Οι ελεύθεροι επαγγελματίες φορολογούνται για τα καθαρά κέρδη που αποκτούν από την άσκηση του επαγγέλματός τους. Τα καθαρά τους κέρδη προσδιορίζονται λογιστικώς, δηλαδή αφαιρούνται από τις ακαθάριστες αμοιβές όλες οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για την απόκτηση αυτών.
Εκπίπτουσες δαπάνες
– Χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων. Οι δαπάνες συντήρησης, λειτουργίας, επισκευής, κυκλοφορίας, αποσβέσεων και μισθωμάτων που καταβάλλονται σε εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης για επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, που χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες του επαγγέλματός τους, εκπίπτουν κατά ποσοστό 25% του συνολικού ύψους αυτών και δεν μπορεί να υπερβεί το 3% του δηλωθέντος εισοδήματος από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων. Ο ανωτέρω περιορισμός αφορά και τα μισθώματα που καταβάλλουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες σε αλλοδαπές εταιρείες leasing. Μισθώματα που καταβάλλονται σε εταιρείες leasing για αυτοκίνητο που ανήκει κατά 50% σε δύο ελεύθερους επαγγελματίες που το χρησιμοποιούν από κοινού, εκπίπτουν κατά 50% για τον καθένα. Θα πρέπει όμως ο καθένας να λάβει ξεχωριστό τιμολόγιο για το ποσοστό του μισθώματος που του αναλογεί και να πραγματοποιηθεί ανάλογη εγγραφή στα βιβλία του. Αντίθετα, εκπίπτει το σύνολο του μισθώματος των αυτοκινήτων όταν αυτά έχουν μισθωθεί από εταιρείες μίσθωσης (rent a car) και δεν προβλέπεται στη σύμβαση δικαίωμα αγοράς με υπολειπόμενη αξία.
– Συνδρομές. Από το εισόδημα του ελεύθερου επαγγελματία εκπίπτει η δαπάνη που καταβάλλεται ως ετήσια συνδρομή ή ως δικαίωμα εγγραφής σε επαγγελματικούς συλλόγους και επιμελητήρια καθώς και η δαπάνη η οποία καταβάλλεται ως συνδρομή σε επαγγελματικά περιοδικά.
– Εισφορές. Οι προσωπικές εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία δεν εκπίπτουν σαν δαπάνη από το ακαθάριστο εισόδημα του ελεύθερου επαγγελματία, καθώς δηλώνονται στην ατομική του δήλωση (Ε1) και έτσι δεν καταχωρίζονται στο βιβλίο εσόδων – εξόδων.
– Μίσθωμα κατοικίας. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που χρησιμοποιούν την κατοικία τους για την άσκηση του επαγγέλματός τους, εκπίπτουν από το ακαθάριστο εισόδημά τους το καταβαλλόμενο ή τεκμαρτό μίσθωμα της κατοικίας τους κατά το μέρος που αναλογεί στην επιφάνεια που χρησιμοποιούν σε σχέση με τη συνολική επιφάνεια αυτής.
– Αποσβέσεις. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που για την άσκηση του επαγγέλματός τους χρησιμοποιούν ιδιόκτητο ακίνητο, δικαιούνται να διενεργούν για το ακίνητο αυτό αποσβέσεις επί της αξίας κτήσεώς του, με τον προβλεπόμενο συντελεστή.
Χρόνος κτήσης του εισοδήματος. Ως χρόνος απόκτησης του εισοδήματος θεωρείται ο χρόνος της είσπραξης ή της πίστωσης στα βιβλία αυτού που καταβάλλει την αμοιβή. Αν η αμοιβή αφορά εργασία δύο ή περισσότερων ετών και καταβάλλεται μεταγενέστερα, τότε κατανέμεται ισομερώς για να φορολογηθεί: i.Στο έτος της είσπραξης και στο αμέσως προηγούμενο, σε περίπτωση εργασίας δύο ετών. ii.Στο έτος της είσπραξης και τα αμέσως προηγούμενα δύο έτη, σε περίπτωση εργασίας τριών ή περισσότερων ετών. Το ποσό που αναλογεί στα προηγούμενα έτη δηλώνεται με συμπληρωματικές δηλώσεις μέσα στην προθεσμία υποβολής της αρχικής, χωρίς προσαύξηση εκπρόθεσμου. Αν όμως οι αμοιβές καταβάλλονται μέσα στο δεύτερο έτος για εργασία του ίδιου έτους και του προηγούμενου, τότε ο δικαιούχος θα φορολογηθεί στο διανυόμενο έτος για το σύνολο των αμοιβών.
Η ζημιά που προκύπτει από την άσκηση του ελευθέριου επαγγέλματος μπορεί να συμψηφισθεί με κέρδη από άλλες πηγές της ίδιας χρήσης. Το ποσό της ζημιάς όμως που απομένει δεν μεταφέρεται για συμψηφισμό τα επόμενα έτη.
Παρακράτηση φόρου
Οι αμοιβές των ελεύθερων επαγγελματιών υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου με συντελεστή 20%. Ο φόρος παρακρατείται από επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες με βιβλία Β΄ ή Γ΄ κατηγορίας κατά την καταβολή των αμοιβών ή την πίστωση του δικαιούχου στα βιβλία του υπόχρεου. Οταν ο ελεύθερος επαγγελματίας εισπράττει ποσά για εκπλήρωση υποχρέωσης του πελάτη του, τα ποσά αυτά δεν θεωρείται ότι αποτελούν ακαθάριστη αμοιβή και δεν γίνεται επ’ αυτού παρακράτηση φόρου. Συνεπώς, το ποσό του φόρου που παρακρατείται υπολογίζεται στην ακαθάριστη αμοιβή μετά την αφαίρεση των δαπανών που βαρύνουν τον πελάτη. Οι επιχειρήσεις που έχουν παρακρατήσει φόρο από τον ελεύθερο επαγγελματία, υποχρεούνται μέχρι 15/2 του επόμενου έτους να του χορηγήσουν βεβαίωση, την οποία θα συμπεριλάβει στη δήλωσή του.
Περαίωση
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες με ετήσια ακαθάριστα έσοδα μέχρι 150.000 ευρώ προβλέπεται η δυνατότητα προσδιορισμού των ακαθάριστων εσόδων και καθαρών κερδών διαφορετικών αυτών που προκύπτουν με βάση τα βιβλία τους, με σκοπό την οριστική περαίωση των δηλώσεών τους ως ειλικρινών και την αποφυγή ενδεχόμενου φορολογικού ελέγχου.
Συγκεκριμένα, το ποσό των καθαρών κερδών που προκύπτει από τα βιβλία συγκρίνεται με το ποσό των καθαρών κερδών που προκύπτει μέσω του Μοναδικού Συντελεστή Καθαρού Κέρδους και ο υπόχρεος φορολογείται για το μεγαλύτερο εκ των δύο ποσό. Εξαιρούνται από τη διαδικασία της περαίωσης οι δηλώσεις χρήσεων που βαρύνονται με παραβάσεις του ΚΒΣ, οι δηλώσεις που υποβάλλονται εκπρόθεσμα ή με επιφύλαξη και οι δηλώσεις με ανακριβή στοιχεία. Ο ετήσιος αυτοέλεγχος ωφελεί γενικότερα τους επιτηδευματίες με λογιστικά καθαρά κέρδη υψηλότερα, ίσα ή λίγο χαμηλότερα από τα ειδικώς προσδιοριζόμενα καθαρά κέρδη, καθώς έτσι αποφεύγεται ένας ενδεχόμενος φορολογικός έλεγχος με χαμηλό κόστος. Αντίθετα, εάν τα λογιστικά κέρδη είναι αρκετά χαμηλότερα από τα ειδικώς προσδιοριζόμενα, η επιλογή της περαίωσης της χρήσης εξαρτάται από τη σύγκριση του επιπρόσθετου ποσού φορολόγησης με πιθανή επιβολή προστίμων από τον φορολογικό έλεγχο.