Ο καθηγητής Γεώργιος Κουμάντος έμεινε πολίτης ενεργός ώς το τέλος ενός βίου μεστού αγώνων και επιστημονικών επιδόσεων.
Εφυγε χθες το πρωί σε ηλικία 82 ετών. Είχε προλάβει να στείλει στην «Καθημερινή» το τελευταίο του κείμενο για να δημοσιευθεί μεθαύριο Κυριακή. Γιος του νομικού Αναστασίου Κουμάντου, γεννημένος στις 12 Φεβρουαρίου 1925 στην Αθήνα, ανήκε στη γενιά εκείνη, που μέσα στην ανθοφορία της εφηβείας, εκλήθη να δώσει τη δική της αζύγιστη απάντηση στις δυνάμεις Κατοχής. Ο Κουμάντος δεν εδίστασε. Η αντιστασιακή του δράση αποκαλύφθηκε. Οι κατακτητές τον οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ.
Στα χρόνια του Μεταπολέμου, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια, το 1954, ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, το 1960 έγινε υφηγητής του Αστικού Δικαίου στη Νομική Αθηνών και το 1965 εντεταλμένος υφηγητής.
Πολίτης βαθύτατα δημοκρατικός και με παιδεία πρίγκιπος της Αναγεννήσεως, ο Γεώργιος Κουμάντος συνέβαλε με την επιστημονική του ικανότητα στο έργο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης του Γεωργίου Παπανδρέου, από τον οποίο είχε κληθεί το 1964 να αναλάβει τη νομοτεχνική διατύπωσή της. Αργότερα ο ίδιος αναπολώντας θα πει, «ήταν μία από τις πλέον ευτυχισμένες περιόδους της ζωής μου». Η άρνησή του, το 1968, κατά την πλέον σκληρή περίοδο της Δικτατορίας, να προσκομίσει στις αρμόδιες αρχές πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων είχε ως αποτέλεσμα την απόλυσή του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συμμετέχει σε ενέργειες εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος και τον Μάιο του 1972 συλλαμβάνεται και εκτοπίζεται στο Κερασοχώρι Ευρυτανίας και κατόπιν στο Θέρμο Τριχωνίδος.
Το επόμενο έτος, όταν ο Παπαδόπουλος επιχειρεί τη διαβόητη πολιτική φιλελευθεροποίηση, ο Γεώργιος Κουμάντος με την αρθρογραφία του από «Το Βήμα» απογυμνώνει τη Δικτατορία ξεσχίζοντας τη «δημοκρατική» λεοντή της.
Μετά τη Μεταπολίτευση, το 1975, επανέρχεται ως τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έως το 1993.
Ο Γεώργιος Κουμάντος διετέλεσε, μεταξύ άλλων, ad hoc δικαστής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πρόεδρος του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, της Διεθνούς Εταιρείας Πνευματικής Ιδιοκτησίας και της ελληνικής Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της «Καθημερινής», καθώς και υπηρεσιακός υπουργός Εσωτερικών στις εκλογές του 2000.
Τακτικός αρθρογράφος στην «Καθημερινή» κατά την τελευταία δεκαπενταετία, ο Κουμάντος έδρασε ουσιαστικώς εναντίον του κυριάρχου ρεύματος του άκρατου φιλελευθερισμού, για τον οποίο μόλις τον περασμένο Μάιο έλεγε σε συνέντευξή του στην «Κ»: «Πιστεύω ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα σωστό χωρίς τον ορθό λόγο.
Αλλά δεν πιστεύω ότι μπορεί να γίνει και τίποτα με τον άκρατο φιλελευθερισμό: ας ζημιωθεί το κοινωνικό σύνολο, αρκεί η οικονομία να προχωράει…». Η ελευθερία, οι δημοκρατικές αξίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το ευρωπαϊκό όραμα, η παιδεία, οι σχέσεις κράτους – εκκλησίας ήταν η θεματική του, ο ενεργός ανθρωπισμός ήταν η οπτική του. Ο Γεώργιος Κουμάντος είχε σε όλη τη διαδρομή του βίου του μια σπάνια συνέπεια. Ανήκε σε εκείνους τους λίγους που σε κάθε εποχή, άσχετα από τις δυσχέρειες και τους σαγηνευτικούς συρμούς, μένουν, χωρίς δογματισμούς ή επιτήδειες ευελιξίες, σταθεροί στο όραμα και τις αξίες της νιότης τους. Ανήκε σε αυτούς που δεν απομακρύνθηκαν από το διαρκές αίτημα για δημοκρατία με κοινωνική δικαιοσύνη. Και ήταν σαφής: «Χωρίς τυπική δημοκρατία, ούτε ουσιαστική δημοκρατία υπάρχει»…
Το τελευταίο του βιβλίο με άρθρα του δημοσιευμένα στην «Καθημερίνή» έχει τίτλο «Θητεία στην ελευθερία». Θητεία μιας ολόκληρης ζωής. Θητεία του πολίτη Γεώργιου Κουμάντου.