Μπαίνοντας στον τρίτο και δυσκολότερο χρόνο της κρίσης, επικεντρώνομαι σε τρεις μόνο προτάσεις για το τι πρέπει να αποφύγουμε με κάθε τρόπο και για το τι πρέπει να προσπαθήσουμε πάση θυσία.
Τι πρέπει να αποφύγουμε πάση θυσία; Την έξοδο απ’ το ευρώ. Αυτός είναι ο πρώτος στόχος.
Πέρα από τους σημαντικότατους πολιτικούς και εθνικούς λόγους που βάζουν την Ελλάδα στον πυρήνα της Ευρώπης, οι οικονομικοί λόγοι είναι εξίσου σημαντικοί.
Τι θα συμβεί αν βγει η Ελλάδα από το ευρώ; Πρώτο, η Ελλάδα δεν θα πάει «πίσω στη δραχμή» με την παλιά ισοτιμία των 340,750 δραχμών ανά ευρώ άλλα στη Νέα Δραχμή (ΝΔΡ) με ισοτιμία 1.000 ΝΔΡ ανά ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα εισαγόμενα προϊόντα (και πολλά ελληνικά παρόμοια) θα πουλιούνται ξαφνικά σχεδόν τρεις φορές πιο ακριβά από σήμερα. Οι Ελληνες θα γίνουν ξαφνικά 60% φτωχότεροι. Δεύτερο, η Ελλάδα, μην μπορώντας να δανειστεί από την Ε.Ε. ή από τις χρηματαγορές, θα τυπώσει μαζικά νέες δραχμές για να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, με αποτέλεσμα τον υπερπληθωρισμό και μακροχρόνιες βλάβες της οικονομίας. Τρίτο, και πολύ σημαντικό, αναμένοντας την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, οι Ελληνες θα αποσύρουν τις καταθέσεις τους (όσες λίγες έχουν μείνει) από τις τράπεζες φοβούμενοι την υποχρεωτική μετατροπή τους σε νέες δραχμές ποιος ξέρει με ποια ισοτιμία. Η συνεπόμενη κατάρρευση των ελληνικών τραπεζών (πριν ακόμα κυκλοφορήσει η νέα δραχμή) θα είναι καταστροφική για την Ελλάδα. Αρα η έξοδος από το ευρώ είναι καταστροφή. Αντίθετα, μέσα στο ευρώ η Ελλάδα δανείζεται με πολύ συμφέροντες όρους και της δίνεται χρόνος να ανάκαμψη.
Ακόμα κι αν τα πράγματα πάνε πολύ στραβά και αναγκαστεί η Ελλάδα να φτάσει στην ανεξέλεγκτη χρεοκοπία, πάλι δεν πρέπει να φύγει από το ευρώ. Αν γίνει ανεξέλεγκτη χρεοκοπία, η Ελλάδα θα αποκοπεί εντελώς από το διεθνές τραπεζικό σύστημα, και θα αναγκαστεί να δημιουργήσει πλεόνασμα στον δημόσιο τομέα. Για να γίνει αυτό, θα χρειαστούν επώδυνες περικοπές στις κρατικές δαπάνες. Ομως είναι πολύ καλύτερα να παραμείνει η Ελλάδα στο ευρώ και να μειώσει τον δημόσιο τομέα κατά 20-30% σαν αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας, παρά να φτάσουμε στο χάος της διάλυσης των τραπεζών, στην περικοπή της αγοραστικής δύναμης όλων των Ελλήνων κατά 60%, και στον υπερπληθωρισμό αν η Ελλάδα βγει από το ευρώ.
Τι πρέπει να προσπαθήσουμε πάση θυσία; Να απαλλαγούμε από τη φοροδιαφυγή. Αυτός είναι ο δεύτερος στόχος.
Για να ανακάμψει η Ελλάδα χρειάζεται πλεονάσματα στον δημόσιο τομέα που θα δημιουργήσουν και τις απαραίτητες επενδύσεις. Πλεονάσματα δεν μπορούν να επιτευχθούν με την παρούσα φοροδιαφυγή. Για να επιβιώσει η Ελλάδα χρειάζεται δραστική μείωση της φοροδιαφυγής τουλάχιστον κατά 50%. Για να γίνει αυτό, χρειάζονται νέοι θεσμοί. Χρειάζεται εντελώς νέος σύγχρονος φοροεισπρακτικός μηχανισμός, με πραγματικά αδιάφθορους υπάλληλους, και φορολογικά δικαστήρια με γρήγορους ρυθμούς, πέρα από τον έλεγχο των πολιτικών. Εκτός από την ανηθικότητα της απάτης, η φοροδιαφυγή είναι βαθιά αντιδημοκρατική. Οι έχοντες και κατέχοντες δεν πληρώνουν φόρους και η διαφυγή τους διευκολύνεται από τους πολιτικούς που έχουν αθωώσει εαυτούς εκ των πρότερων με ειδικούς νόμους.
Τρίτος στόχος είναι η δραστική μείωση της γενικότερης διαφθοράς στο Δημόσιο. Εκτός από τη διαφθορά της φοροδιαφυγής, υπάρχει και η ευρεία διαφθορά στο Δημόσιο. Οχι μόνον υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες υπεράριθμοι δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά και το επίπεδο της διαφθοράς στο Δημόσιο είναι τόσο υψηλό που επιφορτίζει τις δαπάνες για τις προμήθειες του Δημόσιου με επιπλέον 30-50%. Χαρακτηριστικό είναι ότι ύστερα από δύο χρόνια κρίσης και, υποτίθεται, περικοπών, οι μη μισθολογικές δαπάνες των υπουργείων είναι μεγαλύτερες από το 2009! Αλλο χαρακτηριστικό της διαφθοράς είναι ότι πολιτικά κόμματα, εφημερίδες, και τηλεοπτικοί σταθμοί χρωστάνε δισεκατομμύρια ευρώ στις σχεδόν χρεοκοπημένες ελληνικές τράπεζες, και οι τράπεζες δεν τα ζητούν πιεζόμενες από τους πολιτικούς. Η διαφθορά (πέρα από τη φοροδιαφυγή) επιβαρύνει τις δημόσιες δαπάνες με 6-10% του ΑΕΠ. Η εξάλειψή της και μόνο θα ισοσκέλιζε τον κρατικό προϋπολογισμό και θα δημιουργούσε πλεονάσματα για αναπτυξιακές επενδύσεις.
Η Ελλάδα δεν είναι πια στο χείλος του γκρεμού. Εχει ήδη πέσει στον γκρεμό και κρατιέται από ένα μικρό δέντρο που φύτρωσε στα βράχια του γκρεμού. Αν δεν πραγματοποιηθούν και οι τρεις παραπάνω προτάσεις, το μέλλον θα είναι ζοφερότατο όχι μόνο για τη σημερινή αλλά και για τις δύο επόμενες γενεές Ελλήνων. Ας το σκεφτούν οι πολιτικοί και άλλοι «παράγοντες». Πόσες γενεές πρέπει να υποφέρουν από την ασυνειδησία και τον καιροσκοπισμό της ηγεσίας της παρούσης γενεάς;
* Ο κ. Νίκος Οικονομίδης είναι καθηγητής Οικονομικών στο Stern Business School του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης