Το παλιότερο βιβλίο στη δυτική παράδοση αντιπροσωπεύει ο πάπυρος του Δερβενιού, που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και αποκρυπτογραφείται από Ελληνες και ξένους ερευνητές με τη βοήθεια υπερσύγχρονης τεχνολογίας. Εύρημα του 1962, που επί τέσσερις και πλέον δεκαετίες δεν αξιοποιήθηκε, γεγονός που ερμηνεύεται ως σκάνδαλο στη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Μια φιλοσοφική πραγματεία του 5ου αι. π.Χ. πάνω σε Ορφικό ποίημα, η οποία αποκρυπτογραφείται από το δίδυμο των επιστημόνων που «διάβασαν» πρόσφατα τον πολυσυζητημένο πάπυρο του Ιούδα. Με τη διαφορά, όπως λέει στην «K» ο Απόστολος Πιερρής (διεθυντής του Ινστιτούτου Φιλοσοφικών Ερευνών στην Πάτρα), «ότι ο πάπυρος του Δερβενιού είναι για μας ακόμη πιο σημαντικός, αφού είναι ο παλαιότερος με ελληνική γραφή και αντιπροσωπεύει ένα φιλοσοφικό κείμενο του β΄ μισού του 5ου αι. π.Χ. πάνω σε Ορφική ποίηση».
Το κείμενο αποτελεί μια φιλοσοφική πραγματεία για τη φύση των θεών, την κοσμογονία, την κοσμολογία, τη θεωρία της ψυχής και τη φύση των θρησκευτικών τελετών, κυρίως υπό μορφή ερμηνείας ενός παλιότερου Ορφικού ποιήματος. «Ανήκει στον κύκλο του Αναξαγόρα που είχε κατηγορηθεί για αθεΐα. Ωστόσο, βλέπουμε μια προσπάθεια να ενσωματώσει τη θρησκευτική παράδοση και μάλιστα σε μια ακραία της μορφή όπως είναι ο Ορφισμός, μέσα σε μια φιλοσοφική ερμηνεία των θρησκευτικών κειμένων και τελετουργιών που τα κάνει αποδεκτά στον ορθολογισμό του 5ου αι. π.Χ.», υπογραμμίζει ο κ. Πιερρής.
Πρόκειται για συνεργασία μεταξύ του Ινστιτούτου Φιλοσοφικών Ερευνών στην Πάτρα και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που πέτυχε να χρησιμοποιήσει πολυφασματικές τεχνικές απεικονίσεις, όπως εφαρμόστηκαν από τους Roger Macfarlane και Gene Ware του Brigham Young University των ΗΠΑ. Οι καθηγητές ετοιμάζουν ανασύσταση του κειμένου βασισμένοι στα καινούργια επιστημονικά δεδομένα και σε μια εκ βάθρων μελέτη του περιεχομένου της πραγματείας.
Ο πάπυρος που βρέθηκε το 1962 με τα ονομαστά ευρήματα του Δερβενιού που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, σε μια από τις συνηθισμένες ανασκαφές της περιοχής, επιβίωσε μιας ταφικής πυράς των μέσων του 4ου αι. π.Χ. H Αρχαιολογική Υπηρεσία λειτούργησε αμέσως τότε και κάλεσε τον Φάκελμαν, φημισμένο συντηρητή της εποχής από την Αυστρία, για τη συντήρηση και το ξετύλιγμα του παπύρου. «Εκείνος έκανε την αποκατάσταση του ευρήματος και εν συνεχεία έβαλε σε εννέα πλαίσια τα κομμάτια. Ομως, από τον Ιούλιο του 1962 ώς τώρα δεν υπάρχει καμία επίσημη έκδοση ούτε και επίσημη επιστημονική εργασία». Ολα αυτά, παρότι έχουν εκδοθεί τρία βιβλία τα οποία βασίζονται σε μια μη έγκυρη έκδοση του 1981.
Τα επόμενα σχέδια πάντως, περιλαμβάνουν έκθεση αλλά και δύο διεθνή συμπόσια.