Μερικοί ίσως αναρωτηθούν: τι είναι τα blogs; Η λέξη είναι σύντμηση δύο άλλων: web logs: δικτυακά ημερολόγια. Είναι η δυνατότητα κάθε δικτυωμένου ανθρώπου να γράφει ένα κείμενο και να το παρουσιάζει στο Διαδίκτυο. Διανθισμένο με φωτογραφίες ή και μικρά video (vlogs). Η φιλοξενία παρέχεται δωρεάν καθώς και το λογισμικό. Εσείς δεν έχετε παρά να ετοιμάσετε το υλικό και να το «ανεβάσετε» με ένα κλικ. Αναγνώστες σας είναι δυνητικά όλοι όσοι έχουν δικτυωμένους υπολογιστές και γνωρίζουν τη γλώσσα στην οποία γράφετε. Και το πιο σημαντικό: οι αναγνώστες σχολιάζουν και τα σχόλια δημοσιεύονται κάτω από το κείμενο. Ενα blog συνδημιουργείται από τους αναγνώστες του.
Τα blogs είναι η μόνη εφαρμογή της άμεσης δημοκρατίας που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα. Στο ήδη κλασικό βιβλίο του «We the Media» (κυκλοφορεί και ελληνικά από τις εκδόσεις Οξύ), o Dan Gillmor λέει ότι «Εμείς είμαστε το Μέσο». Το βιβλίο γράφτηκε το 2004 και ήδη έχει ξεπεραστεί από τον όγκο και την έκταση που πήρε το φαινόμενο των blogs. Ωστόσο, οι βασικές του θέσεις είναι σωστές: έχουμε να κάνουμε με «λαϊκή δημοσιογραφία – από τον λαό για τον λαό» όπως λέει και ο υπότιτλος του βιβλίου. Ο καθένας μπορεί να γίνει εκδότης του εαυτού του.
Εν δυνάμει ρεπόρτερ
Στο βιβλίο του Gillmor θα δείτε περιπτώσεις (που από τότε έχουν πολλαπλασιαστεί) άγνωστων ανθρώπων που απέκτησαν δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες και επιρροή αδιανόητη για τις παλιότερες συνθήκες. Θα διαβάσετε για πληροφορίες που μέσα από τα blogs (τα επίσημα ΜΜΕ τις είχαν καταπνίξει) κατάφεραν να ανατρέψουν πανίσχυρες πολιτικές ή οικονομικές καταστάσεις. Πολυεθνικές απέσυραν προϊόντα έπειτα από καταγγελίες bloggers. Εξοπλισμένοι με φορητούς υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα και ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές οι «λαϊκοί δημοσιογράφοι», οι πρώην αναγνώστες «μετατρέπουν τη δημοσιογραφία από διάλεξη σε διάλογο» (Gillmor). Τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ για τις βομβιστικές επιθέσεις του Λονδίνου προήλθαν όλα από κινητά τηλέφωνα. Οι πληροφορίες για το τσουνάμι επίσης. (Παντού υπάρχει πια ένα φωτογραφικό κινητό – και πίσω του ένας εν δυνάμει ρεπόρτερ).
Αλλά εκτός από την πληροφορία τα blogs επηρεάζουν και τη διαμόρφωση γνώμης. Σε σημαντικό ποσοστό βοήθησαν τους Δημοκρατικούς να κερδίσουν τη μάχη του Κογκρέσου και της Γερουσίας στις τελευταίες εκλογές.
Εκατομμύρια αναγνώστες
Η Technorati, εταιρεία που μετράει και ταξινομεί τα blogs παγκοσμίως έχει καταγράψει μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου 55.000.000 δικτυακά ημερολόγια.
Μερικά είναι πραγματικά ημερολόγια, προσωπικές βιωματικές καταγραφές. Ομως τα περισσότερα είναι θεματικά, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του δημιουργού τους. Ετσι υπάρχουν δημοσιογραφικά, ερευνητικά, καλλιτεχνικά, αθλητικά, φιλοσοφικά, γαστρονομικά, πολιτικά, λογοτεχνικά, τεχνοκριτικά – κι ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Δεν θα βρείτε στον κόσμο δύο ίδια blogs – όπως δεν υπάρχουν δύο ίδιοι άνθρωποι.
Αλλα τα διαβάζουν ελάχιστοι ή και κανείς (στη διάλεκτο της ελληνικής «μπλογκόσφαιρας» αναφέρονται ως «ζηροκομεντάδικα» από το zero comments – μηδέν σχόλια). Αλλα όμως διαβάζονται από εκατομμύρια αναγνώστες. Μερικά έχουν γίνει επιχειρήσεις – στο blog της Αριάνας Στασινοπούλου-Ηuffington εργάζονται πενήντα συντάκτες. Φυσικά τα τόσο επιτυχημένα blogs έχουν μεγάλα έσοδα από διαφημίσεις, με τα οποία αμείβουν τους συνεργάτες τους. Εκτός από την κυρία Huffington κι άλλος ένας διάσημος blogger είναι ελληνικής καταγωγής: ο Markos Mulitsas Zuniga (Blog: Daily Kos). Διεθνώς πρώτος σε αναγνωσιμότητα blogger είναι η Κινέζα ηθοποιός Xu Jinglei (50.000.000 αναγνώσεις…). Στην Ευρώπη πρώτη σε αριθμό blogs έρχεται η Γαλλία – το γαλλικό πνεύμα αντελήφθη αμέσως τις εκφραστικές δυνατότητες του νέου μέσου και παρόλη την αρχική καθυστέρηση των Γάλλων στην υιοθέτηση του Internet, το αγκάλιασε αμέσως.
Τα κείμενα των Ελλήνων
Στην Ελλάδα τα blogs πρέπει να ξεπερνάνε τις 4.000 και ο πιο γνωστός blogger είναι ο καυστικός «Πιτσιρίκος» που παραμένει ανώνυμος, ακολουθώντας μία βασική παράδοση του blogging. Τα κείμενά του βγήκαν και σε βιβλίο, όπως και άλλων Ελλήνων blogger (Κουρούνα, Lilli, Πάνος Ζέρβας, Vista – όλα από τις εκδόσεις Μαραθιά) και ο ίδιος μεταπήδησε σε έντυπο χωρίς να αφήσει το blog – έγινε συνεργάτης του LiFo. Γενικά παρατηρείται μία τάση ώσμωσης ανάμεσα στα blog και τα παραδοσιακά Μέσα.
Πολλές μεγάλες εφημερίδες αρχίζουν να δημοσιεύουν blogs μέσα στη δικτυακή τους έκδοση. Η Guardian έχει και ένα ειδικό δικτυακό τόπο αφιερωμένο στα blog με καθημερινές περιλήψεις των πιο σημαντικών και παραπομπές. Το μέσο αρχίζει να χρησιμοποιείται συστηματικά από πολιτικούς (στην Ελλάδα: Μίμης Ανδρουλάκης και Ευάγγελος Βενιζέλος – διεθνώς και ο πρόεδρος του Ιράν Αχμαντινεζάντ), καθώς και από μεγάλες επιχειρήσεις. Στον δικτυακό τους τόπο, εκτός από τις πληροφορίες για την εταιρεία και τα προϊόντα της, φιλοξενούν και blogs του διευθύνοντος συμβούλου και διαφόρων στελεχών που εκθέτουν τη στρατηγική και τις σκέψεις της εταιρείας και συνομιλούν με τους πελάτες.
Παράδεισος της αυτο-έκφρασης
Το Internet -πιθανότατα η μεγαλύτερη εξέλιξη στην ανθρώπινη ιστορία- έχει αλλάξει τον χώρο της γνώσης, της πληροφορίας, της παιδείας, της οικονομίας, της εργασίας. Πουθενά όμως η αλλαγή δεν ήταν τόσο έντονη, όσο στον χώρο της επικοινωνίας. Εχει γίνει ο παράδεισος της αυτο-έκφρασης, του «user generated content», του υλικού που δημιουργούν οι ίδιοι οι χρήστες. Ανεβάζουν τα ερασιτεχνικά τους βίντεο στο YouTube (το αγόρασε η Google προς 1,65 δισ. δολάρια), τις μουσικές τους δημιουργίες στο My Space (το πήρε ο Murdoch για 580 εκατομμύρια), γράφουν συνεργατικές εγκυκλοπαίδειες (Wikipedia – η μεγαλύτερη στον κόσμο) και εκφράζονται ελεύθερα με τα blogs.
Οταν πριν από 13 χρόνια είχα γράψει ότι «το Internet είναι το μόνο αμφίδρομο Μέσο όπου κάθε δέκτης μπορεί να γίνει πομπός», ομολογώ ότι δεν είχα φανταστεί την έκταση στην οποία θα συνέβαινε αυτό.
*Ο κ. Νίκος Δήμου είναι συγγραφέας.