Η Λέρος ανήκει στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων με έκταση 54 περίπου τετραγωνικών χλμ. και ακτογραμμή 71 χλμ. Το σχήμα της είναι πολυσχιδές, λόγω των βαθέων κόλπων και των μεγάλων φυσικών λιμανιών που διαθέτει.
Το νησί είναι βασικά πεδινό με χαμηλά «βουνά», όπου το υψηλότερο, ο Σκουμπάρδος, είναι μόνον 327 μέτρα. Ισως κι από εκεί κέρδισε την ονομασία της, από την αρχαία ελληνική λέξη λευρός που σημαίνει λείος, επίπεδος. Το μεγαλύτερο μέρος της καλύπτεται από βλάστηση και αρκετά πεδινά μέρη έχουν «δασώσει» με πεύκο, ευκάλυπτο, βαλανιδιά και ελιές. Το νησί έχει πολύ καλό κλίμα, μαλακό και ήπιο. Λόγω αυτού του κλίματος -και σε αντίθεση με τα γειτονικά νησιά που είναι βραχώδη- ευνοείται η καλλιέργεια της ελιάς, των κηπευτικών, των δημητριακών, των εσπεριδοειδών και των αμπελιών, αλλά ακόμα και τροπικών φυτών.
Το Λακκί είναι το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι του νησιού και κατά πώς λένε τα τουριστικά φυλλάδια της Ελλάδας και όλης της Ανατολικής Μεσογείου! Εχει την όψη τεράστιας λίμνης, η οποία αφήνει ένα άνοιγμα μόλις 400 μέτρων στην πλευρά της θάλασσας. Αυτό το φυσικό χάρισμα ήταν και ο λόγος που ονομάστηκε Ρortο Lago από τους Ιταλούς και επελέγη ως ναύσταθμός τους. Εγώ κρατώ κάποια μικρή αμφιβολία γιατί νομίζω πως ο Μούδρος της Λήμνου είναι το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της Αν. Μεσογείου
Το Λακκί άλλαξε μορφή με την εγκατάσταση των Ιταλών, το 1923. Νέα, μεγάλα κτίρια, φαρδείς δρόμοι, λιμενικά έργα και δενδροφυτεύσεις έδωσαν ένα τελείως άλλο χρώμα και ύφος διαφορετικό από το υπόλοιπο νησί. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της πόλης θεωρείται από τα σπάνια δείγματα αυτού του είδους. Λέγεται Ιταλικός Ρασιοναλισμός με αδρές μεγάλες επιφάνειες και συνδυασμό απλών γεωμετρικών όγκων και λιτών γραμμών καμπύλων ή ευθειών, με μεγάλα παράθυρα χωρίς διακοσμητικά στοιχεία.
Πρωτεύουσα της Λέρου είναι η Αγία Μαρίνα, και αυτή φυσικό λιμάνι, στο μέσο των ανατολικών ακτών του νησιού, χτισμένη αμφιθεατρικά ανάμεσα σε δύο πλαγιές και ενωμένη πια σήμερα σήμερα με τον οικισμό του Πλατάνου, την παλιά αρχοντική συνοικία με αρκετά επιβλητικά νεοκλασικά.
Στα βόρεια της Λέρου βρίσκεται το Παρθένι και ο ευρύχωρος και ασφαλής κόλπος του με το νησί Αρχάγγελος στην είσοδό του, προσιτός μόνο γι’ αυτούς που ξέρουν τα περάσματα. Δυτικά είναι ο κόλπος της Γούρνας, αβαθής σε πολλά σημεία με βραχονησίδες και σκοπέλους. Στη μεγαλύτερη βραχονησίδα είναι χτισμένο το εκκλησάκι του Αγίου Ισίδωρου, που συνδέεται με την απέναντι παραλία της Κόκκαλης μ’ ένα στενό πέρασμα.
Να επισκεφθείτε…
… το Μουσείο – Τούνελ στην περιοχή Μερικιά, με σημαντικά εκθέματα από την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το τούνελ κατασκευάστηκε από τον Ιταλικό στρατό, χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και χαρακτηρίζεται από τη μοναδικότητά του σε παγκόσμιο επίπεδο.
… το Παρθένι, το βορειότερο χωριό του νησιού. Εκεί βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (10ος αι. μ. Χ.), χτισμένη με αρχαία υλικά, πιθανόν από ερείπια του ναού της Παρθένου Αρτέμιδος. Πιο βόρεια βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Κιουράς, με αγιογραφίες ζωγραφισμένες από πολιτικούς κρατουμένους της περιόδου της δικτατορίας 1967 – 1974.
… το γραφικό εκκλησάκι της Παναγιάς της Καβουράδαινας κοντά στον Ξηρόκαμπο. Είναι χτισμένο μέσα στα βράχια της ακτής, όπου κατά την παράδοση ένας ψαράς που έψαχνε για καβούρια βρήκε μέσα σε σχισμή την εικόνα της Παναγίας.
… τον Πύργο Μπελένη στα Αλιντα, ένα ωραιότατο αναπαλαιωμένο αρχοντικό που φιλοξενεί το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο.
… το παραθαλάσσιο Παντέλι, με τα γραφικά μικρά του σπίτια και τις παραθαλάσσιες ταβέρνες για ουζάκι ή φαγητό.
Χρήσιμες πληροφορίες
Πώς θα πάτε: Αεροπορικώς ή ακτοπλοϊκώς. Ο πρώτος τρόπος είναι «ευρωβόρος» κι ο δεύτερος χρονοβόρος. Η επιλογή δική σας!
Πού θα μείνετε: «Marilen» (Αλιντα, τηλ.: 22470-24.100, 22470-24.660): Ομορφο ξενοδοχείο επιπλωμένων διαμερισμάτων.
«Ηotel Ara» (Αλιντα, τηλ.: 22470-24.140): Ξενοδοχείο με ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και πανέμορφη θέα προς την παραλία. «Ευσταθία» (Ξηρόκαμπος, τηλ.: 22470-24.199, 22470-24.099): Ενας όμορφος ξενώνας πάνω στη θάλασσα με πλήρως εξοπλισμένα στούντιο. «Krithoni’s Paradise» (Κριθώνι, τηλ.: 22470-25.121): Πανέμορφο και πολυτελές ξενοδοχείο μέσα στο πράσινο. Μόνον ο δρόμος το χωρίζει από τη θάλασσα.
Πού θα φάτε: «Σώτος», στον Δρυμώνα, πάνω στην παραλία για φρεσκότατα θαλασσινά και ψάρια αλιευμένα «διά χειρός». «Νερόμυλος», στην άκρη της Αγίας Μαρίνας ένας μύλος μέσα στη θάλασσα με πολύ καλή κουζίνα σε ψάρι και ψαγμένα πιάτα, αλλά και πολύ καλή «ατμόσφαιρα». «Πέτρινο», στο Λακκί βρίσκεται αυτή η καλότατη ψησταριά με καλά κρέατα και κάποια μαγειρευτά.
Τι θα ψωνίσετε: Στη Λέρο θα βρείτε καλό κρασί (εξαίρετη Μανδηλαριά). Σας συνιστώ ανεπιφύλακτα τα διάφορα παστά θαλασσινά του νησιού. Προμηθευτείτε επίσης πολύ καλή μυζήθρα.