Ναμπόκοφ και πεταλούδες

2' 45" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πριν από έναν αιώνα και λίγους μήνες, ο εφτάχρονος Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ έπιασε την πρώτη του πεταλούδα. Στη συνέχεια έγινε ο μεγάλος συγγραφέας που ξέρουμε σήμερα, όχι μόνο για τη «Λολίτα», το σκάνδαλο και το μπεστ σέλερ, αλλά και για τα άλλα θαυμάσια βιβλία του. Αυτό που δεν είναι ίσως τόσο γνωστό είναι ότι ο Ναμπόκοφ υπήρξε και εξαιρετικός εντομολόγος, στον κλάδο της λεπιδοπτερολογίας, της μελέτης των πεταλούδων, που ήταν και το ισόβιο πάθος του.

Αλλωστε, όπως είπε και σε μια συνέντευξή του το 1969, δεν περίμενε να ζήσει από τη συγγραφή. «Ενώ πάντοτε ονειρευόμουν για τον εαυτό μου μια μακρά και πλούσια καριέρα ως αφανής μελετητής λεπιδοπτέρων σε ένα μεγάλο μουσείο».

Το θέμα σήμερα όμως είναι, καθώς γράφει ο Αλεξάντερ Οσίποβιτς στην «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν», ακριβώς η επιστημονική του ιδιότητα ως εντομολόγου, την οποία οι ερευνητές και οι μελετητές δεν ξέρουν πώς να εκτιμήσουν πλάι στη λογοτεχνική του δημιουργία. Ορισμένοι τη βλέπουν σαν πάρεργο πολύ προσεκτικά, όμως, οργανωμένο από τον ίδιο για να προωθήσει τη δημόσια εικόνα του. Αυτοί όμως που υποβαθμίζουν την επιστημονική του διάσταση, τείνουν να παραγνωρίζουν το γεγονός ότι εργάστηκε επί 7 χρόνια ως αφανής μελετητής· από το 1941 έως το 1948 υπήρξε μερικής απασχόλησης ερευνητής στο Μουσείο Συγκριτικής Ζωολογίας του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ όπου αναδιοργάνωσε τη συλλογή του με πεταλούδες και δημοσίευσε μερικές επιστημονικές μελέτες επί του θέματος.

Τις δύο αυτές πρακτικές του ανθρώπου επιχειρεί τώρα να συνταυτίσει ο 29χρονος Ντιμίτρι Σοκολένκο από την Αγία Πετρούπολη, οργανώνοντας μια έκθεση με τίτλο «Ο κώδικας Ναμπόκοφ», στο Μουσείο Ναμπόκοφ της πόλης, όπου επιδιώκει να καταδείξει τους δεσμούς ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη του. Και το επιχειρεί αντιπαραθέτοντας χωρία από το λογοτεχνικό έργο με έγχρωμες φωτογραφίες λεπιδοπτέρων. Τις εικόνες αυτές ο Ναμπόκοφ θα έβλεπε κάθε μέρα στα χρόνια που εργαζόταν στο Μουσείο του Χάρβαρντ και υποσυνείδητα ή συνειδητά εισχώρησαν στη μυθιστορηματική δημιουργία του· προς απόδειξη τούτου, τα λογοτεχνικά αποσπάσματα τα οποία είναι αναρτημένα πλάι στις φωτογραφίες. Πηγαίνοντας μάλιστα ακόμη πιο πέρα, ο οργανωτής της έκθεσης ισχυρίζεται ότι το ασύγκριτα ακριβές και μαζί υπαινικτικό στυλ γραφής του Ναμπόκοφ προήλθε από τη στενή σχέση του με την επιστήμη.

Ακολούθησε τα βήματα του συγγραφέα, φωτογράφισε τις πεταλούδες που αναφέρει στα βιβλία του και μελέτησε τις εντομολογικές έρευνές του. Η μόνη φωτογραφία της έκθεσης που δεν συνδέεται άμεσα με τον Ναμπόκοφ είναι το μεγεθυσμένο μάτι μιας μύγας. Εικονογραφεί όμως την άποψη του Ναμπόκοφ για τον μεγάλο Ρώσο συγγραφέα Νικολάι Γκόγκολ και τον τρόπο που εκείνος έβλεπε τους ανθρώπους και τα πράγματα, σαν κάτω από μικροσκόπιο. Η έκθεση τούτη έρχεται σε ένα καιρό που η φήμη του Ναμπόκοφ, ως λεπιδοπτερολόγου, βρίσκεται σε άνοδο. Στον δικό του καιρό οι άλλοι λεπιδοπτερολόγοι τον έβλεπαν με καχυποψία, η οποία ίσως οφειλόταν σε ζήλια για τη λογοτεχνική φήμη του. Πιο πρόσφατα όμως, το 1999, ένα βιβλίο «Το μπλουζ του Ναμπόκοφ, η επιστημονική οδύσσεια μια λογοτεχνικής ιδιοφυΐας», επανέφερε τον επιστήμονα Ναμπόκοφ στη θέση που του αρμόζει.

Λολίτα του Περού

Οι δύο συγγραφείς του, Κερτ Τζόνσον και Στίβεν Κόουτς, εξέτασαν το έργο του Ναμπόκοφ στην ταξινόμηση μιας μεγάλης και πολύμορφης ομάδας πεταλούδων, που ελάχιστα είχαν μελετηθεί ώς το 1980.

Και ανακάλυψαν ότι ο Ναμπόκοφ ήδη είχε ολοκληρώσει αυτή τη δουλειά σε μια αφανή μελέτη του, δημοσιευμένη το 1945. Γι’ αυτό και μαζί με τους συναδέλφους τους βάφτισαν ορισμένα νέα είδη με ονόματα ηρώων του, όπως την πεταλούδα του Περού «Madeleina lolita».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή