ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ενα νηματώδες σκουλήκι, αόρατο διά γυμνού οφθαλμού, γνωστό από καιρό στη νευροβιολογία, αποκωδικοποιεί τη διαδικασία του μηχανισμού της μνήμης και της μάθησης στον εγκέφαλο.
Το καλά χαρακτηρισμένο όσο και απλό νευρικό σύστημα του σκουληκιού αυτού, που φέρει την επιστημονική ονομασία Caenorhabditis elegans, έδειξε στις μελέτες που διεξάγουν επιστήμονες του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ηρακλείου Κρήτης, ότι «ειδικά κανάλια ιόντων είναι απαραίτητα για την ικανότητα αποθήκευσης πληροφορίας για το περιβάλλον από τον οργανισμό».
«Αν και βρισκόμαστε μακριά από την πλήρη κατανόηση των μηχανισμών αυτών, μελέτες σε απλούς οργανισμούς-μοντέλα όπως είναι στην προκειμένη περίπτωση το C. elegans έχουν αποκαλύψει σημαντικές πτυχές της διαδικασίας», επισήμανε ο δρ Νεκτάριος Ταβερναράκης, μιλώντας χθες το βράδυ στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που διοργανώνει για τις Νευροεπιστήμες και τη Μοριακή Βιοϊατρική το Ιδρυμα Μποδοσάκη σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ.
Η έρευνα του Ινστιτούτου της Κρήτης αναζητεί τα τελευταία χρόνια απαντήσεις σε ορισμένα από τα μυστήρια του εγκεφάλου και ο μικρός κόσμος της φύσης αποδεικνύεται, για μια ακόμη φορά, «μέγας» στην επιστημονική προσπάθεια.
«Η κατανόηση αυτής της διαδικασίας θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε καλύτερα ασθένειες που σχετίζονται με απώλεια μνήμης όπως είναι το Αλτσχάιμερ, η γεροντική άνοια, οι συνέπειες στη μνήμη λόγω εγκεφαλικών, αλκοολισμού, κατάχρησης ναρκωτικών κ. ά.», επισήμανε μιλώντας στην «Κ» ο κ. Ταβερναράκης, η ομάδα του οποίου συνεργάζεται με αντίστοιχες επιστημονικές ομάδες του εξωτερικού.
«Η έρευνά μας επικεντρώνεται στη διαδικασία των μηχανισμών μνήμης και μάθησης. Πώς το νευρικό μας σύστημα μπορεί να αποθηκεύει πληροφορία και μετά να την ανακαλεί. Αυτό είναι σήμερα ένα από τα πολύ μεγάλα ανοιχτά ερωτήματα της σύγχρονης νευροβιολογίας και για να καταλάβουμε τι φταίει για την απώλεια μνήμης πρέπει να κατανοήσουμε επιστημονικά με πιο τρόπο θυμόμαστε», επισημαίνει ο κ. Ταβερναράκης. H επιστημονική έρευνα έχει στραφεί σήμερα σε απλούς οργανισμούς όπως είναι το C. elegans ή η μύγα Δροσόφιλα και… λόγω κόστους. Στην Ελλάδα μάλιστα που οι δαπάνες για την έρευνα είναι περιορισμένες, το νηματώδες σκουλήκι σε τέτοια ερευνητικά εργαστήρια αποδεικνύεται το ιδανικότερο πειραματικό μοντέλο.
«Ο συγκεκριμένος μικροοργανισμός έχει σημαντικά πλεονεκτήματα. Διαθέτει ένα απλό νευρικό σύστημα που αποτελείται από 300 περίπου κύτταρα. Για να κάνουμε μία σύγκριση, ένας άνθρωπος έχει ένα νευρικό σύστημα το οποίο αποτελείται από εκατοντάδες δισεκατομμύρια κύτταρα. Σαφώς είναι πιο εύκολο να μελετήσει κανείς αυτόν τον νηματώδη οργανισμό για τον οποίο γνωρίζουμε ακόμη και πώς συνδέονται μεταξύ τους αυτά, πώς λειτουργεί δηλαδή το νευρικό κύκλωμα. Μελετώντας, λοιπόν, αυτόν τον οργανισμό εξάγουμε συμπεράσματα, τα οποία ισχύουν για όλους τους οργανισμούς και για τον άνθρωπο, εκμεταλλευόμενοι την ικανότητα των ζωικών οργανισμών για μνήμη και μάθηση.
«Βρήκαμε σ’ αυτό το νηματώδες συγκεκριμένα γονίδια, τα οποία παίζουν ρόλο στη μνήμη και στη μάθηση, αυτά μελετάμε και προσπαθούμε να αποκωδικοποιήσουμε τη λειτουργία τους γιατί τέτοια γονίδια υπάρχουν και στον άνθρωπο», εξήγησε στην «Κ» ο δρ Ταβερναράκης.