Το Λιτόχωρο Πιερίας, μια πανέμορφη κωμόπολη στους πρόποδες του Ολύμπου, από τα πιο γνωστά τουριστικά θέρετρα σήμερα, πέρασε στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας για το περιβόητο «χτύπημα». Την επίθεση, δηλαδή, τον Μάρτιο του 1946, ενόπλων κομμουνιστικών ομάδων του Ολύμπου εναντίον της τοπικής φουράς της χωροφυλακής, η οποία αναφέρεται συνήθως ως το αιματηρό εναρκτήριο λάκτισμα από πλευράς ΚΚΕ για το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου. Εξήντα χρόνια μετά -συμπληρώθηκαν την Παρασκευή- το ερώτημα εάν το χτύπημα είχε σχεδιαστεί και αποφασιστεί από την υπό τον Νίκο Ζαχαριάδη ηγεσία του ΚΚΕ για να σαλπίσει τον «τρίτο γύρο» ή ήταν μία ενστικτώδης αντίδραση «ομάδας ενόπλων καταδιωκόμενων αγωνιστών στη μαζική και ωμή τρομοκρατία των μοναρχοφασιστών», παραμένει ουσιαστικά αναπάντητο.
Τον Μάρτιο του 1946, η χώρα όδευε προς εκλογές, που είχαν προγραμματιστεί για την 31η του μηνός, υπό ανώμαλες συνθήκες τις οποίες χαρακτήριζαν οι διώξεις, οι δολοφονίες, οι αντεκδικήσεις και τα βασανιστήρια στελεχών, μελών και οπαδών της Αριστεράς ως συνέπεια της ήττας των ΕΑΜικών δυνάμεων στα Δεκεμβριανά.
Το ΚΚΕ είχε καλέσει τους πολίτες να απόσχουν από την ψηφοφορία με το επιχείρημα ότι η επικρατούσα κατάσταση δεν κατοχύρωνε το αδιάβλητο -μια επιλογή που εκ των υστέρων θα εκτιμηθεί από το κόμμα ως «εγκληματικό λάθος»- ενώ τα βουνά είχαν «γεμίσει» από «ομάδες δημοκρατικών ένοπλων καταδιωκόμενων αγωνιστών», οι οποίες συγκροτούνταν βαθμιαία σε οργανωμένη στρατιωτική δύναμη, υπό την εποπτεία έμπειρων αξιωματικών του ΕΛΑΣ που έστελνε το ΚΚΕ.
Μία από αυτές, που έδρευε στον Ολυμπο, αποτελούμενη από τριάντα τρεις ενόπλους, εκ των οποίων οι είκοσι εννιά ντόπιοι, επετέθη τη νύχτα υπό τη διοίκηση του καπετάν Υψηλάντη εναντίον του σταθμού χωροφυλακής του Λιτοχώρου, όπου νωρίτερα είχαν βασανιστεί και θανατωθεί τρία στελέχη του ΕΑΜ. Στην ολονύκτια μάχη σκοτώθηκαν δεκατρείς χωροφύλακες και αιχμαλωτίστηκαν άλλοι τρεις που αφέθηκαν αργότερα ελεύθεροι στον Ολυμπο όπου τους μετέφεραν οι ένοπλοι του Υψηλάντη. Οι εκλογές διεξήχθηκαν την επομένη κανονικά, αλλά η είδηση της επίθεσης προκάλεσε αίσθηση και οι απομονωμένες σκόρπιες ομάδες του ΚΚΕ στα βουνά άρχισαν να ξεθάβουν τα όπλα εκλαμβάνοντάς την ως το άνωθεν σινιάλο για την έναρξη του «ένοπλου αγώνα των λαϊκοδημοκρατικών δυνάμεων ενάντια στον μοναρχοφασιστικό αφηνιασμό».
Ποιος αποφάσισε το ηχηρό αυτό χτύπημα και με ποιο στόχο; Στα επίσημα ντοκουμέντα του ΚΚΕ δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης, σε άρθρο του στον «Ριζοσπάστη» αργότερα, εκθείασε την επίθεση υπογραμμίζοντας τον προειδοποιητικό της χαρακτήρα, ενώ τη δική του εκδοχή για τα γεγονότα δίνει σήμερα στην «Κ» το ιστορικό στέλεχος του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος κ. Πάνος Δημητρίου. Δύο από τους ελάχιστους εν ζωή -ίσως και οι μοναδικοί- πρωταγωνιστές εκείνης της φονικής νύχτας, ένας χωροφύλακας που επέζησε της σφαγής και ένα μέλος της ομάδας των επιτιθέμενων, εξιστορούν, εξήντα χρόνια μετά, τα τραγικά γεγονότα.