ΑΠΩΛΕΙΑ. «Γιάννη, φτάσαμε». Ο σκηνογράφος Ντίνος Πετράτος καθόταν στην μπροστινή θέση του ταξί, τη νύχτα της Τετάρτης. Στράφηκε στο πίσω κάθισμα, όπου είχε καθίσει ο ποιητής, κριτικός θεάτρου και μεταφραστής Γιάννης Βαρβέρης. Επέστρεφαν από μια έξοδο σε ταβέρνα με φίλους. Ο Γιάννης Βαρβέρης είχε γείρει το κεφάλι στο κάθισμα. Ετσι απλά είχε αφήσει την τελευταία του πνοή από ανακοπή καρδιάς. Ηταν μόλις 56 ετών. Και παρά τα σοβαρά προβλήματα υγείας που είχε επί χρόνια, πήρε μέχρι το τέλος δυνατές γεύσεις ζωής, διασκέδασης, κεφιού, συντροφιάς.
Η είδηση έμοιαζε απίστευτη χθες το πρωί όταν άρχισε να γίνεται γνωστή. «Τα τελευταία 17 χρόνια κέρδιζε κάθε μέρα τη ζωή του, πόντο πόντο. Κάθε μέρα ήταν μια μάχη», λέει η κριτικός λογοτεχνίας στην «Κ», Ελισάβετ Κοτζιά.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955 και σπούδασε νομικά. Σε ηλικία 20 χρόνων εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή («Εν φαντασία και λόγω», εκδ. Κούρος). Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τις εκδόσεις Υψιλον και από το 2000 η ποιητική στέγη του ήταν οι εκδόσεις Κέδρος, απ’ όπου κυκλοφορούν τα βιβλία «Ποιήματα 1975-1996», «Στα ξένα», «Πεταμένα λεφτά», «Σα μουσική, τη νύχτα» (γαλλικά ποιήματα αποχαιρετισμού), «Ο άνθρωπος μόνος». Τον επόμενο μήνα έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει η τελευταία, πλέον, συλλογή του, με τίτλο «Βαθέος γήρατος». Παράλληλα με την ποίηση, ο Γιάννης Βαρβέρης υπηρέτησε την κριτική θεάτρου (από το 1976 στα περιοδικά «Τομές» και «Η λέξη», από τον Σεπτέμβριο του 1989 στην «Κ»). Ποίηση, κριτική αλλά και μετάφραση ήταν οι γραπτές του δράσεις. Ο Γιάννης Βαρβέρης μετέφρασε Αριστοφάνη, Μένανδρο, Μολιέρο, Μαριβώ, Ουίτμαν, Σαντράρ, Πρεβέρ, Μπρόζεκ, Κάριγκτον, Φερέ, Μπρασένς κ.ά. που κυκλοφορούν στις εκδόσεις Κούρος, Νεφέλη, Υψιλον, Δωδώνη, Πατάκης, ενώ τα δοκίμια και οι κριτικές θεάτρου έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Σοκόλης, Καστανιώτης, Εστία.
Μεγαλώνοντας με λέξεις
Τι έμαθε από τις λέξεις; «Εμαθα μέσω αυτών να ξαναλέω λιγάκι (πολύ λίγο) ποιητικά τον κόσμο. Επίσης, θαρρώ πως έμαθα, μέσω της ιστορίας τους, και λίγη ιστορία. Με «προδίδουν» όμως τώρα. Φανατικός του έρωτά τους, δεν μπορώ να τις εγκαταλείψω για την τεχνολογική αλφάβητο, απαραίτητη για την επιβίωσή μας. Μπορεί έτσι, όλοι εμείς, οι εραστές των λέξεων, να απομείνουμε στη συνείδηση των επερχόμενων ή των ήδη επελθόντων ως γραφικά απολιθώματα. Αλλά να σας πω και κάτι άλλο: δεν θα προτιμούσα, ως γελοίος παλίμπαις, να παρασταίνω τώρα τον τεχνογνώστη, να υποδύομαι δηλαδή έναν βηματισμό, που δεν μου ανήκει. Είμαι πια 45 χρόνια όμηρος των λέξεων. Δεν έχω αληθινή αναπνοή για νέους φανατισμούς…», έλεγε σε συνέντευξή του το 2000. Κάπως έτσι μιλούσε ο Γιάννης Βαρβέρης: συμπυκνώντας στον λόγο του την τεράστια παιδεία του, πασπαλίζοντας τα λόγια του με οξύ και συχνά αυτοσαρκαστικό χιούμορ, επιμένοντας να ανακαλεί και να μας θυμίζει λέξεις που έχουν πια χαθεί από το λεξιλόγιο των πολλών. Και βεβαίως, όπως ομολογεί, δεν συνήθισε ποτέ το πληκτρολόγιο του κομπιούτερ. Ολα, κριτικές, σχόλια ή απόψεις, έφταναν σε χρόνο ρεκόρ, πάντα χειρόγραφες. Αν καμιά φορά οι χρόνοι της εφημερίδας ήταν ασφυκτικοί, υπαγόρευε το σχόλιό του, ζητώντας αμέσως μετά να του το ξαναδιαβάσουμε, χωρίς να παραλείψουμε ούτε ένα σημείο στίξης.
Η Εταιρεία Συγγραφέων εξέφρασε «την άφατη θλίψη της» για τον «εξέχοντα ποιητή της γενιάς του ’70 και από τους εγκυρότερους θεατρικούς κριτικούς μας». Την οδύνη για τον θάνατό του εξέφρασαν με ανακοινώσεις τους ο Οργανισμός Διαχείρισης Εργων Λόγου, το ΚΘΒΕ, το Σπίτι της Κύπρου, οι εκδόσεις Κέδρος.
Στην Αθήνα, την πόλη που του άρεσε τόσο πολύ να διασχίζει, στον Αγιο Διονύσιο Αρεοπαγίτη θα ψαλεί τη Δευτέρα, στις 12 το μεσημέρι, η εξόδιος ακολουθία. Θ’ ακολουθήσει η ταφή του στο Β’ Νεκροταφείο Αθηνών.