Χριστιανοί και μουσουλμάνοι μοιράζονται ένα κοινό: είναι και οι δύο «Λαοί των Γραφών», ενώ και οι δύο οφείλουν να σκορπίζουν το Λόγο, προσηλυτίζοντας τους «απίστους». Η διασπορά του Λόγου είναι, όμως, δύσκολη υπόθεση. Η Βίβλος περιέχει περί τις 800.000 λέξεις, ενώ το Κοράνι είναι κατά πολύ μικρότερο. Ο ιστορικός Εδουάρδος Γίβονας είχε παραπονεθεί για την «ατελείωτη ραψωδία μύθου και υποχρέωσης» της Καινής Διαθήκης, ενώ ο Θωμάς Καράιλ έλεγε ότι «ήταν το πιο κουραστικό ανάγνωσμα, ένας συνδυασμός πληκτικών, ωμών και αναπόδεικτων θεωριών». Παρ’ όλα αυτά, πάνω από 100 εκατομμύρια αντίτυπα της Βίβλου πωλούνται ή χαρίζονται κάθε χρόνο, με το Ιερό Βιβλίο να τυπώνεται σε 2.426 γλώσσες και διαλέκτους.
Το Κοράνι είναι το πιο διαβασμένο βιβλίο στον ισλαμικό κόσμο, ενώ η ικανότητα αποστήθισης και απαγγελίας του θεωρείται ύψιστη αρετή στο Ισλάμ. Η απαγγελία του Κορανίου είναι η ραχοκοκαλιά της ισλαμικής παιδείας, ενώ ένας από τους πιο ζηλευτούς τίτλους του μουσουλμανισμού είναι εκείνος του «χαφίζ» – αυτός που γνωρίζει όλες τις Γραφές. Η ικανότητα αυτή αρκεί για την απόκτηση πανεπιστημιακού τίτλου σπουδών στο Ιράν.
Ποιος νικάει;
Βίβλος και Κοράνι έχουν εκμεταλλευθεί στο έπακρο το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης. Το 1980, το 80% των χριστιανών του κόσμου ζούσαν σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Σήμερα, το 60% ζουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Περισσότεροι πρεσβυτεριανοί εκκλησιάζονται στην Γκάνα, παρά στη Σκωτία. Το 1900, το ισλάμ συγκεντρωνόταν στον αραβικό κόσμο και τη ΝΑ Ασία. Σήμερα, ο αριθμός των μουσουλμάνων στη Βρετανία είναι ίσος με τον αριθμό των πιστών αγγλικανών, παρ’ ότι η αύξηση των μουσουλμάνων του κόσμου τον 20ό αιώνα οφείλεται περισσότερο σε δημογραφικούς παράγοντες, παρά στον προσηλυτισμό. Αυτή η πραγματική πληθώρα Ιερών Γραφών αποτελεί ζωντανή διάψευση των θεωριών, που θέλουν τις θρησκείες να χάνουν την επιρροή τους, υπέρ ενός νέου κινήματος αθεϊσμού. Θέτει, όμως, και μερικά ενδιαφέροντα ερωτήματα: Σε τι οφείλεται η επιτυχία των σύγχρονων χριστιανών και μουσουλμάνων στην εξάπλωση του Λόγου; Ποιος νικά σ’ αυτή την ιδιότυπη «Μάχη των Γραφών»;
Παγκοσμιοποίηση και πλούτος
Η λογική απάντηση στην πρώτη ερώτηση είναι ότι χριστιανοί και μουσουλμάνοι έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα ικανοί στην αξιοποίηση των εργαλείων που προσφέρει ο σύγχρονος κόσμος: την παγκοσμιοποίηση, την υψηλή τεχνολογία και τον αυξανόμενο πλούτο. Ο συνδυασμός παγκοσμιοποίησης και πλούτου αποδεικνύεται ιδανικός για τις δύο θρησκείες. Η Νότια Κορέα ηγείται παγκοσμίως στην «παραγωγή» ιεραποστόλων. Οι μεγαλύτεροι χριστιανικοί εκδοτικοί οίκοι του κόσμου έχουν έδρα τη Βραζιλία. Η Αμερικανική Βιβλική Εταιρεία, η μεγαλύτερη του είδους της στον κόσμο, έχει τυπώσει πάνω από 50 εκατομμύρια Βίβλους στην άθεη Κίνα.
Την ίδια ώρα, ο πετρελαϊκός πλούτος της Σαουδικής Αραβίας εκτοξεύει τη διακίνηση του Κορανίου. Το βασίλειο προσφέρει, άλλωστε, πάνω από 30 εκατομμύρια Κοράνια το χρόνο. Η χρηματοδοτούμενη από τη Σαουδική Αραβία προσπάθεια δεν επηρεάζει τους χριστιανούς, αν και η αυστηρή ερμηνεία του Κορανίου από τους Σαουδάραβες, ενισχύει το χάσμα μεταξύ ισλάμ και χριστιανισμού.
Η μουσουλμανική διασπορά και οι μουσουλμάνοι ιεραπόστολοι μεταφέρουν την Πίστη σε παρθένα εδάφη. Η Ταμπλιγκί Τζαμάτ («Ομάδα που Διασπείρει την Πίστη») είναι παγκόσμιο δίκτυο ιεροκηρύκων μερικής απασχόλησης, που επιλέγουν την ένδυση του Προφήτη (λευκό χιτώνα και σανδάλια) και ταξιδεύουν σε μικρές ομάδες, μεταδίδοντας το Λόγο. Οι ετήσιες συγκεντρώσεις τους σε Ινδία και Πακιστάν προσελκύουν εκατοντάδες χιλιάδες.
Η τεχνολογία αποδεικνύεται καλός φίλος των Γραφών. Μπορείτε να τις διαβάσετε στο Ιντερνετ, να τις αποθηκεύσετε στο κινητό σας τηλέφωνο και να τις ακούσετε στο iPod σας. Θέλετε να αποστηθίσετε το Κοράνι; Αγοράστε την ειδική συσκευή mp3, που εμφανίζει το Ιερό Κείμενο στην οθόνη, την ώρα που ακούτε την αριστοτεχνική απαγγελία. Ανάλογες καινοτομίες αξιοποιούν και οι χριστιανικές οργανώσεις.
Ούτε γνώση ούτε κατανόηση
Υπάρχει, όμως, μεγάλη διαφορά μεταξύ της απόκτησης και της κατανόησης των Γραφών. Στο σημείο αυτό, ισλάμ και χριστιανισμός αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Οι Αμερικανοί αγοράζουν κάθε χρόνο πάνω από 20 εκατομμύρια νέες Βίβλους, που προστίθενται στις 4 που διαθέτει κατά μέσο όρο κάθε αμερικανικό νοικοκυριό. Το επίπεδο της βιβλικής γνώσης των Αμερικανών βρίσκεται, όμως, σε τραγικά χαμηλά σημεία. Πρόσφατη σφυγμομέτρηση έδειξε ότι λιγότεροι από τους μισούς Αμερικανούς είναι ικανοί να κατονομάσουν το Πρώτο Βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης (Γένεσις), μόλις το ένα τρίτο γνωρίζει ποιος εκφώνησε την ομιλία στο Ορος των Ελαιών, 12% νομίζει ότι ο Νώε ήταν παντρεμένος με την Ιωάννα της Λωραίννης και 25% δε γνωρίζει τι γιορτάζουμε το Πάσχα.
Οι Μουσουλμάνοι, στο μεταξύ, προτιμούν να διαβάζουν το Κοράνι στην πρωτότυπη αραβική γλώσσα. Η δυσκολία του λυρικού κειμένου προβληματίζει, όμως, ακόμη και μορφωμένους Αραβες. Την ίδια ώρα, τα υψηλά ποσοστά αναλφαβητισμού, που καταγράφονται στο μουσουλμανικό κόσμο σημαίνουν ότι πολλοί που αποστηθίζουν το Κοράνι, δεν γνωρίζουν τι απαγγέλλουν.
Τις ιδιαιτερότητες αυτές πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας όταν προσπαθούμε να αποφανθούμε ποιος νικά στον Πόλεμο των Γραφών. Χριστιανισμός και ισλάμ δεν είναι, όμως, και οι δύο θρησκείες των Γραφών, διαφορετικές εκδοχές της ίδιας και μοναδικής Αλήθειας; Σε πολλά μέρη του κόσμου, οι θεολογικές αυτές προσεγγίσεις είναι αδύνατες, καθώς οι τοπικές μουσουλμανικές αρχές αντιδρούν βίαια στις προσπάθειες προσηλυτισμού από μέρους Χριστιανών ιεραποστόλων, με τους Σαουδάραβες να μην επιτρέπουν τη διακίνηση Βίβλων στο έδαφός τους. Πολλοί ευαγγελικοί χριστιανοί πάσχουν από πραγματική ιεραποστολική εμμονή για το λεγόμενο «παράθυρο 10/40», την τεράστια γεωγραφική έκταση γεωγραφικού πλάτους από 10 έως και 40 μοίρες Βόρεια του Ισημερινού, που καλύπτει τα ισλαμικά κράτη της Αφρικής και της Κεντρικής Ασίας.
Οι χριστιανοί εισήλθαν στον 21ο αιώνα με σαφές προβάδισμα έναντι των μουσουλμάνων. Οι χριστιανοί στον κόσμο υπερβαίνουν σήμερα τα 2 δισ., ενώ οι μουσουλμάνοι δεν ξεπερνούν το 1,5 δισ. Ο 20ός αιώνας υπήρξε, όμως, ευνοϊκότερος για το ισλάμ. Το 1900 οι μουσουλμάνοι του πλανήτη δεν ξεπερνούσαν τα 90 εκατομμύρια, ενώ κατά την ίδια χρονική περίοδο, ο χριστιανισμός συρρικνώθηκε σημαντικά στην ευρωπαϊκή του κοιτίδα. Πολλοί χριστιανοί πανεπιστημιακοί εκτιμούν ότι το ισλάμ θα έχει υπερκεράσει το χριστιανισμό, μέχρι το 2050.
Οι μουσουλμάνοι καταγγέλλουν, όμως, ότι ο Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας, που ξέσπασε μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, έχει δυσχεράνει τη διάδοση του Κορανίου. Την ίδια ώρα, η εμπορική επιτυχία και οι επιχειρηματικές μέθοδοι των χριστιανικών εκδοτικών οίκων, εγγυώνται την ταχεία διάδοση του Λόγου.
Τρία πλεονεκτήματα
Η μάχη αυτή περιέχει, όμως (όπως και οι συσκευασίες τσιγάρων στη Δύση), και προειδοποίηση για την υγεία των χρηστών της. Η εκπόνηση προβλέψεων για το μέλλον των θρησκειών είναι ατελέσφορη διαδικασία, καθώς δεν λαμβάνει υπόψη αστάθμητους παράγοντες. Ο χριστιανισμός διαθέτει, όμως, ορισμένα σημαντικά πρακτικά πλεονεκτήματα έναντι του ισλάμ. Το πρώτο είναι τα οξυμένα εμπορικά αντανακλαστικά του χριστιανισμού και η αποδεδειγμένη ικανότητά του στο μάρκετινγκ. Οι χριστιανικοί εκδοτικοί οίκοι παράγουν 60 διαφορετικές εκδόσεις της Βίβλου κάθε χρόνο. Οι Γραφές κυκλοφορούν έτσι σε ειδικές εκδόσεις για κάθε είδους καταναλωτή: από νύφες μέχρι μπάρμαν, ενώ στις ΗΠΑ πουλιέται ειδική αδιάβροχη Βίβλος για εκδρομές, αλλά και «Βίβλος των 100 Λεπτών», για όσους βιάζονται. Μην ξεχάσετε την ιδέα του εκδότη Τόμας Νέλσον, που οραματίσθηκε την «Περιο-Βίβλο», μία διασταύρωση μεταξύ των Γραφών και νεανικού περιοδικού.
Δεύτερο σημαντικό πλεονέκτημα του χριστιανισμού πρέπει να θεωρείται η Αμερική. Η πλουσιότερη και ισχυρότερη χώρα του πλανήτη φιλοξενεί πάνω από 80 εκατομμύρια ευαγγελικούς, ενώ χρηματοδοτεί τους περισσότερους ιεραποστόλους, χριστιανικά ΜΜΕ και εκδοτικούς οίκους, από κάθε άλλη χώρα στον κόσμο. Τρίτο μεγάλο πλεονέκτημα του χριστιανισμού έναντι του ισλάμ είναι η συνταγματικά κατοχυρωμένη στις ΗΠΑ και φιλοσοφικά εδραιωμένη στην Ευρώπη έννοια της ανεξιθρησκείας. Παρά τις διαμαρτυρίες των ευαγγελικών, οι απαγορεύσεις και η θρησκευτική ανελευθερία που επικρατεί στη Σαουδική Αραβία και σε πολλά κράτη του ισλαμικού κόσμου, λειτουργεί υπέρ του χριστιανισμού, αποκαλύπτοντας την πραγματική φύση των θεοκρατικών, δικτατορικών μουσουλμανικών καθεστώτων.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι Βίβλος και Κοράνι θα συνεχίσουν να ασκούν δραματική επιρροή πάνω στα ανθρώπινα πράγματα, προκαλώντας μεγάλες διενέξεις τον 21ο αιώνα, κυρίως στην Αφρική νότια της Σαχάρας. Τα κλαδιά της Φλεγόμενης Βάτου συνεχίζουν να καίνε.