Λίγοι γνώρισαν τον Τάσο Δαρβέρη. Περίπου όσοι ξέρουν ότι «Πολυτεχνείο» δεν υπήρξε. Δηλαδή, αυτό που προκύπτει από την κανονικότητα των επετειακών λόγων. O Δαρβέρης αυτοκτόνησε αρκετά μετά, το 1999. Λίγα χρόνια μετά τον Νικόλα τον Ασιμο. Ηταν συμφοιτητές στη Θεσσαλονίκη. H «ιστορία της νύχτας» είναι μια προσωπική μαρτυρία για την ιστορία του Πολυτεχνείου. Οχι γι’ αυτό της 17ης Νοεμβρίου 1973, αλλά για μια μακριά σειρά ανώνυμων και σκοτεινών παραμέτρων που τη γέννησαν και πέθαναν μαζί της. Το Πολυτεχνείο, μην κοροϊδευόμαστε, είναι «πασέ».
Ακόμη δεν το λέμε δημόσια, έχουμε αυτή την ελευθερία. H χώρα επανήλθε στην ομαλότητα κι αυτό -έγραψε ο Δαρβέρης- σήμαινε ότι «έπρεπε να ομαλοποιηθούμε όλοι»…
Καταδικασμένος το 1972 σε ισόβια, ο φοιτητής Φυσικής που άφησε το Μπέρκλεϊ για τη Θεσσαλονίκη έγραψε στο μοναδικό μυθιστόρημά του για «κινέζους», για τροτσκιστές, για Λαμπράκηδες, για «δωδεκατικούς», για το «εσωτερικό», το ΠΑΜ, το ΠΑΚ, τα ΔΕΑ, τους «σαλονάτους» της Δημοκρατικής Αμυνας, για την ομάδα Παναγούλη.
Με λίγα λόγια για ένα μωσαϊκό που τότε δρούσε και συνοψίστηκε στο Πολυτεχνείο, αλλά σήμερα δεν υπάρχει. Και να υπήρχε, στο περιθώριο θα ήταν, όχι στην Πατησίων και Στουρνάρη.
«Στην κόψη του περιθωρίου, θα γράψει στον πρόλογο του μυθιστορήματος του αυτόχειρα ο Αντώνης Λιάκος (καθηγητής, πανεπιστήμιο Αθήνας), ο Τάσος Δαρβέρης, μετά τη Δικτατορία περιπλανήθηκε ως φίλος όλων των κατατρεγμένων». Νικαράγουα, Κούβα, Αφρική και αλλού. Ούτε αυτές είναι ίδιες σήμερα. Αλήθεια, σήμερα ποιοι είναι οι κατατρεγμένοι; Ούτε η Αριστερά μπορεί να συμφωνήσει σ’ αυτό. Τότε, οι κατατρεγμένοι φαίνονταν ορατοί.
«Let it be» έπαιζε το κρατικό ραδιόφωνο (το τελευταίο άλμπουμ των Beatles), η Μαίρη Κουάντ είχε ήδη λανσάρει μια επταετία πριν από τη μίνι φούστα, ενώ η γλωσσολογική επανάσταση του Τσόμσκι περί «εγγενούς γραμματικής» μετρούσε ήδη ολόκληρα δεκαπέντε χρόνια.
Το βιβλίο, ο Δαρβέρης το έγραψε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και εκδόθηκε το 1983. Ηταν ένα βιβλίο για το πρόσφατο παρελθόν, που το έζησε όπως ήταν: αντιηρωικό και πένθιμο.
Διότι, γράφει ο A. Λιάκος «και τότε (1983) το παρελθόν (αντιδικτατορικός αγώνας ) δεν ήταν ασφαλές, αλλά για αντίθετους λόγους απ’ ότι σήμερα. Ηταν η εποχή που το ΠΑΣΟΚ είχε ανέλθει στην εξουσία και τα δημοκρατικά εύσημα και οι αντιδικτατορικές δάφνες είχαν σταθερή αξία στα δημοκρατικά δημοπρατήρια. Το παρελθόν κινδύνευε τότε όχι από την περιφρόνηση και την καταδίκη, από την οποία κινδυνεύει σήμερα, αλλά από την ηρωοποίησή του, από τη μετατροπή του σε έπος, από το άδειασμά του από την πολιτική αγωνία, την ουτοπικότητα και την αντιφατικότητα που το είχε γεννήσει, από την τελική χρησιμοποίησή του από τις δημοκρατικές δυνάμεις ως όχημα εξουσίας και καριέρας».
Την εποχή ’67-’74, τη «σκοτεινή νύχτα» του Δαρβέρη, ο Γιάννης Παπαθεοδώρου (στον κοινό πρόλογο με τον A. Λιάκο) περιγράφει ως μια παράξενη πύκνωση του ιστορικού χρόνου. Ισως γι’ αυτό το Πολυτεχνείο δεν έγινε -και δεν θα γίνει ποτέ- «εθνική εορτή». Επειδή δεν ήταν ποτέ, αυτό που σήμερα εορτάζεται: Δεν ήταν παλλαϊκός ξεσηκωμός. Ηταν οι φαντασιακές Θερμοπύλες μερικών χιλιάδων… Από αυτούς επιβίωσαν οι «300».
*Τάσου Δαρβέρη «Μια ιστορία της νύχτας», εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΠΕΛΑΓΟΣ