Η προγραμματισμένη για αύριο, Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου, «μεγάλη γιορτή» των Αλβανών του Κοσόβου, η ανακήρυξη δηλαδή μονομερώς της ανεξαρτησίας τους, όπως διακήρυσσε μέχρι πρότινος η ηγεσία τους ότι θα πράξει εάν ναυαγήσουν, όπως και έγινε, και οι τελευταίες (;) συνομιλίες με τους Σέρβους υπό την τρόικα ΗΠΑ – Ε.Ε. – Ρωσίας, μετατίθεται, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, γι’ αργότερα.
Οι πιεστικές «συμβουλές» των Δυτικών και κυρίως της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς την Πρίστινα να μην βιαστεί να υψώσει μόνη της το λάβαρο της ανεξαρτησίας, ώστε να ομονοήσουν πρώτα επ’ αυτού τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και να υπάρξει ενιαία έκφραση της εξωτερικής της πολιτικής στο ακανθώδες αυτό ζήτημα, αλλά και για να δημιουργηθούν διεθνώς ευνοϊκότερες συνθήκες -με υποχώρηση της Ρωσίας, που όμως δεν διαφαίνεται- βάζουν για την ώρα φρένο στους σχεδιασμούς των ηγετών της για το μεγάλο «μπαμ» με το τέλος των διαπραγματεύσεων.
Με αυτήν την ιδέα, της αναβολής δηλαδή, δείχνουν να έχουν συμφιλιωθεί και οι Αλβανοί πολίτες του Κοσόβου, ενώ οι Σέρβοι στους θυλάκους κάνουν τα δικά τους σχέδια ποντάροντας στην πυγμή του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο νικητής των εκλογών και εντός των επόμενων ημερών, ίσως και ωρών, νέος πρωθυπουργός του Κοσόβου, κ. Χακίμ Θάτσι, τέως πολιτικός ηγέτης του UCK, μιλώντας στην «Κ» αποκαλύπτει τις προθέσεις για μετάθεση της ημερομηνίας λέγοντας πως πρέπει πρώτα να έχουν τη συγκατάθεση των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Σπεύδει δε να καθησυχάσει τους φόβους περί πιθανών ταραχών από μέρους του αλβανικού στοιχείου ή και των Σέρβων του Κοσόβου.
Ο πανίσχυρος, μετά τον θάνατο του Ιμπραήμ Ρουγκόβα και τη θριαμβευτική επικράτησή του στις εκλογές, πολιτικός του Κοσόβου, είναι τούτες τις μέρες περιζήτητος από τα διεθνή ΜΜΕ που έχουν εγκατασταθεί ήδη στην Πρίστινα για να καλύψουν το «μεγάλο γεγονός» και τις ενδεχόμενες παρενέργειές του, τόσο στο εσωτερικό του Κοσόβου όσο και στην περιοχή. Τα γραφεία του PDK στο κέντρο της Πρίστινας, πολιορκούνται από ξένες τηλεοράσεις και εφημερίδες, αλλά οι συνεργάτες του συνήθως τους διώχνουν λέγοντας πως δεν επιθυμεί να μιλήσει.
«Αποκλείεται να σας δεχθεί, μόλις πριν λίγο ήρθαν από το CNN και BBC, αλλά τους διώξαμε», ήταν η απάντηση της γραμματέως του στο αίτημά μας για ολιγόλεπτη έστω συζήτηση. Με λίγη τύχη τον συναντήσαμε αργότερα στο περιθώριο της επίσκεψης Ελλήνων επιχειρηματιών στην Πρίστινα.
«Οι Αλβανοί του Κοσόβου περιμένουν τώρα να υλοποιήσετε την προεκλογική σας υπόσχεση για ανεξαρτησία στις 10 Δεκεμβρίου, αύριο δηλαδή, τι θα κάνετε;», τον ρωτήσαμε. «Οπως αντιλαμβάνεστε προέχει η συγκρότηση μιας σταθερής κυβέρνησης με βάση την εκφρασμένη βούληση του λαού μας στις πρόσφατες εκλογές. Οσο για την ανεξαρτησία, θα προχωρήσουμε στον μεγάλο μας αυτό στόχο όταν σιγουρευτούμε ότι θα έχουμε την συναίνεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Ουάσιγκτον», απάντησε.
Καθησυχαστικός
Στην παρατήρησή μας ότι διεθνώς υπάρχουν φόβοι αναταραχής, και ανεξέλεγκτων καταστάσεων στο εσωτερικό του Κοσόβου, ήταν κατηγορηματικός.
«Δεν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο. Δεν θα πρόκειται να έχουμε προβλήματα ασφάλειας, ούτε ταραχές ούτε και αντίποινα από μέρους των Σέρβων του Κοσόβου», είπε.
«Νομίζετε ότι η υλοποίηση του στόχου της ανεξαρτησίας θα βοηθήσει στη σταθερότητα της περιοχής;», ήταν άλλη ερώτηση.
«Είμαι πεπεισμένος γι’ αυτό. Είμαστε υπέρ της περιφερειακής συνεργασίας, της συνεργασίας με τους άμεσους γείτονες και ειδικά με την Ελλάδα».
Σε ήρεμους ρυθμούς η ζωή στην Πρίστινα
Ο Χακίμ Θάτσι δεν δείχνει να ανησυχεί, ούτε ότι μπορεί να χάσει την ανεξαρτησία ούτε ότι μπορεί να ξεσηκωθούν οι ομοεθνείς του και να τα κάνουν γυαλιά καρφιά γιατί δεν τήρησε την προεκλογική του υπόσχεση.
Οι ίδιοι οι Κοσοβάροι αισθάνονται ότι αύριο θα είναι μπροστά στη βρύση, αλλά δεν θα ξεδιψάσουν με το νερό της ανεξαρτησίας. Το ‘χουν αντιληφθεί, αλλά δεν μπορούν να κάνουν και διαφορετικά.
«Μάλλον πάμε γι’ αργότερα, εμείς θέλαμε τώρα αλλά δεν γίνεται. Θα περιμένουμε τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς. Την ανεξαρτησία αν δεν μας τη δώσουν θα την πάρει ο ίδιος ο λαός μας», λέει ο Σεραφεντίν Κουλίγκια, τελωνειακός στον μεθοριακό σταθμό του Μπλάτσε.
Παραμονές της εξαγγελθείσας ανεξαρτοποίησης -όλα τα κόμματα την έκαναν λάβαρο στην προεκλογική τους εκστρατεία- τίποτα δεν προδίδει στο Κόσοβο ότι αύριο ή μεθαύριο οι Αλβανοί ετοιμάζονται να κατέβουν στους δρόμους και τις πλατείες να πανηγυρίσουν την ανεξαρτησία ή για να διαδηλώσουν για την εκ μέρους της ηγεσίας τους και των ξένων συμμάχων τους «κοροϊδία». Ούτε χαρμόσυνα πανό και αφίσες ούτε προετοιμασίες. Η πολύπαθη και ταραγμένη αυτή περιοχή, δεν μοιάζει με «καζάνι που βράζει» ή τουλάχιστον δεν δείχνει έτσι. Ούτε στον αλβανικό ούτε στον σερβικό τομέα παρατηρείται κινητικότητα.
Συνεχείς διακοπές ρεύματος
Η ζωή στην Πρίστινα και τα χωριά κυλάει στους καθημερινούς της ρυθμούς και το μόνο που την αναστατώνει είναι οι συνεχείς διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος. Οι καχύποπτοι Αλβανοί τις φορτώνουν στη Σερβία, από την οποία παίρνει μέρος της ενέργειας που καταναλώνει το Κόσοβο και διαδίδουν ότι σε περίπτωση έντασης ή διχοτόμησης οι Σέρβοι για να τους εκδικηθούν θα τους κόψουν το ηλεκτρικό και το νερό που επίσης φτάνει στην πρωτεύουσα από λίμνες του σερβικού τομέα!
Μόνο η αυξημένη παρουσία του διεθνούς στρατιωτικού εκστρατευτικού σώματος και κάποια περιφερόμενα ξένα τηλεοπτικά συνεργεία, μπορούν να βάλουν κάποιον επισκέπτη σε υποψίες ότι κάτι τρέχει. Το μήνυμα της διεθνούς κοινότητας προς Αλβανούς και Σέρβους είναι σαφές: δεν θα επιτραπεί καμία ανεπιθύμητη ενέργεια, ούτε θα πιαστούμε στον ύπνο όπως τον Μάρτιο του 2004 με τα αιματηρά επεισόδια.
Οι δυνάμεις της ΚFΟR
Πράγματι, δυνάμεις της KFOR έχουν αναπτυχθεί σε ολόκληρο το Κόσοβο περιπολώντας με βαριά θωρακισμένα οχήματα και πάνοπλους στρατιώτες στους κεντρικούς δρόμους και από αέρος με στρατιωτικά ελικόπτερα, ενώ στον σερβικό τομέα της Μιτροβίτσα Αμερικανοί κομάντος πήραν τις θέσεις Ούγγρων στρατιωτών, για λόγους που εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς. Οι παλαιοί UCΚάδες, όσους δηλαδη δεν έχει «κερδίσει» η πολιτική και το πάσης φύσεως εμπόριο, πειθαρχούν για την ώρα στον αρχηγό και αυριανό πρωθυπουργό, ο οποίος έχει επιβάλει σιωπητήριο στο όνομα του συμφέροντος του έθνους τους που απαιτεί συμμόρφωση με τις υποδείξεις αυτών που τους χάρισαν την ανεξαρτησία τους, τους Δυτικούς συμμάχους δηλαδή.
Η μόνη φωνή που ακούγεται τούτες τις μέρες στο Κόσοβο, είναι αυτή της νεολαιίστικης οργάνωσης «Αυτοδιάθεση» που διαδηλώνει υπέρ της ανεξαρτησίας την οποία όμως δεν θα κηρύξουν οι ξένοι, αλλά οι ίδιοι οι θεσμοί του Κοσόβου. Πρόκειται για μια οργάνωση με απήχηση στους νέους η οποία στις αρχές του χρόνου οργάνωσε μεγάλες διαδηλώσεις στην Πρίστινα και μάλιστα σε μια από αυτές η διεθνής αστυνομία άνοιξε πυρ, σκοτώνοντας τρία άτομα. «Μας οδηγούν σε διχοτόμηση. Διεκδικούμε να γίνει δημοψήφισμα με τη συμμετοχή όλων των πολιτών του Κοσόβου, Σέρβων και Αλβανών και να πάψει η διεθνής κοινότητα να ασκεί διοίκηση, η εξουσία να περάσει στα χέρια των Κοσοβάρων», μας είπε ο εκπρόσωπος της οργάνωσης Γκλιούκ Κονιούφτσα.
Με το βλέμμα στραμμένο στο Κρεμλίνο οι Σέρβοι
Τα πιο δημοφιλή πρόσωπα σήμερα στους Σέρβους του Κοσόβου δεν είναι ούτε ο πρωθυπουργός Κοστούνιτσα, ούτε ο πρόεδρος Τάντιτς. Είναι ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο Ράτκο Μλάντιτς και ο Βόιτσλαβ Σέσελι. Αφίσες του Ρώσου προέδρου και του Σέρβου υπερεθνικιστή και υπόδικου στη Χάγη Σέσελι αντικρίζει κανείς στους τοίχους στη σερβική Μιτροβίτσα, όπου υπάρχει και κεντρική λεωφόρος, αφιερωμένη στον καταζητούμενο για εγκλήματα πολέμου, στρατιωτικό ηγέτη των Σέρβων της Βοσνίας.
Δρόμους και πλατείες με τα ονόματα του Κλίντον και και της Ολμπράιτ και λατρεία για τους Αμερικανούς στην Πρίστινα οι Αλβανοί, Πούτιν και πίστη στους ομόθρησκους Ρώσους οι Σέρβοι στη Μιτροβίτσα και τους άλλους θυλάκους.
Το βλέμμα των Σέρβων του Κοσόβου, αλλά και αυτών του Βελιγραδίου είναι στραμμένο στο Κρεμλίνο.
Οι ελπίδες για να περισωθεί ό,τι είναι δυνατόν πλέον στο Κόσοβο για την εξεύρεση μιας όσο τον δυνατόν λιγότερο επώδυνης λύσης στο ζήτημα του τελικού καθεστώτος, έχουν εναποτεθεί στη Μόσχα. Οι Σέρβοι προσπαθούν να δείξουν με κάθε τρόπο τις στενές σχέσεις τους και τους ιστορικούς δεσμούς με τους Ρώσους. Εστησαν, λοιπόν, πρόσφατα στην κεντρική πλατεία της σερβοκρατούμενης πλευράς της Μιτροβίτσα τεράστιο αδριάντα ενός Ρώσου προξένου ονόματι Σέρμπεν που δολοφονήθηκε το 1903, στην αλβανική πτέρυγα της πόλης, και τώρα του έκαναν άγαλμα.
Ελπίδες στη Ρωσία
«Πιστεύω ότι η Ρωσία θα μας υποστηρίξει μέχρι το τέλος», λέει στην «Κ» ο εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου των Σέρβων του Κοσόβου κ. Ράντε Νεγκόεβιτς. «Εχει στρατηγικό συμφέρον να είναι στο πλευρό των Σέρβων στην περιοχή. Πιστεύω ότι συντομα η Ρωσία θα φτιάξει στρατιωτικές βάσεις στη Σερβία και υπάρχουν πληροφορίες γι’ αυτό. Υπολογίζουμε πολύ στη Ρωσία -και βεβαίως στη Σερβία- που δεν είναι πλέον η Ρωσία του μεθυσμένου Γέλτσιν».
Οι Σέρβοι που έχουν απομείνει στο Κόσοβο σήμερα δεν ξεπερνούν τις 80.000. Υπολογίζεται ότι γύρω στις 50.000 ζουν στη Μιτροβίτσα και βορειότερα στους δήμους Ζβέτσανι και Λιποσάβιτς, 20-25.000 στον δεύτερο μεγάλο θύλακο, της Γκρατσάνιτσα στο κεντρικό Κόσοβο και οι άλλοι διάσπαρτοι σε πόλεις και χωριά της επαρχίας. Η ατμόσφαιρα έχει βελτιωθεί πολύ, δεν έχει καμία σχέση με αυτήν της εποχής μετά τον πόλεμο.
Οι Σέρβοι μπαινοβγαίνουν στους θυλάκους χωρίς φρουρά και συνοδεία της KFOR. Στο σύνορο του μίσους, τον ποταμό Ιμπαρ που χωρίζει τον σερβικό από τον αλβανικό τομέα της Μιτροβίτσα, τα αστυνομικά μέτρα είναι χαλαρά, και τα περισσότερα προϊόντα στα καταστήματα των Αλβανών στην Πρίστινα είναι σερβικά(!). Παρ’ όλα αυτά ο φόβος δεν έχει εκλείψει. Στο χωριό Ντόλιανε του σερβοκρατούμενου δήμου Ζβέτσανι, ο Μαρίνο Αντζέλκοβιτς, μας λέει ότι όταν μεταφέρει με το ταξί του ομοεθνείς του για να τους πάει στα σερβικά νεκροταφεία που βρίσκονται στην αλβανική πλευρά κρύβει από φόβο την πινακίδα.
Στην Γκρατσάνιτσα
«Ηρθαν δύσκολοι καιροί, αν και δεν πιστεύω ότι θα πάρουμε αυτονομία δύσκολα θα εγκαταλείψουμε τα σπίτια μας και να φύγουμε ό,τι και αν γίνει», προσθέτει.
Ο μοναχός Συμεών, που εγκαταβιεί στο ορθόδοξο μοναστήρι της Γκρατσάνιτσα πιστεύει και αυτός ότι η Ρωσία δεν θα κάνει πίσω και ότι θα τους προστατεύσει το Βελιγράδι.
«Οι άνθρωποι εδώ στην Γκρατσάνιτσα δεν θέλουν να φύγουν, αισθάνονται ασφαλείς, αλλού όμως όπως στη Μετόχια φοβούνται και ίσως εγκαταλείψουν το Κόσοβο. Οι Αλβανοί διαδίδουν ότι θα γίνουν επεισόδια και ταραχές για να φοβηθούν οι Σέρβοι και να αδειάσουν τους θυλάκους, ώστε να πουν μετά στη διεθνή κοινότητα: ορίστε δεν τους διώχνουμε θέλουν και φεύγουν», υποστηρίζει στην «Κ». Οι απλοί άνθρωποι δεν έχουν βεβαίως λόγο για το πώς πρέπει να αντιδράσουν σε περίπτωση ανεξαρτησίας του Κοσόβου και φυσικά θα υπακούσουν, τουλάχιστον όπως φαίνεται από τη στάση του Εθνικού τους Συμβουλίου, στα κελεύσματα του Βελιγραδίου.
Ο επικεφαλής του Συμβουλίου Μίλαν Ιβάνοβιτς πάντως δήλωσε ότι οι Σέρβοι του Βορρά και των προστατευόμενων ζωνών δεν θα δεχθούν καμία μορφή ανεξαρτησίας στις περιοχές όπου ζουν.
«Θα παραμείνουμε στο συνταγματικό πλαίσιο και το νομικό σύστημα της Σερβίας και αυτό η Πρίστινα μπορεί να το αμφισβητήσει μόνο με τη βία», είπε σε εφημερίδα του Νοβι Σαντ.
Τι θα συμβεί όμως εάν σε μια τέτοια περίπτωση de facto παραμονής δηλαδή του βορείου Κοσόβου στην Σερβία, διακηρύξουν οι Αλβανοί της νότιας Σερβίας την ένωσή τους με το Κόσοβο, όπως με δημοψήφισμα έχουν αποφασίσει προ δεκαετίας περίπου;
Αναπολώντας τις παλιές καλές ημέρες επί Τίτο
Η συζήτηση στο καφέ «Car» στην σερβική Μιτροβίτσα είχε φουντώσει όταν σε κάποια στιγμή ο Ράντε ρώτησε τον Τζάφερ, τον διερμηνέα μας, αν ήταν Αλβανός. Πάγωσα. Νόμισα ότι θα ‘ρθουν στα χέρια. Ενας Αλβανός στο «στόμα του λύκου».
Δεν έγινε τίποτα και οι δυό τους άρχισαν να λένε για τις παλιές, πολύ παλιές, «καλές μέρες», πριν το 1981 όταν το Κόσοβο απολάμβανε πραγματικής αυτονομίας.
Ο Ράντε ήταν δημοσιογράφος στην Πρίστινα το ίδιο και ο Τζάφερ. Με τον πόλεμο το 1999 ο Ράντε αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Πρίστινα και τώρα είχαν την ευκαιρία να πουν πολλά.
«Οι χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας ίσως χρειάζονται και τώρα έναν Τίτο», είπε σε κάποια στιγμή ο Ράντε.
Τινάχθηκαν και οι δύο σαν ελατήρια από τις καρέκλες και αγκαλιάστηκαν. Μίλησε η γιουγκοσλαβική ψυχή, αυτή που καλλιεργήθηκε σε λίγους ανθρώπους στο πείραμα του Τίτο και που τώρα μετά τα τόσα φοβερά που μεσολάβησαν, ακόμα λιγότεροι την έχουν μέσα τους. Ανάμεσά τους και οι δύο αυτοί δημοσιογράφοι.
Δεν ήταν μόνο συναισθηματική η επίκληση του Τίτο.
Οι Αλβανοί του Κοσόβου είχαν επί εποχής του πολλά προνόμια, ήταν πραγματικά αυτόνομοι.
Οταν αυτός πέθανε και το οικοδόμημα άρχισε να κλυδωνίζεται, το Βελιγράδι, με τη Σερβία ισχυρή πλέον, άρχισε σιγά σιγά να τους αφαιρεί προνόμια με αποκορύφωμα το 1989 που τα κατήργησε όλα ο Μιλόσεβιτς και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε.
Η τρόικα καταθέτει την έκθεση αύριο
Αύριο Δευτέρα οι διαπραγματευτές της τρόϊκα, Βόλφκανγκ Ισινγκερ (Ε.Ε.), Μπότσαν Χαρτσένκο (Ρωσία) και Φρανκ Ουΐσνερ (ΗΠΑ) θα καταθέσουν την έκθεσή τους στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν. Στη συνέχεια, στις 17 ή στις 19 Δεκεμβρίου η έκθεση θα συζητηθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας, όπου έχει ανακοινώσει ότι θα παραστεί και θα μιλήσει ο πρωθυπουργός της Σερβίας κ. Βόιτσλαβ Κοστούνιτσα, αλλά βεβαίως δεν θα ληφθεί απόφαση. Διπλωματικές πηγές στην Πρίστινα έλεγαν στην «Κ» ότι η έκθεση περιγράφει τα όσα έγιναν στην τελευταία φάση των διαπραγματεύσεων και τις ενέργειες της τρόϊκα αλλά δεν θα περιέχει πρόταση για το καθεστώς. Το βέβαιο είναι ότι το αδιέξοδο θα παραταθεί και ο δρόμος για την εξεύρεση οριστικής και βιώσιμης λύσης στο Κόσσοβο προβλέπεται να είναι μακρύς.