O υπόκοσμος στην αρχαιότητα

O υπόκοσμος στην αρχαιότητα

2' 18" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Catherine Salles: «H άλλη όψη της αρχαιότητας (O υπόκοσμος)». Μετάφραση: Κώστας Τσιταράκης. Εκδόσεις Παπαδήμα, 2005, σελ. 354.

Οι κλασικοί φιλόλογοι, οι αρχαιο-ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι από καιρό σε καιρό συναντούν πληροφορίες για την άλλη όψη της αρχαιότητας, ελληνικής και ρωμαϊκής, του υποκόσμου δηλαδή, αλλά δεν συνειδητοποιούν κάτι, που είναι φυσικό, ότι δηλαδή το κακό σε όλες του τις εκφάνσεις είναι τόσο διαδεδομένο, όσο τουλάχιστον το καλό. Αυτό οφείλεται αφενός στο ότι και τα κείμενα και οι ίδιοι οι ερμηνευτές τους είναι, σε ένα βαθμό, περισσότερο ιδεαλιστές και βελτιόδοξοι του παρελθόντος από όσο θα επέτρεπε ο πραγματισμός, αφετέρου στο ότι το καλό είναι προϊόν αρετής, δηλαδή έξεως προαιρετικής του αγαθού, ενώ το κακό όχι τόσο της κακίας, όσο της ανάγκης, αφού υποτίθεται, κατά την κυρίαρχη φιλοσοφική αντίληψη, που πηγάζει από τον Σωκράτη, «ουδείς εκών κακός». Αυτό το κλόνισαν ο Πρωταγόρας και οι άλλοι σοφιστές και διαφωτιστές, αλλά δεν το κατέρριψαν. Απλώς πρέπει να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα περισσότερο οι αρχαιογνώστες, και μάλιστα οι εκπαιδευτικοί, και να αποκτήσουμε (πιο) άγρυπνο βλέμμα. Και το βιβλίο της Catherine Salles προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση μας βοηθάει. Μόνο που το έκανε με πρόδηλη την ορμή του νεοφωτίστου στα κλασικά, και μάλιστα στα ελληνικά, αφού διδάσκει «Ρωμαϊκό πολιτισμό» στο Πανεπιστήμιο Paris X – Νanterre.

Επί ενός μόνο μέρους του θέματος, του ερωτικού, ο ίδιος εκδοτικός οίκος έχει βγάλει τέσσερα ακόμη βιβλία των Pierre Grimal, «O έρωτας στην αρχαία Ρώμη», Robert Flaceliere, «O έρωτας στην αρχαία Ελλάδα», Violaine Vanoyere, «H πορνεία στην αρχαία Ελλάδα» και Reinsberg Carola, «Γάμος, εταίρες και παιδεραστία στην αρχαία Ελλάδα», πράγμα που κάτι δείχνει για τις προτεραιότητες του σύγχρονου αναγνωστικού κοινού μας, αλλά το παρόν έργο επεκτείνει κατά πολύ το θέμα των συναφών διαφυλικών, διαταξικών και διεθνών σχέσεων.

Το έργο διαρθρώνεται σε δύο μέρη, Ελλάδα – Ρώμη, δηλαδή ουσιαστικά Αστυ – Urbs. Το πρώτο περιλαμβάνει άνδρες, γυναίκες, παιδιά (α) στις τρεις πόλεις Αθήνα, Κόρινθο και (Πτολεμαϊκή) Αλεξάνδρεια, (β) τον κόσμο των χαμένων παιδιών (εδώ είναι το «φυτώριο» των ενήλικων πορνών και κακοποιών, φυσικά), γ) εταίρες, «συνοδοί» και αλήτες, δ) γλέντια και συμπόσια, ε) στο τέλος του γλεντιού και στ) το βασίλειο της ηδονής (με πρώτο υποκεφάλαιο το «Ολόκληρη η Ελλάδα αναστενάζει στην πόρτα της Λαΐδας» – μόνο το «η σοβαρόν γελάσασα καθ’ Ελλάδος» της ξέφυγε της Γαλλίδας).

Το δεύτερο μέρος περιέχει άλλα έξι κεφάλαια με τη Ρώμη: α) H Ρώμη του Πλαύτου, β) Οι «ελληνικές» απολαύσεις, γ) Μετατροπές και βιαιότητες (με πρώτο υποκεφάλαιο το «Οι αφέντες του κόσμου δεν έχουν ούτε βώλο γης δικό τους», δ) H Ρώμη του κινδύνου και της αυταπάτης ε) Ταβέρνες, πανδοχεία και οίκοι ανοχής και στ) H «απαράμιλλη ζωή». Ακολουθούν: (ανεπαρκής) Επίλογος, πέντε πολύ χρήσιμα Παραρτήματα, Βιβλιογραφία και (ατελές) Ευρετήριο.

Συνολικά πολύ ενδιαφέρον και «πικάντικο» βιβλίο, αξιοπρόσεκτο εκδοτικό προϊόν.

* O Ανδρέας Παναγόπουλος είναι καθηγητής της Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή