Προκλήσεις για τις έδρες Νεολληνικών Σπουδών

Προκλήσεις για τις έδρες Νεολληνικών Σπουδών

4' 30" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η κρίση μάς έχει αναγκάσει να αντιμετωπίζουμε τις έδρες και τα προγράμματα νεοελληνικών σπουδών στο εξωτερικό με όρους οικονομικούς, καθώς ενισχύονται ενίοτε από το ελληνικό κράτος. Η ύφεση επέβαλε τελικά κάτι που η Πολιτεία θα όφειλε να είχε πράξει εδώ και πολλά χρόνια: Να αξιολογήσει την προσφορά των τμημάτων αυτών και να δίνει χρήματα μόνον εκεί όπου πραγματικά μπορούν να πιάσουν τόπο. Αυτό υποστηρίζει ο διευθυντής του προγράμματος Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, καθηγητής Παναγιώτης Ροϊλός, ο οποίος μιλάει στην «Κ» για τις παρούσες δράσεις αλλά και το μέλλον του προγράμματος σε ένα από τα πιο φημισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα του κόσμου.

«Το Χάρβαρντ είναι το πανεπιστήμιο με την πιο μακρά ιστορία συστηματικής διδασκαλίας της νέας ελληνικής γλώσσας στις ΗΠΑ. Το 1828, ο ταγματάρχης Αλέξανδρος Νέγρης, έχοντας πολεμήσει για την απελευθέρωση της Ελλάδας, πήγε στη Βοστώνη, διορίστηκε διδακτικό μέλος του πανεπιστημίου και άρχισε να παραδίδει μαθήματα για τη μητρική του γλώσσα. Το ίδιο έτος εξέδωσε την πρώτη γραμματική της νεοελληνικής στην Αμερική. Το 1977 έγινε το έτος-ορόσημο για το πρόγραμμα με την ίδρυση της έδρας Γιώργος Σεφέρης, που ήταν η πρώτη στο είδος της στις ΗΠΑ.

«Σήμερα το πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών γνωρίζει ιδιαίτερη άνθηση αλλά και νέες προκλήσεις», υπογραμμίζει ο καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών και Συγκριτικής Λογοτεχνίας, ο οποίος έχει επωμιστεί τη μελλοντική εξέλιξη του θεσμού.

«Ενα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του προγράμματος είναι -όπως φαίνεται και από τις συνεργασίες που έχει με άλλα τμήματα- ότι καλύπτει ευρύ φάσμα παρεμφερών αντικειμένων: κριτική θεωρία, ανθρωπολογία και λογοτεχνία, πρόσληψη της αρχαιότητας στην ελληνική λογοτεχνία αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές λογοτεχνίες, ιστορία του μυθιστορήματος, ελληνικό μοντερνισμό, ψυχανάλυση και ελληνική/συγκριτική λογοτεχνία, προφορική λογοτεχνία», υπογραμμίζει ο Π. Ροϊλός, που θεωρεί ότι πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη έμφαση και στις μεταπτυχιακές σπουδές: «Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν σοβαρά προγράμματα Νεοελληνικών Σπουδών χωρίς διδακτορικούς φοιτητές. Το δικό μας πρόγραμμα έχει το προνόμιο να προσφέρει κάθε χρόνο μία υποτροφία σε έναν φοιτητή που επιθυμεί να ακολουθήσει σπουδές διδακτορικού επιπέδου στο χώρο των Νεοελληνικών Σπουδών. Απόφοιτοι του προγράμματος έχουν κατά καιρούς βρει θέσεις σε σημαντικά πανεπιστήμια, όπως το Yale ή, πιο πρόσφατα, το Princeton και το McGill. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές μας προέρχονται από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένων βέβαια και των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας.

Την περασμένη χρονιά έκλεισαν κάποιες έδρες ελληνικών σπουδών και άλλες βρίσκονται υπό απειλή. Κάποιοι πιστεύουν ότι στο μέλλον ο αριθμός των εδρών θα λιγοστέψει και η ακτινοβολία τους θα είναι περιορισμένη. Ο Παναγιώτης Ροϊλός θεωρεί ότι η μόνη λύση είναι η αξιολόγηση: «Αντίστοιχα δύσκολη μοίρα έχουν προγράμματα και άλλων σπουδών στον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών, στις αγγλοσαξονικές πρωτίστως χώρες. Εδώ το τέως νεόπλουτο και νυν νεόπτωχο ελληνικό κράτος θα μπορούσε να κάνει αξιολόγηση με βάση συγκεκριμένα κριτήρια: την ιστορία και δραστηριότητα του κάθε προγράμματος, την εμβέλεια και συμβολή του στην έρευνα και παραγωγή επιστημονικού έργου και φοιτητών και στον διάλογο με συγγενικές επιστήμες, την υπάρχουσα ευρύτερη πανεπιστημιακή δομή (π.χ. βιβλιοθήκες). Μόνο έτσι θα μπορούσε να στηρίξει ένα βιώσιμο και δυνάμει εύρωστο πρόγραμμα σπουδών. Η αλήθεια είναι ότι η ακτινοβολία των προγραμμάτων δεν είναι θέμα ποσοτικών αναλογιών, αλλά σοβαρότητας, οράματος και συνεχών προσπαθειών. Προγράμματα στο εξωτερικό προσανατολισμένα κυρίως προς τις ελληνικές κοινότητες τείνουν να διακυβεύουν το ερευνητικό τους έργο και να απομονώνονται από άλλα πανεπιστημιακά τμήματα. Το ίδιο και προγράμματα ή διδάσκοντες που αναλώνονται σε συνεχείς και περίτεχνα θορυβώδεις, μεσσιανικού χαρακτήρα ομφαλοσκοπήσεις περί της ταυτότητας του συγκεκριμένου πολιτισμού και του «λαού» που αποτελεί τον κατεξοχήν φορέα του.

Μία τέτοια αναδίφηση είναι πολύ χρήσιμη μόνο όταν δεν εκφυλίζεται, σε ιδεολογικό και μεθοδολογικό τυφλοσούρτη που ποδηγετεί κάθε σχεδόν μελέτη».

Θέλει στήριξη

«Το ελληνικό κράτος, φρονώ, πρέπει να υποστηρίζει πρωτίστως τις έδρες και τα σοβαρά προγράμματα Νεοελληνικών Σπουδών. Δεν έχει κανέναν λόγο να χρηματοδοτεί προγράμματα ή κέντρα αρχαίων ελληνικών σπουδών εκτός Ελλάδος. Ο νεότερος πολιτισμός μας έχει ανάγκη τη συστηματική προβολή και ενίσχυση, όχι ο κλασικός. Και αυτός, ο νεότερος είναι που συνήθως βάλλεται από ποικίλες κατευθύνσεις, ακόμη και από την πλευρά κλασικιστών, οι οποίοι όχι σπάνια είναι «φιλέλληνες» στον βαθμό που μπορούν να εξασφαλίσουν δωρεάν προσκλήσεις σε συνέδρια στην ηλιόλουστη Ελλάδα. Εχουν κατασπαταληθεί αρκετά χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων για την ενίσχυση στο εξωτερικό πανεπιστημιακών δραστηριοτήτων σχετικών με την κλασική αρχαιότητα. Πρόκειται για περιττή πολυτέλεια».

Η λαμπρή βιβλιοθήκη

«Το Χάρβαρντ αποτελεί ιδανικό μέρος για τη διεξαγωγή έρευνας του μεταβυζαντινού ελληνισμού και για τον επιπλέον λόγο ότι διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή βιβλίων για τη νεότερη Ελλάδα εκτός Ελλάδος με τουλάχιστον 200.000 τόμους», λέει ο διευθυντής του προγράμματος. «Χάρη κυρίως στη δωρεά ενός φιλέλληνα Αμερικανού, ονόματι Messenger, είμαστε σε θέση να αποκτούμε γύρω στους 4.000 τίτλους από την Ελλάδα κάθε χρόνο. Η συλλογή του πανεπιστημίου, πέρα από τις σπάνιες πρώιμες εκδόσεις ελληνικών κειμένων και δυσεύρετα περιοδικά, περιλαμβάνει επίσης αυτόγραφα νεότερων ποιητών, όπως ο Καβάφης και ο Σεφέρης, αρχεία σχετικά με την ελληνική επανάσταση και το φιλελληνικό κίνημα, τη συλλογή δημοτικών τραγουδιών του James Notopoulos. Πρόσφατα περιήλθε στην κατοχή μας το πολύ σημαντικό αρχείο της ιστορίας του ελληνικού βιβλίου και τυπογραφίας, της πρωτοπόρου στον ερευνητικό αυτό χώρο Κύπριας Evro Layton (Ευρυδίκης Ζένιου)».

Ποιος είναι ο Π. Ροϊλός

Αρχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τις συνέχισε στο Χάρβαρντ, όπου εκτός από τη θεωρία της λογοτεχνίας τον κέρδισε ιδιαίτερα ο χώρος της ανθρωπολογίας, τον οποίο συνδύασε με αυτόν της κριτικής θεωρίας. Η πρώτη πανεπιστημιακή του θέση ήταν στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο, όπου εξελέγη επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής Λογοτεχνίας πριν ακόμη ολοκληρώσει τη διαδικασία υποβολής του διδακτορικού του. Ενα χρόνο αργότερα επέστρεψε στην alma matter του, όπου συνεχίζει να διδάσκει στα Τμήματα Κλασικών Σπουδών και Συγκριτικής Λογοτεχνίας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή