«El Pueblo de Nuestro Senora la Reina de Los Angeles del Rio Porciuncula». Αυτό ήταν το πλήρες τοπωνύμιο που δόθηκε στο Λος Αντζελες, μια πόλη με μόλις 100.000 κατοίκους το 1781, από τον Ισπανό κυβερνήτη και ιδρυτή της Φελίπε ντε Νέβε. Δυόμισι αιώνες αργότερα, το Λος Αντζελες και οι 17 εκατ. πλέον κάτοικοί του αποτελούν μια κοινωνία με εξαιρετικά πολυφυλετικό, αλλά και πολυπολιτισμικό χαρακτήρα, μια «Μέκκα του θεάματος», μια αχανή έκταση κοντά στον ωκεανό όπου η συνύπαρξη φωτός και σκότους εμπνέει σημαντικούς δημιουργούς από τις πρώτες κιόλας δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Ποιος μπορούσε το 1781 να προβλέψει τι θα επακολουθούσε; Αραγε τότε έγινε η αρχή; Μήπως πιο πριν, απ’ τους ιθαγενείς; Ή μήπως το καθοριστικό ήταν το υδραγωγείο του Μαλχόλαντ που έλυσε το μεγάλο πρόβλημα ύδρευσης του τόπου; Ισως το ένα να φέρνει το άλλο. Κάπως, όχι εντελώς τυχαία, γίνεται πάντα μια αρχή. Αλλά αυτή δεν προδικάζει την συνέχεια. Οπως λέει και η θεωρία της πολυπλοκότητας, τα συστήματα αυτοεξελίσσονται και γι’ αυτό η εξέλιξή τους έχει μια δυναμική όχι απολύτως προβλέψιμη. Αν μια ανθρώπινη κοινωνία δεν είναι ένα δυναμικό σύστημα, τότε ποιο είναι;
Σε μια συνεχώς εξελισσόμενη κοινωνία όπως αυτή του Λ.Α. δεν θα αποτελούσε πλέον υπερβολή το να πει κάποιος ότι το κέντρο βάρους της εικαστικής δράσης της Αμερικής έχει αρχίσει να μετατοπίζεται και αυτό δυτικά. Υπερβολή επίσης δεν θα ήταν να χαρακτηρίσει κάποιος το Λος Αντζελες ως ένα από τα σημαντικότερα κέντρα όχι μόνο για τους συλλέκτες τέχνης, αλλά και για τους ίδιους τους καλλιτέχνες και γενικότερα για το αμερικανικό φιλότεχνο κοινό. Σημαντική ώθηση γι’ αυτήν την εικαστική ανάπτυξη του Λ.Α. έδωσε και το πενθήμερο φεστιβάλ τέχνης Los Angeles Art Show (LAAS), που άρχισε ως μια φιλόδοξη ιδέα του ιδρυτή του Kim Martindale πριν 17 χρόνια και πλέον στεγάζει πάνω από 10.000 χιλιάδες έργα τέχνης (γλυπτική, ζωγραφική, φωτογραφίες) από περίπου 100 γκαλερί και μουσεία από όλο τον κόσμο. Το 2011 οι επισκέπτες ξεπέρασαν τις 40.000 κάνοντας το LAAS όχι μόνο το μεγαλύτερο εικαστικό γεγονός της Καλιφόρνιας, αλλά ένα από τα μεγαλύτερα της Αμερικής, ενώ οι πωλήσεις έργων τέχνης ξεπέρασαν το 1 εκατ. δολάρια μόνο στα εγκαίνια του φεστιβάλ, το οποίο διεξάγεται κάθε Ιανουάριο στο Λ.Α.
«Τo φεστιβάλ αποτελεί ιδανική ευκαιρία για τους σοβαρούς συλλέκτες και αγοραστές Τέχνης να δουν τι υπάρχει στην αγορά, αλλά και σταθμό για όλους αυτούς που θέλουν να μάθουν πιο πολλά για την Τέχνη», δηλώνει ο εμπνευστής και παραγωγός του φεστιβάλ Kim Martindale, με τον οποίο συναντηθήκαμε στο γραφείο/γκαλερί του, κάπου κοντά στο Venice Beach. «Την παραγωγή ενός φεστιβάλ σαν κι αυτό την αισθάνομαι σαν ένα λευκό καμβά που περιμένει να τον ζωγραφίσω ή σαν ορχήστρα που περιμένει να τη διευθύνω», συνεχίζει με μια χαρά σχεδόν παιδική, μάλλον απαραίτητο χαρακτηριστικό κάποιου που ακολούθησε το όραμά του και το είδε να υλοποιείται, να μεγαλώνει και να έχει πλέον επηρεάσει ολόκληρη την εικαστική σκηνή της Καλιφόρνιας.
Το πενθήμερο αυτό καλλιτεχνικό γεγονός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ Τέχνης της Αμερικής και στεγάζει μια ευρεία γκάμα έργων, που εκτείνεται απο τον Renoir και τον Rembrandt μέχρι τον Henry Moore και τον Warhol και από ζωντανό graffiti art μέχρι σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα από την κηδεία του Ganhdi, αλλά και από τη ζωή του Mao Tse-tung, από τον «πατέρα της δημοσιογραφικής φωτογραφίας» Henry Cartier-Βresson.
Εκτός από τους χιλιάδες επισκέπτες, το φεστιβάλ προσελκύει κάθε χρόνο και τους διάσημους φιλότεχνους της πόλης, όπως την Jacque-line Bisset, τη Halle Berry, την Penelope Cruz, το James Franco, το Steve Martin ενώ πολλοί από αυτούς είτε με δωρεές είτε με την παρουσία τους προάγουν και τους φιλανθρωπικούς σκοπούς, που έχει υιοθετήσει το L.A.A.S. σε συνεργασία με το Ιδρυμα Getty. (Ενας από αυτούς τους φιλανθρωπικούς σκοπούς είναι και η ένταξη προγράμματος διδασκαλίας τέχνης σε παιδιά με ειδικές ανάγκες στα νοσοκομεία της χώρας).
Ο Kim Martindale, γεννημένος στον Καναδά, αλλά μόνιμος κάτοικος της Καλιφόρνιας τα τελευταία 25 χρόνια, θεωρεί τον εαυτό του Καλιφορνέζο όχι μόνο λόγω του τόπου κατοικίας αλλά, κυρίως, επειδή βρίσκει τον εαυτό του πλήρως εναρμονισμένο με την αύρα της πόλης που τον βοήθησε να πραγματοποιήσει το όνειρό του. Η βαθιά ευχαρίστηση που συνεχίζει να παίρνει από την ενασχόλησή του με την Τέχνη διαγράφεται στο πρόσωπό του όταν ρωτώντας τον τι σημαίνει γι’ αυτόν Τέχνη απαντά: «H καλή Τέχνη είναι ένα είδος διαλογισμού και έχει τη δύναμη να γεφυρώσει κουλτούρες και λαούς».
Η καλλιτεχική δράση μετακομίζει στη Δύση
– Ο Ιανουάριος θεωρείται «ο μήνας της τέχνης» για το Λος Αντζελες. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι γι’ αυτό ευθύνεται κατά μεγάλο μέρος το L.A. Art Show;
– Οταν άρχισα το LAAS, σκοπός μου ήταν τόσο το να φέρω σε πιο άμεση επαφή τους καλλιτέχνες, τις γκαλερί, τα μουσεία, τους συλλέκτες και το κοινό μεταξύ τους, όσο και να δημιουργήσω ένα γεγονός το οποίο θα αποτελούσε σφραγίδα για την εικαστική σκηνή του Λ.Α. Καθώς το βεληνεκές του σόου μεγάλωνε, παρατήρησα ότι όλο και περισσότερα καλλιτεχνικά γεγονότα άρχισαν να λαμβάνουν χώρο την ίδια περίοδο με το LAAS. Ετσι, μου ήρθε η ιδέα να χρησιμοποιήσω το LAAS ως βάση για κάτι ακόμα μεγαλύτερο, και αφού μίλησα με το καλλιτεχνικό συμβούλιο του δήμου της πόλης, και με σπόνσορα την κυβέρνηση της Καλιφόρνιας, αποφασίσαμε να ονομάσουμε τον Ιανουάριο ως τον μήνα της τέχνης, ώστε να διευρύνουμε το «κανάλι» της καλλιτεχνικής δράσης της πόλης ακόμη περισσότερο. Το κύριο μήνυμα του LAAS είναι «αυτόν το μήνα δώστε την προσοχή σας στην τέχνη!», και είναι κάτι το οποίο θα υπενθυμίζουμε στο κοινό κάθε Ιανουάριο.
– Είχατε εκφράσει την άποψη ότι το εικαστικό κέντρο της Αμερικής έχει αρχίζει να μετακομίζει σιγά σιγά προς τη Δύση…
– Αν υποθέσουμε ότι το εικαστικό κέντρο στην Ευρώπη έχει υπάρξει για πολλά χρόνια το Παρίσι, τότε θα λέγαμε ότι το αμέσως επόμενο καλλιτεχνικό κύμα (μοντέρνα τέχνη, ποπ αρτ κ.λπ.) είχε επίκεντρο τη Νέα Υόρκη. Η Νέα Υόρκη συνεχίζει να αποτελεί τον πιο σημαντικό καλλιτεχνικό πόλο της Αμερικής, αλλά αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η Καλιφόρνια (και συγκεκριμένα το Λ.Α.) όχι μόνο να απορροφά ένα μεγάλο κομμάτι της καλλιτεχνικής δράσης, αλλά και να «υπαγορεύει» τάσεις σε παγκόσμια κλίμακα Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι μερικοί από τους πιο «δυνατούς» συλλέκτες παγκοσμίως μένουν σε αυτήν την πόλη, συλλέκτες που διαθέτουν το κεφάλαιο αλλά και την επιθυμία για επενδύσεις σε έργα τέχνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι την τελευταία δεκαετία έχει υπάρξει μια υπερκινητικότητα άνευ προηγουμένου στην ίδρυση περισσότερων μουσείων. Με άλλα λόγια, νιώθω ότι είναι εύφορο το έδαφος ακόμη εδώ, ενώ η Νέα Υόρκη οδηγείται σιγά σιγά σε ένα τέλμα.
– Πώς «συλλάβατε» την ιδέα για το LAAS;
– Πριν από περίπου 17 χρόνια, άρχισα να νιώθω ότι υπήρχε ένα μεγάλο κενό στην εικαστική σκηνή της Καλιφόρνιας όσον αφορά την ύπαρξη ενός μεγάλου καλλιτεχνικού γεγονότος το οποίο θα γινόταν σιγά σιγά παγκόσμιος πόλος έλξης καλλιτεχνών, γκαλερί, αλλά και συλλεκτών. Παρουσίασα έτσι τη μικρή μου ιδέα στο καλλιτεχνικό συμβούλιο του Λ.Α., και τους άρεσε. Στην πρώτη μας εκδήλωση παρουσιάσαμε εκθέματα από 12 γκαλερί και παρευρέθησαν γύρω στα 200 άτομα. Από τότε, ο χρόνος που πέρασε ήταν όπως αποδείχθηκε γόνιμος: στη φετινή εκδήλωση πήραν μέρος 115 γκαλερί και μουσεία και παρευρέθη ένα κοινό της τάξεως των 40.000 ατόμων.
– Τι κατά την προσωπική σας άποψη έχει σηματοδοτήσει τη μεγάλη αυτή επιτυχία του LAAS;
– Νομίζω ότι το συγκεκριμένο γεγονός ήρθε την κατάλληλη στιγμή όσον αφορά την καλλιτεχνική ωριμότητα της πόλης. Το LAAS και το Λ.Α. «μεγάλωσαν» μαζί. Θα έλεγα ότι το LAAS συνεχίζει να μεγαλώνει αφουγκραζόμενο τον παλμό της πόλης. Στόχος μου είναι, κάποια μέρα, να γίνει το μεγαλύτερο εικαστικό γεγονός στον κόσμο!
Η κρίση, τα «δεκάρια» και οι «ασφαλείς» επιλογές
– Πώς και πόσο έχει επηρεάσει τους εικαστικούς κύκλους η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών;
– Οι μικρές γκαλερί, αλλά και μερικές από τις μεγάλες, είναι αυτές που έχουν δυστυχώς νιώσει πολύ έντονα το χτύπημα της κρίσης. Αυτό που σίγουρα δεν έχει αλλάξει είναι η αγορά των πιο ακριβοθώρητων έργων τέχνης, αυτά που εμείς οι συλλέκτες ονομάζουμε τα «δεκάρια». Αυτά συνεχίζουν να απευθύνονται σε ένα πολύ μικρό και συγκεκριμένο κοινό, το οποίο η κρίση άφησε ανεπηρέαστο, και έτσι συνεχίζουν να πωλούνται σε τιμές ρεκόρ. Το 2009 ήταν σίγουρα η χειρότερη χρονιά της δεκαετίας για τον κόσμο της τέχνης, ενώ φέτος ήταν η πρώτη χρονιά που παρατηρήθηκε ξανά μια ανοδική πορεία. Ακόμα και οι συλλέκτες έργων τέχνης, όμως, παρουσιάζουν την τάση τα τελευταία χρόνια να κάνουν «ασφαλείς» επιλογές ως προς τις αγορές τους, αγοράζοντας έργα γνωστών καλλιτεχνών, τα οποία διατηρούν την αξία τους στο πέρασμα του χρόνου.
Και οι ελληνικές γκαλερί στο L.A. Arts Show
– Εχετε επισκεφθεί γκαλερί και μουσεία σε όλο τον κόσμο συλλέγοντας προσεκτικά τα εκθέματα που παρουσιάζονται σε αυτήν την εκδήλωση. Αλήθεια, ποια είναι η άποψή σας για την ελληνική τέχνη; Θα την προβάλατε μέσω του LAAS;
– Ενώ έχω πάρει μόνο μια μικρή γεύση από τη σύγχρονη ελληνική τέχνη, η αλήθεια είναι ότι απ’ ό,τι έχω δει, πιστεύω ότι το κοινό του Λ.Α. θα ανταποκρινόταν στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ελληνικής τέχνης. Αυτό που την κάνει ιδιαίτερη κατά την άποψή μου είναι ότι, ενώ είναι θεματικά πολύ προχωρημένη, εικαστικά κινείται σε λιτές και απλές γραμμές. Αυτό το καλοκαίρι θα βρίσκομαι στην Ελλάδα και ένας από τους στόχους μου είναι να επισκεφθώ γκαλερί, ώστε να μπορούμε να εντάξουμε και την Ελλάδα στο L.A. Arts Show.