«…Διετάχθη να εμβή εις ενέργειαν το εν Αθήναις νεόδμητον πολιτικόν νοσοκομείον». Με αυτή τη φράση Βασιλικού Διατάγματος επισημοποιήθηκε το 1842 η έναρξη λειτουργίας του «Ελπίς», του παλαιότερου νοσοκομείου στην Αθήνα, που είναι σήμερα σε φάση ριζικής ανακαίνισης. Στη μακρά ιστορία του «έζησε» πολέμους και επιδημίες, στήριξε τους πρόσφυγες και προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες υγείας στον αθηναϊκό λαό.
Οι περισσότεροι ίσως δεν το γνωρίζουν, αλλά η πρώτη έδρα του νοσοκομείου ήταν στην οδό Ακαδημίας και συγκεκριμένα, στο κτίριο όπου σήμερα στεγάζεται το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.
Η δημιουργία του «Ελπίς» ουσιαστικά ξεκινά το 1836 όταν ο δήμος Αθηναίων ζητεί τη συνδρομή των δημοτών για τη θεμελίωση του δημοτικού νοσοκομείου. Μεταξύ των πολλών δωρητών είναι ο βασιλεύς Λουδοβίκος Α΄ της Βαυαρίας που διαθέτει για το νοσοκομείο 65.000 φοίνικες, καθώς και ο βαρώνος Κωνσταντίνος Μπέλλιος που δωρίζει όλη την κτηματική του περιουσία. Ο δήμος Αθηναίων αποφασίζει να αγοράσει έκταση 10 στρεμμάτων στην έρημη -για την εποχή- τοποθεσία «Αγία Σιών» επί της οδού Ακαδημίας, όπου και θα ανεγερθεί το νοσοκομείο. Τον Μάιο του 1826 τίθεται ο θεμέλιος λίθος του «Πολιτικού Νοσοκομείου» που αργότερα θα μετονομαστεί σε Δημοτικό νοσοκομείο Αθηνών «Η Ελπίς» και το κτίριο ολοκληρώνεται το 1841 σε σχέδια του Γερμανού αρχιτέκτονα Φρειδερίκου Στάουφερτ. Τα χρόνια που ακολούθησαν -1847, 1849 και 1854- το νοσοκομείο καλείται να αντιμετωπίσει επιδημίες ευλογιάς και χολέρας που πλήττουν τον αθηναϊκό λαό. Με τον καιρό το νοσοκομείο μεγαλώνει, δημιουργούνται νέες πτέρυγες και παραρτήματα, ανακαινίζεται, ηλεκτροδοτείται. Το 1892 το νοσοκομείο διαθέτει 140 κλίνες νοσηλείας, ωστόσο οι αυξημένες ανάγκες των δημοτών της Αθήνας έχουν ως αποτέλεσμα να εξετασθεί η μεταστέγαση του νοσοκομείου.
Ετσι, τον Ιούνιο του 1904 τίθεται ο θεμέλιος λίθος του νέου κτιρίου του νοσοκομείου, σε δημοτικό οικόπεδο στην περιοχή των Αμπελόκηπων. Ωστόσο, η μετεγκατάσταση του «Ελπίς», στο νέο κτίριο θα γίνει περίπου 70 χρόνια αργότερα αφού το κτίριο θα χρησιμοποιηθεί αρχικά από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό για την περίθαλψη των τραυματιών των Βαλκανικών πολέμων και θα παραδοθεί στο υπουργείο Στρατιωτικών. Ολο αυτό το διάστημα το νοσοκομείο «Ελπίς», παρά τις ανακαινίσεις αλλά και τις μεταστεγάσεις τμημάτων του σε άλλα σημεία της Αττικής (ακόμα και ξενοδοχεία της Κηφισιάς κλήθηκαν να φιλοξενήσουν τμήματά του το 1940) «ασφυκτιά» στο κτίριο της οδού Ακαδημίας.
Τελικά, το 1971 το νοσοκομείο μεταφέρεται στο συγκρότημα των τεσσάρων κτιρίων των Αμπελοκήπων, το οποίο αποτελεί ένα κομμάτι της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης. Εκεί βρίσκεται έως και σήμερα, ως «Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών η Ελπίς», ενταγμένο στο ΕΣΥ. Στην πολυετή πορεία του το νοσοκομείο «φιλοξένησε» πανεπιστημιακούς δασκάλους που έγραψαν ιστορία στην ελληνική ιατρική επιστήμη όπως ο Αρεταίος, Μαγγίνας, Γερουλάνος κ.ά.
Το νοσοκομείο εκσυγχρονίζεται
Εχοντας στο ενεργητικό του περισσότερα από 165 χρόνια αδιάλειπτης προσφοράς στην αθηναϊκή κοινωνία, το νοσοκομείο «Ελπίς» καλείται να αντεπεξέλθει στα νέα δεδομένα της νοσηλευτικής περίθαλψης. Στο πλαίσιο αυτό εδώ και μερικά χρόνια έχει ξεκινήσει μία φάση εκτεταμένης ανακαίνισης των ξενοδοχειακών υποδομών του, εκσυγχρονισμού του εξοπλισμού και φυσικά ανάδειξης των πανέμορφων νεοκλασικών κτιρίων στα οποία στεγάζεται. Το «Ελπίς» διαθέτει συνολικά 260 κλίνες, εφημερεύει μαζί με το Γενικό Κρατικό Αθηνών και το Αγία Ολγα και δέχεται 300-400 περιστατικά σε κάθε εφημερία.
Οπως είπε στην «Κ» ο διοικητής του νοσοκομείου κ. Γιώργος Σαρρής, αυτή τη στιγμή είναι σε εξέλιξη τα έργα αποκατάστασης ορόφου του Β΄ κτιρίου του νοσοκομειακού συγκροτήματος όπου θα στεγασθούν η καρδιολογική κλινική, δυναμικότητας 17 κλινών και ένα σύγχρονο αιμοδυναμικό εργαστήριο το οποίο «έλειπε» από το «Ελπίς». Παράλληλα, φτιάχνεται το νέο Παθολογοανατομικό τμήμα του νοσοκομείου, ανακαινίζονται τα εξωτερικά ιατρεία του Ωτορινολαρυγγολογικού τμήματος, και αναβαθμίζεται ο περιμετρικός φωτισμός. Σε εξέλιξη είναι και ο διαγωνισμός για την αγορά δύο επιπλέον κλινών εντατικής θεραπείας. Σημειώνεται ότι προς το παρόν το νοσοκομείο διαθέτει τέσσερις κλίνες Εντατικής που λειτουργούν πλήρως.
Το μόνιμο ιατρικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό του νοσοκομείου είναι περίπου 500 άτομα, ενώ 200 εργαζόμενοι έχουν συμβάσεις ορισμένου και αορίστου χρόνου. Οι ελλείψεις είναι δεδομένες, όπως άλλωστε συμβαίνει με όλα τα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Ωστόσο, ο κ. Σαρρής δηλώνει εντυπωσιασμένος από το φιλότιμο του προσωπικού που όπως επισημαίνει «παρά τα προβλήματα υπερβάλλει εαυτόν».
Το νοσοκομείο δεν έχασε ποτέ τους στενούς δεσμούς του με τον δήμο Αθηναίων. Ετσι, αναλαμβάνει ιατρική «κάλυψη» πολλών προγραμμάτων του Δήμου, όπως η διενέργεια εξετάσεων στους αστέγους που φιλοξενούνται σε δημοτικές δομές.
«Οικογενειακό» και προσβάσιμο
Ενα μικρό «οικογενειακό» νοσοκομείο που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, είναι εύκολα προσβάσιμο με τα μέσα μαζικής μεταφοράς και προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας στον πληθυσμό. Με αυτόν τον τρόπο χαρακτηρίζει μιλώντας στην «Κ» το νοσοκομείο «Ελπίς» ο κ. Στυλιανός Μηλιώτης, διευθυντής του Αγγειοχειρουργικού Τμήματος και διευθυντής της Ιατρικής υπηρεσίας του νοσοκομείου. Ο ίδιος εργάζεται στο «Ελπίς» από το 1985 -είχε «θητεύσει» και στον Ευαγγελισμό- και όπως αναφέρει στην «Κ» το νοσοκομείο διαφοροποιείται σε σχέση με άλλες μεγάλες μονάδες υγείας του Λεκανοπεδίου, σε ένα πολύ ιδιαίτερο σημείο: δεν είναι απρόσωπο.
Οπως επισημαίνει, «το «Ελπίς» είναι ένα κεντρικό νοσοκομείο με ευκολία στην πρόσβαση και το οποίο διαθέτει επιστημονικό προσωπικό υψηλού επιπέδου καθώς και εξειδικευμένα τμήματα που λείπουν από άλλα νοσοκομεία, όπως π.χ. το αγγειοχειρουργικό. Δεν είναι το μεγάλο, απρόσωπο νοσοκομείο. Θα μπορούσε μάλιστα να χαρακτηριστεί ως «οικογενειακό», και είναι ενδεικτικό ότι δεν έχει λίστες αναμονής». Ο κ. Μηλιώτης προσθέτει, «είναι ένα μικρό νοσοκομείο που οι γιατροί γνωρίζονται μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να ταλαιπωρείται λιγότερο ο ασθενής όταν θα πρέπει να επισκεφθεί πολλά διαφορετικά τμήματα». Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η συνεργασία είναι που πολλές φορές ξεπερνά ακόμα και προβλήματα που προκύπτουν από τις «συνηθισμένες» σε όλο το ΕΣΥ ελλείψει προσωπικού.