Χίλιες εξακόσιες «καταθέσεις» και μία «ανάληψη», η οποία πραγματοποιήθηκε μόλις χθες, μετράει η Ελληνική Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος (Ελ. Τρ. Οπ. Α.) που λειτουργεί από τα τέλη του 2004 στο Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Είναι η μόνη δημόσια τράπεζα βλαστοκυττάρων που διαθέτει η χώρα μας, στην οποία διατηρούνται κατεψυγμένες μονάδες ομφαλοπλακουντιακού αίματος, έτοιμες να χρησιμοποποιηθούν από οποιονδήποτε Ελληνα ή ξένο ασθενή που πάσχει από γενετική ή νεοπλασματική νόσο και χρειάζεται μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων.
Οπως εξηγεί στην «Κ» η διευθύντρια της Τράπεζας και διευθύντρια του Ανοσολογικού και Εθνικού Κέντρου Ιστοσυμβατότητας στο Γενικό Κρατικό Αθηνών, κ. Αικατερίνη Σταυροπούλου-Γκιόκα, η διαφορά με τις ιδιωτικές τράπεζες βλαστοκυττάρων (στη χώρα μας λειτουργούν περίπου 10 ιδιωτικές τράπεζες -εγχώριες, αλλά και «παραρτήματα» ξένων οργανισμών) είναι ότι η συλλογή του βιολογικού υλικού δεν γίνεται για «αυτόλογη» μεταμόσχευση, δηλαδή για αποκλειστική χρήση από το δότη. «Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα δώρο των μητέρων που δέχονται να ληφθεί αίμα από τον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα του νεογέννητου μωρού τους στην ανθρωπότητα. Το μόσχευμα βρίσκεται στη διάθεση οποιουδήποτε το έχει ανάγκη», υπογραμμίζει.
Κατ’ εξαίρεση, η δημόσια τράπεζα βλαστοκυττάρων μπορεί να συλλέξει αρχέγονα κύτταρα για χρήση από άτομο της οικογένειας του δότη, έπειτα βέβαια από πρωτοβουλία της ίδιας της οικογένειας. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση του νεαρού που υποβλήθηκε χθες σε μεταμόσχευση στο «Αγ. Σοφία». «Τότε, είμαστε υποχρεωμένοι να κρατάμε τη μονάδα ομφαλοπλακουντιακού αίματος για τη συγκεκριμένη οικογένεια», λέει στην «Κ» η κ. Σταυροπούλου-Γκιόκα. Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία συλλογής των βλαστοκυττάρων από την Ελληνική Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος δεν σηματοδοτεί οικονομική επιβάρυνση για το δότη.
Από τις 1.600 μονάδες βλαστοκυττάρων, πάντως, που έχει συλλέξει έως σήμερα η Τράπεζα (σ. σ. η κάθε μονάδα αντιστοιχεί και σε έναν δότη), μόλις οι 680 έχουν αποθηκευθεί στις «θυρίδες» της. Κι αυτό γιατί, μόνον αυτές πληρούσαν τις απαραίτητες προδιαγραφές όπως αυτές που έχουν καθοριστεί από τους διεθνείς οργανισμούς πιστοποίησης. «Στις Εθνικές Τράπεζες είναι πολύ αυστηρή η διαδικασία επιλογής των μονάδων αίματος που τελικά θα καταψυχθούν. Είναι χαρακτηριστικό ότι απορρίπτεται περίπου το 55% των μονάδων που συλλέγονται σε καθημερινή βάση», συνεχίζει η ίδια.
Η κ. Σταυροπούλου-Γκιόκα εμφανίζεται δύσπιστη απέναντι στις ιδιωτικές τράπεζες βλαστοκυττάρων, οι οποίες φυλάσσουν τα κύτταρα για μελλοντική χρήση από τον ίδιο τον δότη (φυσικά, έναντι υψηλού τιμήματος, της τάξης των 1.800-2.000 ευρώ, με δυνατότητα μάλιστα… «ευκολιών», όπως διαφημίζεται στις ιστοσελίδες τους). Οπως λέει χαρακτηριστικά, «κανένα σοβαρό κέντρο και κανένας σοβαρός γιατρός δεν θα δεχθεί να λάβει μόσχευμα από τέτοιες τράπεζες, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι δεν έχουν λάβει πιστοποίηση». Εάν ληφθεί υπόψη η συχνότητα των παιδικών λευχαιμιών, η πιθανότητα να χρειαστεί ένα παιδί τα βλαστικά κύτταρά του είναι περίπου μία στις 20.000.