Για μια λιγότερο επώδυνη εσωτερική υποτίμηση

Για μια λιγότερο επώδυνη εσωτερική υποτίμηση

2' 53" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Από το 2000 έως το 2008, η άφθονη ροή κεφαλαίων από τον πυρήνα της Ευρωζώνης προς στην Ελλάδα, κυρίως με τη μορφή του δανεισμού-φούσκας του κράτους, οδήγησε σε υπερθέρμανση της ελληνικής οικονομίας και σε υπερβολική αύξηση του εγχώριου κόστους ζωής, δηλαδή των εγχώριων μισθών και τιμών. Σε αυτό το διάστημα, η τιμή του μέσου ελληνικού προϊόντος αυξήθηκε κατά 28,7%, ενώ η τιμή του μέσου γερμανικού προϊόντος αυξήθηκε μόνο κατά 8,5%.

Πλέον, η πτώση του εγχώριου κόστους ζωής (μισθών και τιμών) σε σχέση με τον πυρήνα της Ευρωζώνης μοιάζει αναπόφευκτη. Δύο πιθανές μορφές υποτίμησης είναι η εσωτερική (εντός του ευρώ) και η νομισματική (εκτός του ευρώ). Στην εσωτερική υποτίμηση, η μεγάλη ανεργία (λόγω της αρχικής έλλειψης ανταγωνιστικότητας) πιέζει αδυσώπητα τους μισθούς προς τα κάτω. Αυτό οδηγεί και σε αντίστοιχη πίεση προς τις εγχώριες τιμές, καθώς το εγχώριο κόστος παραγωγής και η αγοραστική δύναμη μειώνονται. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, μία τέτοια πίεση μπορεί να μειώσει τους μισθούς του ελληνικού ιδιωτικού τομέα κατά 20% έως 30% σε σχέση με το 2009. Η δεύτερη μορφή υποτίμησης είναι η επιστροφή στη δραχμή και η υποτίμηση του νέου νομίσματος.

Δεχόμενοι ότι η παραμονή στην Ευρωζώνη θα έχει μακροπρόθεσμα οφέλη για την Ελλάδα, η εσωτερική υποτίμηση παρουσιάζεται, τουλάχιστον προς το παρόν, ως η λιγότερο κακή λύση. Ομως, η εσωτερική υποτίμηση αποτελεί μία εξαιρετικά επώδυνη διαδικασία. Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα είναι ότι οι εγχώριοι μισθοί και τιμές δεν πέφτουν συγχρόνως, αλλά οι τιμές μπορεί να πέσουν αρκετά αργότερα από τους μισθούς. Αυτό δημιουργεί μεγάλη κοινωνική αναταραχή. Επίσης, μία εσωτερική υποτίμηση θέλει πολύ χρόνο για να ολοκληρωθεί. Ο αργός ρυθμός της διαδικασίας προσωρινά οδηγεί σε πολύ υψηλή ανεργία και αναγκαστική μετανάστευση. Μία νομισματική υποτίμηση, από την άλλη πλευρά, είναι συνήθως λιγότερο επώδυνη επειδή φέρνει την ταυτόχρονη πτώση των εγχώριων μισθών και τιμών. Ομως, τότε η Ελλάδα θα έχανε τα πιθανά μακροχρόνια οφέλη από τη συμμετοχή της στην Ευρωζώνη.

Η κυβέρνηση μπορεί να κάνει την εσωτερική υποτίμηση λιγότερο επώδυνη ενθαρρύνοντας μία κοινωνική συμφωνία μεταξύ βιομηχανιών και συνδικάτων για πιο συντονισμένη πτώση των μισθών και των τιμών. Επίσης, η κυβέρνηση μπορεί να μειώσει τους φόρους, συνεισφέροντας με αυτό τον τρόπο στη μείωση του κόστους των εγχώριων προϊόντων (έτσι ώστε να χρειάζεται λιγότερη υποτίμηση). Η υποτίμηση μπορεί να διευκολυνθεί και με την παρουσίαση της πραγματικής κατάστασης της οικονομίας στον λαό και τη δημιουργία αυτοεκπληρούμενων προσδοκιών για πτώση του κόστους ζωής. Επιπρόσθετα, η ΕΚΤ θα μπορούσε να βοηθήσει αποφασιστικά, ακολουθώντας επεκτατική νομισματική πολιτική και αυξάνοντας τον πληθωρισμό στον πυρήνα της Ευρωζώνης, έτσι ώστε λιγότερη εσωτερική υποτίμηση (σε σχέση με τον πυρήνα) να είναι απαραίτητη στην Ελλάδα.

Δυστυχώς, τίποτα από τα παραπάνω δεν έχει γίνει. Η ελληνική κυβέρνηση έχει επικεντρωθεί στην επιβολή υπερβολικών φόρων που μειώνουν ακόμα περισσότερο την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Για παράδειγμα, από το 2009 έως το 2011, η τιμή του μέσου ελληνικού προϊόντος αυξήθηκε κατά 5%, ενώ η τιμή του μέσου γερμανικού προϊόντος αυξήθηκε μόνο κατά 2,8%. Δηλαδή, μετά από δύο χρόνια θυσιών, το κόστος ζωής στην Ελλάδα σε σχέση με τη Γερμανία έχει αυξηθεί. Αυτή τη στιγμή, λόγω των λανθασμένων κυβερνητικών επιλογών, αλλά και λόγω της έλλειψης βοήθειας από την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας είναι σχεδόν τραγική. Αν η κυβέρνηση και οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν καταφέρουν να καταστήσουν την εσωτερική υποτίμηση λιγότερο επώδυνη, η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη μπορεί να μετατραπεί σε ένα άσχημο εφιάλτη. Και τότε όλα τα σενάρια θα είναι ανοικτά.

*Ο κ. Χριστόδουλος Στεφανάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή