«Πεπυρωμένα βέλη» ενός πεπειραμένου

«Πεπυρωμένα βέλη» ενός πεπειραμένου

4' 7" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Νίκος Μπαζιάνας: «Επίκαιρα και διαχρονικά», δοκίμια. Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2008, σελ. 312.

ΔΟΚΙΜΙΟ. Συμπληρώνοντας 50 χρόνια συγγραφικής δράσης δικαιούται κανείς να αναπολεί και υποχρεούται να διδάσκει. Ο Νίκος Μπαζιάνας δίδαξε, βέβαια, για δεκαετίες και μέσα στην τάξη ως φιλόλογος. Αλλά και από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα δίδαξε, όντας από τους πρωτεργάτες της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης και, επιπλέον, με 350 εκπομπές που παρήγαγε ως υπεύθυνος παραδοσιακής μουσικής της ΕΡΤ. Παράλληλα, καταξιώθηκε στην πνευματική ζωή της ιδιαίτερης πατρίδας του ιδρύοντας μαζί με τον αρχαιολόγο Δ. Θεοχάρη την Εταιρεία Θεσσαλικών Μελετών και το Ιστορικό Αρχείο Θεσσαλίας, αλλά και συνεργαζόμενος με εφημερίδες και περιοδικά της Θεσσαλίας, όπου δημοσιεύει άρθρα, μελέτες λαογραφικού κυρίως περιεχομένου, ποίηση κ.λπ. Τα τελευταία χρόνια, η συνεργασία του έχει επεκταθεί και σε έντυπα πανελλήνιας και παγκύπριας εμβέλειας.

Σαράντα δοκίμια

Στον τόμο «Επίκαιρα και διαχρονικά», που αποτελεί το ενδέκατο βιβλίο του, ο χαλκέντερος διανοητής αναπολεί την πορεία του στο στοχαστικό πεδίο και συγκεντρώνει -έπειτα από αυστηρή, όπως δηλώνει ο ίδιος, επιλογή- περί τα σαράντα δοκίμιά του, τα οποία ανάγονται σε ένα βάθος χρόνου πέραν και των 40 ετών. Κι όμως, η «φρεσκάδα» τους δεν προδίδει την ηλικία τους! Αυτή, άλλωστε, είναι η αρετή του δοκιμιακού λόγου, που κάνει τους μαθητές του Λυκείου σε Ελλάδα και Κύπρο να μελετούν πάντα Παπανούτσο, Παναγιωτόπουλο, Τσάτσο και την επιτροπή των πανελλαδικών εξετάσεων να δίνει φέτος κείμενο του Τερζάκη.

Ιδού δύο αποσπάσματα από τον στοχασμό του Μπαζιάνα ενδεικτικά της διαχρονικότητάς του. Το πρώτο: «Φαίνεται ότι δεν φταίει μόνον η κακή χρήση της γλώσσας, η παρερμηνεία των λέξεων, η άγνοια του περιεχομένου τους. Πιθανώς η κρίση και το τελικό συμπέρασμα, στο οποίο καταλήγουν οι άνθρωποι, δεν καθορίζεται αποκλειστικά από τη λογική, από τον κοινό νου. Και η κρίση και η λογική και ο κοινός νους επηρεάζονται κι από άλλους παράγοντες, από άλλες δυνάμεις της ψυχής (…) αλλά κι από γεγονότα του βίου αστάθμητα και απροσδιόριστα, από ποικίλα συμφέροντα και φιλοδοξίες, κι από όλη την ψυχοσωματική σύσταση του συγκεκριμένου ατόμου…». Το δεύτερο: «Είναι ν’ απελπίζεται κανείς, όταν σκέφτεται ότι άνθρωποι με τόσων χρόνων σπουδές, με αναμφισβήτητο ταλέντο και με εξαίρετες πνευματικές δεξιότητες δεν κατάφεραν τελικά να δημιουργήσουν συγκροτημένη ηθική προσωπικότητα. Και είναι επίσης απογοητευτικό, όταν κλείνοντας τον κύκλο των γνωριμιών και των προσωπικών μας επαφών με τους συνανθρώπους μας, διαπιστώνουμε ότι η αγνότερη και αθωότερη μορφή που γνωρίσαμε στη ζωή μας, ήταν η αγράμματη, χωριάτα μάνα μας ή το μωρό παιδί μας, ο άγγελος του σπιτιού, που ξέρει να δίνει χαρά και ν’ αγαπά τουλάχιστον όσους το αγαπούν». Πώς να διακρίνει κανείς και τι σημασία έχει ότι το πρώτο είναι δημοσιευμένο το 2007, ενώ το δεύτερο το 1968!

Υλικό από δημοσιεύματα

Το υλικό που συγκέντρωσε ο συγγραφέας στον παρόντα τόμο προέρχεται από δημοσιεύματα στα περιοδικά «Ευθύνη», «Κυπριακή Μαρτυρία», «Βίγλα-Πλώρη», «Μαγνησία», «Ρόπτρο» κ.ά. και στις θεσσαλικές εφημερίδες «Ταχυδρόμος», «Θεσσαλία» και «Νέος Αγών». Η θεματολογία του κινείται σε χώρους κοινωνικούς, πολιτικούς, πολιτισμικούς, παιδαγωγικούς, επιστημονικούς. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα κείμενα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την παγκοσμιοποίηση, για τα δεινά που απειλούν τον πλανήτη και την ανθρωπότητα, για την «ασύμμετρη» πρόοδο, για τη μετανάστευση και τις πολυπολιτισμικές κοινωνίες, για την εκτροπή της αγωγής και τον εκπεσμό της εκπαίδευσης, για το ταλέντο, τη μόρφωση και την τέχνη σε συνάρτηση με το ήθος, για τη νεότερη ποίηση, για το θεατρικό έργο του Μπέκετ, αλλά και για την καθημερινότητά μας – τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, τις μικροχαρές της ζωής.

Επειδή είχα την τύχη στο Λύκειο (εδώ και 32 χρόνια) να μαθητεύσω κοντά στον εκλεκτό αυτόν δάσκαλο και στοχαστή και επειδή τον ακολούθησα στη φιλολογία και στη συγγραφική τέχνη, νομιμοποιούμαι, νομίζω, να αναγνωρίζω στον λόγο του Νίκου Μπαζιάνα την ίδια πάντα αυστηρότητα σε φόντο πικρίας και αληθινής προοδευτικότητας, την ίδια πάντα ευθυκρισία με βαθιά γνωστικό αλλά και θυμοσοφικό υπόβαθρο, την ίδια πάντα γοητεία του Ελληνος λόγου, που ακόμη και στις μελέτες ρέει ανεπιτήδευτος αλλά εύχαρις. Πρωτίστως, όμως, το μεγαλείο στη «διάνοια» και στο «ήθος» του, τα οποία, αν για την αρχαία τραγωδία αποτελούν κάποια από τα «κατά ποιόν μέρη», για τον συγγραφέα μας και το έργο του αποτελούν -χάρη στη συνέπεια μιας ολόκληρης ζωής- καθεαυτό το σύνολον ποιόν του!

Αγωνιά για τούτο τον τόπο και την κληρονομιά του, για την οποία τόσο εργάστηκε ο ίδιος, συνάμα όμως πονά και ως οικουμενικός πολίτης με αξίες πανανθρώπινες. Θλίβεται για φαινόμενα παθογένειας, που υποσκάπτουν τη δημοκρατία και την κοινωνική συνοχή, είτε από ανάλγητες και ιδιοτελείς εξουσίες προέρχονται είτε και από τον πολίτη της διπλανής πόρτας, από εμάς τους ίδιους. Παραμυθείται, ωστόσο, και παραμυθεί, καθώς στον αντίποδα αναδεικνύει και τη μαγεία που κρύβει το Θέατρο και βέβαια η Ποίηση, αυτό το «μεταλλείο του καθαρού λυρισμού», όπως τη χαρακτηρίζει, την ώρα που η ψυχή «δονείται από το πάθος του καθαρμού και της τελειώσεως» δίνοντας τον ηθικό της αγώνα.

Τα «πεπυρωμένα βέλη», λοιπόν, δεν είναι εδώ του «πονηρού», όπως στον Ακάθιστο Υμνο. Είναι του αγαθού, του ανήσυχου, του ασυμβίβαστου. Δηλαδή, της εγρήγορσης και της παρρησίας ενός πεπειραμένου στοχαστή, που άδολα και σεμνά δίνει επί μισό τώρα αιώνα τις πνευματικές του μάχες, χωρίς να διεκδικεί μετοχές στο «σταρ σύστεμ»…

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή