Μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, ο απόλυτος διχασμός μιας χώρας ζαλισμένης. Την Τρίτη το απόγευμα η συγκέντρωση στα Προπύλαια, χιλιάδες κόσμου, φορτισμένος αντιμνημονιακός λόγος, αποστροφές που θυμίζουν Ανδρέα της δεκαετίας του ’70. Και το επόμενο βράδυ η παρέμβαση «των 32», ένα κείμενο αφύπνισης και υπεράσπισισης της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας με τίτλο στην προστακτική, «Τολμήστε!», και αποδέκτες το πολιτικό σύστημα.
Χωρίς σε κανένα σημείο να αναφέρεται η λέξη «μνημόνιο» υπονοείται ξεκάθαρα από τις 32 προσωπικότητες των γραμμάτων, των τεχνών, της ακαδημαϊκής και επιστημονικής κοινότητας που υπογράφουν το κείμενο ότι η υπέρβαση της κρίσης θα γίνει μόνο μέσα από την Ευρώπη.
«Ο τόπος χρειάζεται μια ηγεσία ευθύνης και εθνικής ανασυγκρότησης που, σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, θα κάνει τα απαραίτητα για τη σωτηρία. Η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο και μόνο συντονισμένες ενέργειες, βασισμένες σε ένα νέο πνεύμα ομοψυχίας, μπορούν να αποτρέψουν πλέον την καταστροφή».
Αλλά η δραματική έκκληση της Τετάρτης μοιάζει να φιλοδοξεί να συμπυκνώσει την αγωνία ενός ευρύτερου κόσμου έξω από τα πανεπιστήμια ή τον στενό κύκλο της αθηναϊκής διανόησης, διατυπώνοντας ένα σύντομο και εύληπτο μανιφέστο ορθολογισμού, την ίδια ώρα που οι δυνάμεις του λαϊκισμού δείχνουν να μονοπωλούν επικοινωνιακά τη δημόσια σφαίρα. Ενός κόσμου μοιραία ανένταχτου πολιτικά, που δεν βρίσκει παρηγοριά ούτε στον αριστερόστροφο λόγο που εκπέμπεται από την πλατεία Συντάγματος με τις κρεμάλες και τη συγκέντρωση υπογραφών για να βγούμε από το Μνημόνιο.
Το κείμενο των 32 λειτουργεί σαν ύστατο «καμπανάκι» προς τον πολιτικό κόσμο και ταυτόχρονα ως επικοινωνιακό «ανάχωμα» στην επέλαση του λαϊκισμού. Για να μην «παίζουν» μόνοι τους οι «άλλοι». Ενας αντίλογος, δηλαδή, που πολιτικά επιχειρούν να εκφράσουν σχηματισμοί της ελάσσονος αντιπολίτευσης (η «Δημοκρατική Συμμαχία», η «Δράση» του Στέφανου Μάνου), με πενιχρά αποτελέσματα, και μεμονωμένοι πολιτευτές και των δύο μεγάλων κομμάτων.
Δεν αποκλείεται ένας επιπλέον στόχος της παρέμβασης να είναι ακριβώς αυτός: να ενισχύσουν ή να δώσουν κουράγιο σε ψύχραιμες, φιλοευρωπαϊκές, ορθολογικές φωνές μέσα στο ΠΑΣΟΚ και στη Νέα Δημοκρατία.
Αλλά θα μπορούσαν όσα διαβάσαμε στο κείμενο των 32 να συνιστούν τη ληξιαρχική πράξη γέννησης ενός νέου πολιτικού σχηματισμού; Μάλλον όχι. Η πρωτοβουλία δεν φαίνεται να έχει «κινηματικό» χαρακτήρα, για πολλούς λόγους. Ο πιο σοβαρός έχει να κάνει με τη δυσκολία να συμφωνήσουν οι 32 προσωπικότητες σε περισσότερο επεξεργασμένες προτάσεις πολιτικού περιεχομένου. Αυτή εξάλλου ήταν και η βασική κατηγορία που άκουσαν οι συντάκτες του κειμένου: «καλό, αλλά πολύ γενικόλογο».
Οι ίδιοι το θεωρούν αναπόφευκτο από τη στιγμή που επιθυμούσαν μια συμφωνία σε βασικές αρχές με τη μέγιστη δυνατή αντιπροσωπευτικότητα από διαφορετικούς χώρους. Ενας δεύτερος λόγος για τις μικρές πιθανότητες εξέλιξης του ρεύματος σε κάτι «περισσότερο» ή πιο «σταθερό» αφορά το μειωμένο ενδιαφέρον μη πολιτικών προσώπων να εμπλακούν ενεργά στην πολιτική. Αρχικά, όταν ένας πρώτος πυρήνας ξεκινούσε τις συζητήσεις, το ενδεχόμενο ήταν πάνω στο τραπέζι, αλλά σήμερα το κλίμα είναι διαφορετικό. Ελάχιστοι δήλωσαν πρόθυμοι να αφιερωθούν σε ένα νέο πολιτικό εγχείρημα.
Και τώρα; Θεωρούν ότι ήδη έχουν πετύχει κάτι. Η παρέμβασή τους ακούστηκε, είχε απήχηση και ανταπόκριση, καλλιέργησε έναν διάλογο πάνω στα πολύ «βασικά» ζητήματα της ελληνικής κατάστασης. Τις επόμενες ημέρες η λίστα θα διευρυνθεί με νέα ονόματα και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει τίποτα. Ούτε ακόμα και το ενδεχόμενο μέσα από μια φαινομενικά μεμονωμένη πρωτοβουλία να ξεπηδήσει κάτι καινούργιο. Ούτως ή άλλως, οι διεργασίες στην ελληνική κοινωνία είναι τόσο έντονες σήμερα που όλα τα σενάρια δείχνουν πιθανά. Η δική τους διακήρυξη δεν είναι ένα από τα πολλά σημάδια μιας νέας εποχής που μόλις ξημερώνει.