Μελ Μπρουκς – Τόμας Μίχαν
Δύο Τρελοί Τρελοί Παραγωγοί
σκην.: Σταμάτης Φασουλής
Θέατρο: Αλίκη
Ακριβώς όπως ο απένταρος ποιητής Ροδόλφος σφίγγει στην παλάμη του ως φετίχ τη ροζ σκούφια της Μιμής στην «Μποέμ» του Πουτσίνι (αλήθεια τι ξεχωριστή ήταν η ανανεωμένη σκηνοθετικά παράσταση στη Λυρική Σκηνή!), έτσι και ο απατεωνίσκος λογιστής στο μιούζικαλ «Δύο Τρελοί Τρελοί Παραγωγοί» Λίο Μπλουμ, έχει στην τσέπη του ένα κομμάτι από τη γαλάζια παιδική του κουβερτούλα, στην οποία και καταφεύγει σφουγγίζοντας τον ιδρώτα του κάθε φορά που νιώθει να «απειλείται» από τις ανασφάλειές του. Ασφαλώς δεν καταλαβαίνετε το συσχετισμό, έτσι δεν είναι;
Λογικό. Προφανώς δεν έχετε εντρυφήσει αρκετά στα κλασικά αμερικανικά «κόμικς» των Πίνατς με τον Λάινους να σφίγγει την κουβέρτα του στο μάγουλό του για προστασία. Ούτε είναι αυτονόητο να καταλάβετε το λογοπαίγνιο ανάμεσα στο «Νο, Νο Νίτσε» και στο -άλλο κλασικό μιούζικαλ- «Νο, Νο Νανέτ» (1925). Αλλά και η σκέτη αναφορά σε ονόματα όπως του Ρεντ Μπάτλερ και της Σκάρλετ Ο’ Χάρα δεν θα σας πει τίποτα, αν δεν τιμάτε το «Οσα Παίρνει ο Ανεμος» όπως το τιμούν αυτοί που διατηρούν ρίζες στη βορειοαμερικανική παράδοση. Κι όσο για την προτροπή «Κάντο γκέι, κάντο γκέι!» αναφερόμενο σε ένα τραγούδι, εκεί πια κι αν είναι που η σημερινή δισυπόστατη σημασία της λέξης στα αγγλικά πηγαίνει περίπατο στην ελληνική μετάφρασή της.
Ολα αυτά είναι μέσα στη γνήσια αμερικανική κουλτούρα. Είναι στοιχεία με μια δική τους εντοπιότητα. Στοιχεία τα οποία τα συναντά κανείς συχνά στις αμερικανικές κωμωδίες όπου τα διφορούμενα και τα λεγόμενα «private jokes» δύσκολα μεταφέρονται σε άλλες νοοτροπίες και παραδόσεις. Περίπου εξίσου δύσκολα όσο το να μεταφράσεις Ροΐδη ή Μοσταντζόγλου σε άλλη γλώσσα. Ετσι, και με τους «Δύο Τρελούς Τρελούς Παραγωγούς» των Μελ Μπρουκς και Τόμας Μίχαν. Ενα φοβερά επιτυχημένο μιούζικαλ για δύο παραγωγούς που συνειδητά επενδύουν σε μια αποτυχία για να κερδίσουν χρήματα και ανέλπιστα κερδίζουν τη φυλακή με την απάτη τους.
Καλή αντιγραφή
Παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες των Σταμάτη Φασουλή και Θ. Πετρόπουλου επάνω στη μετάφραση του κειμένου, τελικά η ουσία ενός τόσο χαρακτηριστικού αυτο-καγχασμού όπως γίνεται εδώ από τον Αμερικανοεβραίο Μελ Μπρουκς, μένει στη σκιά. Αντίθετα, αυτό που φωτίζεται δεν είναι παρά η «υπόθεση» για τους δύο παραγωγούς, οι οποίοι υπολογίζουν ότι ένα κιτσάτο «χιτλερικό» μιούζικαλ μοιραία θα βουλιάξει, κάνοντάς τους πλούσιους. Επόμενο ήταν η αθηναϊκή παράσταση της πρόσφατης τεράστιας θεατρικής επιτυχίας στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο να αφήνει τους θεατές σε κάποια αμηχανία, όπως διαπιστώνεται και από τις αντιδράσεις του κοινού – τουλάχιστον τη μέρα που την παρακολούθησα εγώ. Κι όμως είναι μια σχετικά καλή αντιγραφή. Μέχρι και το «εφέ» με το μπαλέτο (από τις προσεγμένες δουλειές εδώ του χορογράφου Δημήτρη Παπάζογλου) που σχηματίζει έναν αγκυλωτό σταυρό μέσα σε ένα γυρτό κάτοπτρο, έχει ξεσηκωθεί ικανοποιητικά.
Βέβαια, εκεί που στηρίζεται γερά η παράσταση είναι στους έξοχους δύο «τρελούς παραγωγούς» της: στον Π. Χαϊκάλη και τον Αντ. Λουδάρο – με τη γαλάζια κουβερτούλα του. Απολαυστικοί και ξεκάθαροι στην ερμηνεία τους και οι δύο. Ακόμα μία επιβεβαίωση για το πόσο ικανούς κωμικούς εξακολουθούμε να έχουμε από τη μια γενιά στην άλλη. Αυτοσατυριζόμενος ο Απόστολος Γκλέτσος στο ρόλο του βάρβαρου και απλοϊκού Ναζί, είναι κι αυτός μέσα στις εκπλήξεις της παράστασης. Κάπως μαγκωμένος ο Γιάννης Βούρος δεν έδειχνε διόλου ενθουσιασμένος για το ρόλο του γυναικωτού σκηνοθέτη Ντε Μπρις. Ενώ αντίθετα ο Παντελής Καναράκης στο ρόλο του βοηθού σκηνοθέτη (ή μάλλον στο ρόλο του Ανδρέα Βουτσινά στην ομώνυμη ταινία του 1968) έδειχνε να γλεντάει αυτό που κάνει. Σαν το ξανθό αντικείμενο ενός πόθου-ιλουστρασιόν η Βίκυ Καγιά ήταν απόλυτα μέσα στο ρόλο της Σουηδέζας του ’60.
Ο Σταμάτης Φασουλής δείχνει να παίζει το είδος μιούζικαλ στα δάχτυλα. Γνωρίζει αποστάσεις και διαστήματα, ξέρει να ανεβάζει και να κατεβάζει ρυθμούς και κορώνες και -το κυριότερο- έχει τα μάτια του ορθάνοιχτα όταν βλέπει τις ανάλογες παραστάσεις στο Γουέστ Εντ ή στο Μπροντγουέι. Πράγμα διόλου αρνητικό, όταν γίνεται σωστά όπως σε αυτή την περίπτωση.
Σκηνικά και κοστούμια
Τα σκηνικά του Γ. Πάτσα, τα κοστούμια της Ντένης Βαχλιώτη και οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου μέσα στην παλιά καλή παράδοση της αμερικανικής μουσικής κωμωδίας. Γιατί «The Producers» όπως είναι ο αγγλικός τίτλος, δίχως τις τρέλες και τις επαυξήσεις του ελληνικού, είναι ένα σχετικά πρόσφατο μιούζικαλ το οποίο σέβεται την παράδοση των δεκαετιών του ’50 και ’60. Οταν πρωτοπαρουσιάστηκε στο Λονδίνο πριν από τρία χρόνια ο κριτικός του «Γκάρντιαν» Μάικλ Μπίλινγκτον του έβαζε τέσσερα αστεράκια κι έγραφε: «Μετά από χρόνια και χρόνια με μιούζικαλ που είχαν φέρει στη σκηνή τη δυστυχία και την κοινωνική καταπίεση, επιτέλους μας επιτρέπουν να γελάσουμε και λίγο».
Βέβαια, όπως λέγαμε και στην αρχή εμείς οι μη-αγγλοσάξονες μπορεί να μη γελάμε τόσο πολύ όσο αυτοί με τα εγχώριά τους λογοπαίγνια, όμως παρ’ όλα αυτά οι «Δύο Τρελοί, Τρελοί Παραγωγοί» είναι ένα αξιοπρεπέστατο μιούζικαλ που αγγίζει κάπου και τις ξένες παραγωγές.