Γιάννης Παλαβός
«Αστείο»
Αθήνα, Νεφέλη 2012, σελ. 112
Να το πούμε αρχής εξαρχής: η συλλογή διηγημάτων «Αστείο» του Γιάννη Παλαβού είναι ό,τι καλύτερο διαβάσαμε τον τελευταίο καιρό τουλάχιστον στο πεδίο της σύντομης φόρμας. Ενα σύντομο βιβλιαράκι γεμάτο εξίσου σύντομες ιστορίες, που κυκλοφόρησε τελευταία από τις εκδόσεις Νεφέλη. Η πληροφορία που θέλει τον συγγραφέα να δυσκολεύτηκε πολύ μέχρι να βρει στέγη για τα διηγήματά του προκαλεί έντονη δυσφορία. Αλλά ας είναι. Το βιβλίο είναι εδώ κι αυτό είναι το σημαντικότερο.
Δεκαοκτώ ιστορίες περιλαμβάνει το «Αστείο». Συνήθως, σε μια συλλογή διηγημάτων ξεχωρίζει κάποιος μερικά πεζά, σε κάποια έχει μεγαλύτερη αδυναμία απ’ ορισμένα άλλα, και αν αυτά είναι τα περισσότερα, στην τελική σούμα ο αναγνώστης είναι που βγαίνει κερδισμένος. Κάτι τέτοιο ισχύει και με το «Αστείο» – με μια διαφορά: όλα τα διηγήματα κυμαίνονται από ένα επίπεδο και πάνω. Στην ουσία κανένα δεν υστερεί, δεν χωλαίνει, δεν φαλτσάρει. Μια δυο λυρικές εξάρσεις εδώ κι εκεί, που φανερώνουν μιαν ύποπτη καταφυγή στην ευκολία, είναι πραγματικά ψιλά γράμματα.
Το κυριότερο είναι η δυναμική που διαπερνάει τη γραφή του Γ. Παλαβού. Συγκινησιακή φόρτιση, συναισθηματική ωριμότητα, ήρωες με σάρκα και οστά, ιδιότυπος ρεαλισμός που συχνά μοιάζει με μια αναγνωστική κινούμενη άμμο, θαυμάσια αίσθηση οικονομίας και υπαινιγμού (κάποτε θυμίζει τον εγχώριο μάστορα της διήγησης Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο αλλά και τον διάσημο Ρέιμοντ Κάρβερ), αριστοτεχνική ισορροπία ανάμεσα στη σκληρότητα και ένα άφατο αίσθημα στοργής, ονειρικές εικόνες και μνήμες, πόνοι και απώλειες που στοιχειώνουν όχι μόνον τους χαρακτήρες αλλά και τους αναγνώστες, μαεστρία στους διαλόγους και μια πολύ πειστική προφορικότητα όταν πρόκειται για μονολόγους. Πεζά όπως τα «Στο δάσος», «Ο Σαράντος Ζουργός δεν μπορεί να το εξηγήσει», «Μαρία», «Φαγητό», «Φώτα», «Από την αρχή», «Γέροι άνθρωποι» κ.ά. φανερώνουν νομίζω αυτήν την απρόσμενη δύναμη στη φωνή του νέου Ελληνα συγγραφέα. Ακόμα και όταν τραβάει τη φαντασία του στα άκρα (τα μετεμψυχωμένα υλικά γραφείου), παραμένει συνεπής μέσα στο παράδοξο σύμπαν που στήνει.
Γεννημένος στο Βελβεντό Κοζάνης πριν από τριάντα δύο χρόνια, ο Γ. Παλαβός, με σπουδές δημοσιογραφίας στο ΑΠΘ και πολιτιστικής διαχείρισης στο Πάντειο, έχει ακόμα στο ενεργητικό του μιάμιση συλλογή διηγημάτων («Αληθινή αγάπη», εκδ. Intro Books, 2007 και «Τα δάκρυα της Φον Μπράουν, μαζί με τον Σωτήρη Μπαμπατζιμόπουλο, εκδ. Τόπος, 2009), καθώς επίσης το σενάριο ενός κόμικ, «Το πτώμα» (Jemma Press, 2011), το οποίο σχεδίασε ο Θανάσης Πέτρου. Τις δύο συλλογές δεν κατέστη εφικτό να τις εντοπίσουμε στα βιβλιοπωλεία που ψάξαμε. Και τις ψάξαμε κατόπιν της ανάγνωσης του «Αστείου». Βρήκαμε όμως το «Πτώμα», που είναι κι αυτό πάρα πολύ καλή δουλειά, τόσο ως γραφή όσο και ως σχέδιο.
Είμαι περίεργος να δω, μετά το «Αστείο», πώς θα εξελιχθεί, προς τα πού θα κινηθεί, πού θα το πάει, τέλος πάντων, ο χαρισματικός αυτός διηγηματογράφος που λέγεται Γιάννης Παλαβός.