Στα μέσα του περασμένου Ιουλίου έφθασε στο γραφείο του τέως υπουργού Οικονομίας Γ. Παπαθανασίου μια επιστολή του πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου και προέδρου του Eurogroup (υπουργοί Οικονομίας της Ευρωζώνης) Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ.
Είχε ημερομηνία 14 Ιουλίου και θέμα: «Follow up to the informal meeting of 6th July» (Ανακεφαλαίωση της άτυπης συνάντησης του Eurogroup της 6ης Ιουλίου).
Σε εκείνο το Eurogroup, ο κ. Παπαθανασίου είχε παρουσιάσει στους Ευρωπαίους ομολόγους του τα έκτακτα εισπρακτικά μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος (έκτακτη εισφορά, αύξηση τελών κυκλοφορίας και τηλεφωνίας, ημιυπαίθριοι κ. λπ.). Τα είχε ανακοινώσει λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 26 Ιουνίου, στην Αθήνα.
Ο κ. Γιουνκέρ ήταν καταπέλτης και δεν άφηνε κανένα περιθώριο παρερμηνειών για τις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στη δισέλιδη επιστολή του ξεκαθάριζε ότι:
Πρώτον, τα μέτρα είναι ανεπαρκή για τη μείωση του ελλείμματος. Δεύτερον, είναι προσωρινού χαρακτήρα και τρίτον, είναι εισπρακτικά και όχι στην κατεύθυνση της μείωσης των δαπανών. Συμπέρασμα: Δεν είναι συμβατά με τις συστάσεις που απηύθυναν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ecofin στην κυβέρνηση όταν έθεσε την Ελλάδα σε επιτήρηση.
Η τελευταία παράγραφος της επιστολής Γιουνκέρ ισοδυναμούσε με τελεσίγραφο, αφού ζητούσε από τον κ. Παπαθανασίου να φέρει προς έγκριση νέα μέτρα στο Eurogroup του Γκέτεμποργκ στις 2 Οκτωβρίου.
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα, με βάση την απόφαση του Ecofin για την επιτήρηση, είχε προθεσμία να παρουσιάσει απολογισμό της δημοσιονομικής προσαρμογής και νέο πακέτο μέτρων έως τις 24 Οκτωβρίου. Αυτό σημαίνει ότι θα αξιολογείτο τον Δεκέμβριο, ίσως και τον Ιανουάριο. Ετσι, με την επιστολή του ο κ. Γιουνκέρ επέσπευδε τη διαδικασία και προλάβαινε την κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού.
Απάντηση
Ο υπουργός Οικονομίας χρειάστηκε 52 ημέρες για να απαντήσει, στις 7 Σεπτεμβρίου, στον κ. Γιουνκέρ ότι δεν μπορεί να του απαντήσει επειδή προκηρύχθηκαν εκλογές. Πάντως, ενημέρωσε τον πρόεδρο του Eurogroup και τον Χ. Αλμούνια (διά του επιτρόπου απάντησε στον Γιουνκέρ, όπως επιβάλλει το πρωτόκολλο) για την ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ και το πρόγραμμα του «κυβερνώντος κόμματος», όπως ανέφερε.
Το τελεσίγραφο Γιουνκέρ ήταν ένα μόνο από τα ευρήματα της καταγραφής που έχουν αρχίσει από το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης ο κ. Γ. Παπακωνσταντίνου και οι συνεργάτες του προκειμένου να συνθέσουν την εικόνα της πραγματικής κατάστασης της ελληνικής οικονομίας και να διαμορφώσουν τη στρατηγική τους εν όψει της κατάρτισης του προσχεδίου του προϋπολογισμού και των διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παράταση της δημοσιονομικής προσαρμογής.
Η επιστολή Γιουνκέρ τους δίνει μια σαφή εικόνα τού τι περιμένουν από την Ελλάδα οι Βρυξέλλες. Ωστόσο, αυτό δεν είναι το πιο ανησυχητικό εύρημα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους ανακάλυψαν ότι ο «κρυφός» δανεισμός μέσω Euro Commercial Papers (ECP), δηλαδή με βραχυχρόνιες ταμειακές διευκολύνσεις, ανέρχεται τελικά σε 8,5 δισ. ευρώ. Εάν δεν εξοφληθούν φέτος, θα μεταφερθούν στο επόμενο έτος, επιβαρύνοντας το δανειακό πρόγραμμα.
Εκτεταμένη χρήση ΕCΡ
Η εκτεταμένη χρήση ECP που δεν εμφανίζεται στις επίσημες αναφορές για τον δανεισμό κάνει ακόμη και την εκτίμηση του διοικητή της ΤτΕ για ταμειακό έλλειμμα 12% του ΑΕΠ φέτος να φαντάζει αισιόδοξη. Το δημοσιονομικό έλλειμμα, αυτό που παρακολουθεί η Κομισιόν, θα φτάσει και ίσως να ξεπεράσει το 10% του ΑΕΠ. Τρίτο εύρημα, τα χρέη των νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τους, που κρύβονται στις υποσημειώσεις των λογιστικών βιβλίων του κράτους ως εμπορικές πιστώσεις και δεν εμφανίζονται προς το παρόν ούτε στο έλλειμμα ούτε στο χρέος.
Το ύψος τους ανέρχεται σε 6 δισ. ευρώ και το οικονομικό επιτελείο αναζητάει ήδη τον τρόπο με τον οποίο θα εξοφλήσει ώστε να μην επιβαρύνει το έλλειμμα μόνο ενός έτους. Ωστόσο, το δημόσιο χρέος, που ήταν 292 δισ. ευρώ στο 6μηνο, εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει τα 300 δισ. έως το τέλος του έτους.
Τέταρτο εύρημα, οι ανάγκες των δημοσίων φορέων για έκτακτη επιχορήγηση. Μόνο το ΙΚΑ θέλει 1 δισ. ευρώ έως το τέλος του έτους για να πληρώσει συντάξεις.
Συγκράτηση του ελλείμματος
Αντιμέτωπος με τον δημοσιονομικό εφιάλτη, ο κ. Παπακωνσταντίνου θα επιχειρήσει κατ’ αρχάς να συγκρατήσει το έλλειμμα σε επίπεδα που δεν θα προκαλέσουν την αντίδραση των αγορών και της Κομισιόν και δεν θα ανατρέψουν το σχέδιο για την αναθέρμανση της οικονομίας. Ο κ. Παπακωνσταντίνου υποστηρίζει ότι οι εκτιμήσεις για αρνητική ανάπτυξη 1,5% φέτος καθιστούν ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη για μέτρα τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας.
Παράλληλα, θα αρχίσει η κατάρτιση του προσχεδίου του προϋπολογισμού που θα κατατεθεί στη Βουλή αμέσως μετά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης και το Ecofin της 20ής Οκτωβρίου, όπου επί της ουσίας θα αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για παράταση της προθεσμίας προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα στο 3% του ΑΕΠ έως το 2012.
Ο υπουργός Οικονομικών θα προσπαθήσει, τέλος, να υποβάλει όσο το δυνατόν ταχύτερα και μέχρι το τέλος του έτους το επικαιροποιημένο πρόγραμμα Σταθερότητας, μέσω του οποίου θα δεσμεύεται για τη δημοσιονομική προσαρμογή.