Πιέσεις για τη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) μέσω της έκδοσης προνομιούχων, και όχι κοινών, μετοχών ασκεί μερίδα τραπεζών. Στόχος είναι οι νυν μέτοχοί τους, κάτοχοι κοινών μετοχών, να διατηρήσουν τον έλεγχο των γενικών συνελεύσεων και να αποφευχθεί το φάσμα της κρατικοποίησης.
Με την έκδοση προνομιούχων μετοχών, οι οποίες θα είναι εξαγοράσιμες σε βάθος χρόνου, οι τράπεζες θα μπορέσουν να αντλήσουν τα αναγκαία κεφάλαια αποφεύγοντας το ενδεχόμενο κρατικοποίησης (που θα οδηγούσε πρακτικά σε χρεοκοπία των σημερινών μετόχων των τραπεζών), κερδίζουν χρόνο και μπορούν να ελπίζουν ότι κάποια στιγμή θα είναι σε θέση να αποπληρώσουν τις προνομιούχες μετοχές διατηρώντας αναλλοίωτο τον έλεγχο των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία τους, η κρατικοποίηση τραπεζών στην Ελλάδα θα είναι μια εξαιρετικά άστοχη ενέργεια δεδομένου ότι η σημερινή δυσχερής θέση του τραπεζικού συστήματος οφείλεται αποκλειστικά στη δεινή δημοσιονομική κατάσταση του ελληνικού Δημοσίου και όχι σε αλόγιστες ενέργειες των τραπεζών. Σημειώνουν ότι η κρατικοποίηση τραπεζών θα αποτελέσει επιστροφή στο παρελθόν και υπενθυμίζουν ότι στις περισσότερες περιπτώσεις που ασκεί τη διαχείριση το Δημόσιο, παρατηρείται κακοδιαχείριση και αναποτελεσματικότητα. Το ζητούμενο, ειδικά στη σημερινή συγκυρία, είναι να μειωθεί η παρουσία του κράτους στην οικονομία και όχι να αυξηθεί, τονίζουν χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, αναλυτές αμφισβητούν τη δυνατότητα έκδοσης προνομιούχων μετοχών. Υποστηρίζουν πως το Μνημόνιο προβλέπει ότι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) θα γίνει με την έκδοση προνομιούχων μετοχών και αμφισβητούν τη δυνατότητα αλλαγής του Μνημονίου, όσο και αν πιέζουν οι τράπεζες. Σημειώνεται ότι μιλώντας πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομικών κ. Ευάγγελος Βενιζέλος υπογράμμισε ότι η συμμετοχή του ΤΧΣ στις τράπεζες θα γίνει με την έκδοση κοινών μετοχών, όπως προβλέπεται στο Μνημόνιο, και όχι με προνομιούχες. Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν έχει περάσει από τη Βουλή η σχετική νομοθετική ρύθμιση η οποία θα αποσαφηνίσει το θέμα.
Υπενθυμίζεται ότι οι περισσότερες εγχώριες τράπεζες ήδη έχουν εκδώσει προνομιούχες μετοχές αξίας 5 δισ. ευρώ, στο πλαίσιο του προγράμματος για τη στήριξη των τραπεζών που είχε εφαρμόσει η προηγούμενη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Μάλιστα, η αξία των προνομιούχων μετοχών που έχουν εκδώσει ορισμένες μεγάλες τράπεζες σήμερα ισούται με το σύνολο της αξίας των κοινών μετοχών τους όπως διαπραγματεύονται στο Χ. Α.
Σύμφωνα με αναλυτές, η ένταξη μιας τράπεζας στο ΤΧΣ δεν συνεπάγεται απαραίτητα ότι οι παλαιοί μέτοχοι θα χάσουν τον έλεγχο. Ωστόσο, με τις κεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών να έχουν υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα ακόμα και με τη διάθεση σχετικά μικρών κεφαλαίων ύψους 500 εκατ. – 1 δισ. ευρώ το ΤΧΣ θα μπορούσε να αποκτήσει το σύνολο των κοινών μετοχών. Φυσικά, το ΤΧΣ δεν πρόκειται να αγοράσει μετοχές από μετόχους, αλλά θα προχωρήσει στην έκδοση νέων σε τιμή κατά πολύ χαμηλότερη της τρέχουσας χρηματιστηριακής, με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη απαξίωση της περιουσίας των παλαιών μετόχων.
Ανάληψη κινδύνου
Σε κάθε περίπτωση, η έκδοση προνομιούχων μετοχών αντί κοινών δημιουργεί ορισμένα σοβαρά ηθικά διλήμματα. Συγκεκριμένα, αν εκδοθούν προνομιούχες μετοχές, οι φορολογούμενοι θα βάλουν τα χρήματα και θα αναλάβουν το σύνολο του κινδύνου. Αν τελικά το εγχείρημα επιτύχει και οι τράπεζες επιβιώσουν, τότε οι μέτοχοι θα αποπληρώσουν τις προνομιούχες μετοχές με κάποιο πρόσθετο τόκο, αλλά η αξία που θα δημιουργηθεί από τη διάσωση της τράπεζας θα περάσει στους παλαιούς μετόχους. Αντίθετα, αν το εγχείρημα αποτύχει, οι φορολογούμενοι θα έχουν χάσει τα χρήματα που έχουν τοποθετήσει. Στις χώρες του εξωτερικού, και ειδικά στην Αγγλία, η λογική ήταν ο έλεγχος μιας προβληματικής τράπεζας να περάσει στους φορολογούμενους και μετά τη διάσωση και εξυγίανσή της να επωφεληθούν από την πώληση των κοινών μετοχών σε ιδιώτες επενδυτές.