κ.λπ. Εμείς σήμερα λέμε ότι και το λευκό κρασί από διάφορες περιοχές της ελληνικής γης είναι πολύ πιθανόν να ασκεί πολύ ισχυρό αντικαρκινικό αποτέλεσμα. Και λέμε πολύ πιθανόν γιατί αυτά που βρίσκουμε στο εργαστήριο πρέπει να επιβεβαιωθούν στην πράξη με επιδημιολογικές μελέτες. Συνήθως τα εργαστηριακά ευρήματα επιβεβαιώνονται, αλλά θα πρέπει να γίνουν και επιδημιολογικές μελέτες», σημειώνει ο κ. Κουρέτας. Το πρόβλημα όμως είναι ότι στην Ελλάδα δεν γίνονται παρά ελάχιστες τέτοιες έρευνες.
Μελλοντικοί στόχοι
Οι επόμενοι στόχοι της ερευνητικής ομάδας είναι η εξέταση και άλλων ποικιλιών ελληνικών σταφυλιών και οίνων, η δοκιμασία και κόκκινου κρασιού από την περιοχή της Θεσσαλίας και η διαμόρφωση ενός ενιαίου τεστ ελέγχου της βιολογικής λειτουργίας, που να μπορεί να σταθεί σε διεθνές επίπεδο. «Επιδιώκουμε να προβάλλουμε ακόμα περισσότερο το ελληνικό κρασί και να κάνουμε το εργαστήριό μας κέντρο αναφοράς για αντίστοιχες μελέτες», μας λέει ο κ. Κουρέτας.
Υπάρχει όμως το πρόβλημα της χρηματοδότησης των μελετών, η οποία τελειώνει σε δύο χρόνια. «Μας ενδιαφέρει να βρούμε χρηματοδότες από την περιοχή της Θεσσαλίας για να συνεχίσουμε τη δουλειά μας στα ντόπια κρασιά και πιστεύω ότι θα το πετύχουμε», λέει ο Δ. Κουρέτας. Σε κάθε περίπτωση, ήδη η δουλειά της ερευνητικής ομάδας έχει δώσει ισχυρή ώθηση στο ελληνικό κρασί. Οσο για μας, μπορούμε να αισθανόμαστε πιο σίγουροι πως μερικά ποτηράκια λευκό κρασί όχι μόνο «ευφραίνουν καρδία», αλλά συμβάλλουν και στην καλή υγεία.
Οι εισαγωγές πλήττουν την εγχώρια παραγωγή
Παρά το ότι η ποιότητα των ελληνικών κρασιών ενισχύεται τα τελευταία χρόνια, η θέση τους μέσα στην εγχώρια αγορά υποβαθμίζεται σταθερά τα τελευταία χρόνια, καθώς δεν αντέχουν στο συναγωνισμό των αθρόων εισαγωγών φθηνών ξένων κρασιών. Οι εισαγωγές κρασιού, χύμα και εμφιαλωμένου, έφτασαν τους 28.000 τόνους, ενώ το 2001 ήταν μόλις 11.000 τόνοι! Μάλιστα, την τελευταία δεκαετία οι εισαγωγές κρασιού σημείωσαν αύξηση άνω του 1.000%. Ειδικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη παίζουν τα σούπερ μάρκετ, τα ράφια των οποίων έχουν γεμίσει με εισαγόμενο κρασί.
Αλλά και «έξω» δεν πάμε καλά. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Κεντρικής Κλαδικής Συνεταιριστικής Ενωσης Αμπελουργικών Προϊόντων (ΚΕΟΣΟΕ) οι εξαγωγές ελληνικού κρασιού παραμένουν καθηλωμένες στα επίπεδα της δεκαετίας του ’90, φτάνοντας περίπου τους 60.000 τόνους. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, που απορροφά σχεδόν το ένα τρίτο των ελληνικών εξαγωγών οίνου, το ποσοστό των ελληνικών κρασιών έπεσε από 2,8% το 1990 στο 1,2% πέρσι. Σε μεγάλο βαθμό η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα των τιμών του ελληνικού κρασιού -σε συνδυασμό πάντα με την ποιότητά του- που είναι υψηλές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αρνητική αυτή εξέλιξη διαμορφώνεται σε μια στιγμή, που ενισχύεται η τάση στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική για την κατανάλωση κυρίως τοπικών προϊόντων διατροφής. Για παράδειγμα, πρόσφατη έρευνα σε δέκα Πολιτείες των ΗΠΑ, έδειξε ότι οι τρεις στους τέσσερις πολίτες προτιμούν προϊόντα που προέρχονται από την τοπική παραγωγή και ειδικά από μικρά οικογενειακά αγροκτήματα. Μάλιστα, ο ένας στους τέσσερις είναι διατεθειμένος να πληρώσει και 6-15% περισσότερο για τέτοια προϊόντα, αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη πιστοποίηση. Αντίστοιχη θετική τάση παρουσιάζεται και για τα βιολογικά προϊόντα και γενικά τις συσκευασίες με οικολογική σήμανση.
Το ερώτημα γιατί το ελληνικό κρασί δεν μπορεί να αξιοποιήσει αυτή την τάση, η οποία είναι εμφανής και στη χώρα μας, πρέπει να απασχολήσει τους αρμόδιους.