Περίπου 100.000 κυβικά μέτρα ή 12-15% του παραγόμενου από τα διυλιστήρια νερού χάνεται κάθε ημέρα σε όλη την Αττική, εξαιτίας διαρροών στο δίκτυο ύδρευσης. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό θεωρείται μικρό σε σχέση με τις απώλειες στο επαρχιακό δίκτυο ύδρευσης, οι οποίες ανέρχονται στο 40% ή ακόμα και στο 50% του νερού που αντλείται! Κύρια αιτία, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν είναι τόσο η παλαιότητα του δικτύου, όσο η κακή του διαχείριση: Για παράδειγμα, οι διαφορές στην πίεση «τινάζουν στον αέρα» το δίκτυο, δημιουργώντας διαρροές ακόμα και μέσα στα σπίτια! Μεγάλες απώλειες νερού στις πόλεις προκαλούνται και από ζημιές στους αγωγούς κατά τη διάρκεια έργων, αλλά και εξαιτίας της χρήσης ακατάλληλων υλικών για τους αγωγούς και τις συνδέσεις τους.
Οι «αφανείς» διαρροές
Η ΕΥΔΑΠ είναι η μεγαλύτερη εταιρεία ύδρευσης της χώρας, έχοντας την ευθύνη των περισσοτέρων δήμων της Αττικής, με 8.078 χλμ. αγωγών και 1,8 εκατ. συνδέσεις.
«Υπολογίζουμε ότι οι πραγματικές απώλειες στο δίκτυο κυμαίνονται περίπου στο 12% του νερού που παράγεται καθημερινά από τα διυλιστήρια», εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής Δικτύου της ΕΥΔΑΠ, κ. Στέφανος Γεωργιάδης. «Από αυτό, οι εμφανείς διαρροές -για παράδειγμα, η θραύση ενός αγωγού κατά τη διάρκεια κατασκευαστικών εργασιών- είναι μόνο το 2-3%. Το υπόλοιπο είναι οι λεγόμενες «αφανείς» διαρροές, οι οποίες δεν γίνονται αισθητές παρά μόνον ύστερα από πολλούς μήνες. Το πρόβλημα των «αφανών» διαρροών είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί, καθώς η επισκευή τους δεν συμφέρει».
Τα δίκτυα ύδρευσης της πρωτεύουσας αντικαθίστανται μόνον αν υπάρξει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα. «Το δίκτυο αλλάζει όταν εξαντλείται ο χρόνος αντοχής του ή όταν θέλουμε να δώσουμε περισσότερη πίεση νερού και εκτιμάμε πως οι υπάρχοντες αγωγοί δεν θα την αντέξουν», εξηγεί ο κ. Γεωργιάδης. «Πιο συνηθισμένη αιτία αλλαγής ενός δικτύου είναι οι μεταβολές πολεοδομικού χαρακτήρα: Οταν διαπλατύνεται ή βυθίζεται ένας δρόμος, όταν χαράσσονται νέα οικοδομικά τετράγωνα».
Οπως εκτιμούν οι ειδικοί της ΕΥΔΑΠ, αλλά και οι επιστήμονες και οι εργολάβοι έργων ύδρευσης, η κατάσταση στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι πολύ χειρότερη από την Αττική. «Ελάχιστες δημοτικές εταιρείες ύδρευσης είναι καλές, όπως στη Φλώρινα, την Κοζάνη, την Κω. Οι υπόλοιπες μετρούν απώλειες από 25% έως και 50%», λέει ο κ. Γεωργιάδης. Ενα τυπικό παράδειγμα είναι το Ηράκλειο, στο οποίο τις απώλειες καταγράφει αυτή την περίοδο ο τέως πρόεδρος του συνδέσμου μελετητών κ. Παν. Αντωναρόπουλος. «Οι απώλειες στο Ηράκλειο είναι τεράστιες, ξεπερνούν το 40% – λέει στην «Κ». Αυτό δυστυχώς είναι χαρακτηριστικό των περισσότερων ελληνικών πόλεων, στις οποίες οι δημοτικές εταιρείες ύδρευσης ούτε παρακολουθούν τα δίκτυα ούτε καν γνωρίζουν τη θέση τους».
Το πρόβλημα της αποτύπωσης των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης είναι σημαντικό, καθώς δυσχεραίνει την επισκευή των αγωγών, ενώ φέρνει τους εργολάβους μπροστά… σε απρόοπτα! «Στην Αττική, η ΕΥΔΑΠ γνωρίζει από ποιες οδούς περνούν οι αγωγοί, αλλά δεν ξέρει ακριβώς από ποιο σημείο!» εξηγεί στην «Κ» ο κ. Μανόλης Αφτιάς, επίκουρος καθηγητής στον τομέα Υδατικών Πόρων του ΕΜΠ. «Μάλιστα, το κράτος ζητεί από τους εργολάβους πριν από ένα έργο να κάνουν δοκιμαστικές τομές στον δρόμο και να εντοπίσουν τα δίκτυα με δική τους ευθύνη! Στην επαρχία βέβαια κανείς δεν έχει ιδέα από πού περνούν οι περισσότεροι αγωγοί. Η κατάσταση αυτή θα έπρεπε σιγά σιγά να αλλάξει, να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων με τη χρήση GIS (γεωγραφικού συστήματος πληροφοριών), η οποία να ενημερώνεται όχι μόνο για την ακριβή θέση των αγωγών, αλλά και για τη χρήση τους, την ηλικία και τις βλάβες τους».
Λάθος τιμολόγηση
Η σωστή τιμολόγηση του νερού συνδέεται, σύμφωνα με την ΕΥΔΑΠ, με τη σωστή χρήση του, ακόμα και τον περιορισμό των διαρροών. «Οι χαμηλές τιμές στο νερό που βάζουν οι δημοτικές εταιρείες ύδρευσης-αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) για μικροπολιτικούς λόγους, τις οδηγούν σε περιορισμένα έσοδα», λέει στην «Κ» ο κ. Στεφ. Γεωργιάδης, διευθυντής δικτύων της ΕΥΔΑΠ. «Οι ΔΕΥΑ που δεν επιβιώνουν οικονομικά δεν έχουν χρήματα για έργα και επενδύσεις, δεν βελτιώνουν τις υπηρεσίες τους. Κάθε περιοχή πρέπει να κοστολογεί το νερό ανάλογα με το πόσο κοστίζει η μεταφορά, η επεξεργασία και η διανομή του. Αν έχει λίγο νερό και είναι πολυέξοδη η μεταφορά του, το νερό πρέπει να είναι πιο ακριβό. Με αυτή τη λογική, σημασία έχουν και τα πάγια, αλλά και η θέσπιση ελάχιστης κατανάλωσης στις τουριστικές περιοχές».
Οι τέσσερις κύριες αιτίες των διαρροών
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι σημαντικότερες αιτίες διαρροών στα δίκτυα ύδρευσης είναι οι εξής:
1. Κακή διαχείριση της πίεσης του δικτύου. Σε πολλές περιοχές, ιδίως στα νησιά, δίνεται πολύ υψηλή πίεση στο νερό ώστε να καταλήξει ικανοποιητικά στα άκρα του δικτύου. Η πίεση καταπονεί ή καταστρέφει το δίκτυο, ενώ προκαλεί διαρροές ακόμα και μέσα στο σπίτι: στο πλυντήριο, στο καζανάκι, στις βρύσες. Ενδεικτικό υψηλής πίεσης είναι ότι το νερό βγαίνει από τη βρύση θολό, σαν γάλα, εξαιτίας του αέρα και καθαρίζει μετά λίγα δευτερόλεπτα.
2. Κακή σύνδεση των αγωγών με τα σπίτια. Αν δεν γίνει με τον ενδεδειγμένο τρόπο και τα κατάλληλα υλικά, τότε μέσα σε 1-2 χρόνια αρχίζει η απώλεια νερού.
3. Χρήση παλαιών δικλίδων (βάνες) για την απομόνωση τμημάτων του δικτύου. Οι νέας τεχνολογίας ελαστικές βάνες εμφράξεως έχουν ζωή 30-40 χρόνια με ελάχιστες απώλειες.
4. Μεγάλη ηλικία των δικτύων. Τα παλαιά δίκτυα φθάνουν σε τέτοιο σημείο που καταστρέφονται σχετικά εύκολα.