Τι συμβαίνει στον Αγιο Γεώργιο στη Βενετία;

Τι συμβαίνει στον Αγιο Γεώργιο στη Βενετία;

5' 53" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ισως πολλοί να είχαν γίνει αυτόπτες μάρτυρες τα τελευταία χρόνια. Ομως ο πρώτος που το πρόσεξε ήταν ο ακαδημαϊκός και ιστορικός Κωνσταντίνος Σβολόπουλος. Και δεν το πρόσεξε απλώς, το δημοσιοποίησε στην «Κ» στις 9 Μαΐου. Τι έγραφε στην επιστολή του; Αναφερόταν σ’ ένα πρόσφατο ταξίδι του στη Βενετία και στον ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων και όσα συνέβαιναν στη διάρκεια της λειτουργίας στον ιστορικό αυτό ναό. Και ούτε λίγο ούτε πολύ δημοσιοποιούσε την ιδιότυπη χρήση που κάνουν η Μητρόπολη Ιταλίας και Μελίτης στον ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων, αξιοποιώντας την ιστορία, τα λείψανα και τις ιστορικές εικόνες που βρίσκονται στον χώρο του ναού για να προσελκύσουν όχι τους Ελληνες πιστούς, όπως υποχρεούνται, αλλά όλες τις κοινότητες των ορθοδόξων της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, που βρίσκονται στη Βενετία. Φτωχές γυναίκες αποτελούν το κύριο ποίμνιο του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων, μεταφέροντας δικά τους τελετουργικά με την άδεια της εκκλησίας. Κι ας «έχουν παραχωρηθεί στη Βενετία απόλυτα ευπρεπείς ναοί ειδικά για τις εκκλησιαστικές ανάγκες των άλλων εθνικών κοινοτήτων». Από τις δε ημερομηνίες τέλεσης των λειτουργιών σε διάφορες σλαβικές γλώσσες, απουσιάζει ο χαρακτηρισμός «των Ελλήνων». Οι ιερείς του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων κωφεύουν στις παρατηρήσεις και τις διαμαρτυρίες αυτών που τους φιλοξενούν στην ιστορική περιοχή του Campo dei Greci (αφού οι ίδιοι πληρώνονται από το Ελληνικό Ινστιτούτο και ο ναός είναι μέρος της περιουσίας της ελληνικής κοινότητας) και λειτουργούν με σαφή άρνηση συνεννόησης και αποδοχής του ιστορικού ρόλου του ναού και της κοινότητας.

«Παρεμβολές»

Ας δούμε, όμως, τις επιστολές που αποκαλύπτουν πολλά. Του Κωνσταντίνου Σβολόπουλου πρώτα: «Το κλίμα στις δύο λειτουργίες ήταν αισθητά διαφορετικό. Κατά την ημέρα του Αγίου Γεωργίου, παρόντων του μητροπολίτη Ιταλίας, της προξένου της Ελλάδος, της διευθύντριας του Ελληνικού Ινστιτούτου, του προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας και ευάριθμων Ελλήνων, η λειτουργία έγινε, παρά την παρεμβολή ξένων γλωσσών -εκτός των ελληνικών, ρουμανικά-μολδαβικά, ρωσικά και ιταλικά- σε ανεκτά ελληνορθόδοξα πλαίσια. Την προηγουμένη, όμως, η κατάσταση -προφανώς συνήθης- ήταν εντελώς διαφορετική: τέλεση της λειτουργίας σε τέσσερις (!) γλώσσες, εισβολή πλήθους Μολδαβών και Ρουμάνων, πλήρης, κατ’ ακολουθία, απουσία των Ελλήνων πιστών».

Ακολούθησε μια οργισμένη απάντηση από το Γραφείο Τύπου της Ορθοδόξου Μητροπόλεως Ιταλίας και Μελίτης, όπου θεωρεί ότι «το άρθρον εμφυτεύει εις τας καρδίας του ποιμνίου του αισθήματα ξενοφοβίας και αφιλοξενίας». Και προσθέτει: «Πάντως, ο νυν Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων Βενετίας δεν θα γίνη «μουσείον», όπως επιθυμούν ωρισμένοι «αδιάφοροι»…».

Στην επιστολή της Μητροπόλεως απάντησε ο μέχρι πέρυσι πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Βενετίας, Δ. Ζαφειρόπουλος: «Η Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα Βενετίας (ΕΟΚΒ) το 1953 μεταβίβασε, υπό όρους, όλη την κινητή (εικόνες, αρχείο, κ.λπ.) και ακίνητη (Ναός, Κωδωνοστάσιο, Φλαγγίνειο και άλλα 50 περίπου οικήματα) περιουσία της στο νεοϊδρυθέν ΝΠΔΔ Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών. Με τον πρώτο από τους όρους, το Ινστιτούτο αναλαμβάνει την υποχρέωση να συμπληρώνει τα οικονομικά της Κοινότητας, ώστε η Κοινότητα να διατηρήσει στη Βενετία την ελληνική ορθόδοξη λατρεία. Με βάση τα ανωτέρω, η Κοινότητα (Ινστιτούτο) μισθοδοτεί τον Ελληνα ιερέα του ναού, τον νεωκόρο, τον ψάλτη και εξοφλεί τα πάγια έξοδα του Ναού», σημειώνει ο Δ. Ζαφειρόπουλος, ο οποίος εδώ και χρόνια ενημερώνει τους αρμόδιους φορείς για τους φόβους του σχετικά με όσα συμβαίνουν στον ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων στη Βενετία. Και συμπληρώνει: «… με υπερηφάνεια καταγράφω ότι ο ναός της Κοινότητας είναι ήδη μουσείο, στα βήματα του ναού του Αγίου Μάρκου, όπου χιλιάδες ορθόδοξοι και μη τον επισκέπτονται για να θαυμάσουν τις μοναδικές σε τέχνη βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, τις απεικονίσεις του ναού και τα ψηφιδωτά του. Με το αζημίωτο, φυσικά, για την Ιερά Μητρόπολη».

Αρμοδιότητες

Τα όρια των αρμοδιοτήτων και του ρόλου των ιερωμένων από τη μία και των ανθρώπων που διαχειρίζονται τη μεγάλη ιστορία της ελληνικής κοινότητας της Βενετίας και το Ινστιτούτο από την άλλη, δεν είναι θέμα που προέκυψε τώρα. Μια γνωμοδότηση της Εποπτικής Επιτροπής, από το 2005, είχε ξεκαθαρίσει από τότε τα πράγματα, κάνοντας σαφές ότι οι αντιδράσεις δεν οφείλονται σε κάποια «παραξενιά» των ανθρώπων της Κοινότητας, αλλά στη συνέχιση του ρόλου που εδώ και αιώνες έχει η Ελληνική Κοινότητα της Βενετίας. (Εκ του ιδρυτικού νόμου του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας, την εποπτεία του έχει η Ακαδημία Αθηνών. Το Ινστιτούτο εποπτεύεται από μια τριμελή Εποπτική Επιτροπή, η οποία αποτελείται από έναν ακαδημαϊκό στη θέση του προέδρου -αυτή την περίοδο είναι ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ακαδημαϊκός Απόστολος Γεωργιάδης- και από έναν εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών και του υπουργείου Παιδείας. Τι έλεγε εκείνη η γνωμοδότηση; «…Ολα τα ακίνητα που ανήκαν μέχρι το 1953 στην «Κοινότητα των Ορθοδόξων Ελλήνων της Βενετίας», συμπεριλαμβανομένου και του Ελληνορθόδοξου Ναού του Αγίου Γεωργίου, αποτελούν έκτοτε ιδιοκτησία του ΝΠΔΔ με την επωνυμία «Ελληνικόν Ινστιτούτον Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών». Ενας από τους όρους, υπό τους οποίους παραχωρήθηκε η ως άνω περιουσία από την «Ελληνορθόδοξη Κοινότητα Βενετίας» στο Ινστιτούτο, είναι η υποχρέωση τούτου «να συμπληρώνει τα έσοδα της Κοινότητος εις βαθμόν αποχρώντα προς… διατήρησιν της Ελληνορθοδόξου θρησκείας εν Βενετία». Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι η εκ των υστέρων συσταθείσα Ιερά Μητρόπολη Ιταλίας έχει αποκτήσει οποιοδήποτε εμπράγματο ή ενοχικό δικαίωμα επί του Ιερού Ναού και των χωρών που της έχουν παραχωρηθεί από το Ινστιτούτο, πλην του δικαιώματος χρήσης τούτων. Το μόνο δικαίωμα που έχουν η Ιερά Μητρόπολη και οι οριζόμενοι από αυτήν Ιερείς είναι να χρησιμοποιούν τον Ιερό Ναό και τα εντός αυτού ευρισκόμενα ιερά σκεύη για την τέλεση των ιερών ακολουθιών, αφού μόνον με τον τρόπο αυτό μπορεί να επιδιωχθεί ο τεθείς από την Κοινότητα των Ελλήνων της Βενετίας σκοπός της «διατήρησης της Ελληνορθοδόξου θρησκείας εν Βενετία»».

Μια Κοινότητα με σπουδαία ιστορία

«Η ιστορία των Ελλήνων της Βενετίας και της Ορθόδοξης Αδελφότητάς των, που αναδείχθηκε η σημαντικότερη και λαμπρότερη του Ελληνισμού της Διασποράς, παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον, γιατί συνδέεται ιδιαίτερα με την πνευματική αφύπνιση και την πολιτιστική ανέλιξη του ελληνικού έθνους μετά την Αλωση», έγραφε στην «Κ» ο ακαδημαϊκός Μ. Μανούσακας, που υπήρξε και διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας.

Οι Ελληνες της Βενετίας ζήτησαν, το 1498, από το Συμβούλιο των Δέκα «να οργανωθούν νομίμως σε αδελφότητα, σύμφωνα με το συντεχνιακό δίκαιο της εποχής και κατά το υπόδειγμα των άλλων εθνικών μειονοτήτων της Βενετίας, όπως οι Δαλματοί και οι Αλβανοί». Στις 28 Νοεμβρίου 1498 το Συμβούλιο των Δέκα παραχώρησε την άδεια που ζητούσαν οι Ελληνες και ιδρύθηκε η Αδελφότητα των Ελλήνων της Βενετίας, που «φαίνεται πως άρχισε να λειτουργεί από την πρώτη στιγμή με τρόπο υποδειγματικό, αν κρίνουμε από τα τακτικά κατάστιχα που μας εσώθηκαν» έγραφε ο Μ. Μανούσακας.

Οσο για την ανθρωπογεωγραφία των μελών της Αδελφότητας «είχαν την καταγωγή ή την προέλευσή τους απ’ όλες σχεδόν τις ελληνικές χώρες, αλλά ιδίως από τις βενετοκρατούμενες (Κύπρο, Κρήτη, Επτάνησα, Ναύπακτο, Μεθώνη, Κορώνη κ.λπ.) και ασκούσαν λογής λογής επαγγέλματα». Τα μέλη της Αδελφότητας απηύθυναν, το 1511, για μια ακόμη φορά «μιαν εύγλωττη όσο και συγκινητική έκκληση: ζητούσαν και πάλι την άδεια ν’ αγοράσουν με έξοδά τους οικόπεδο στη Βενετία, για να χτίσουν εκκλησία αφιερωμένη στον Αγιο Γεώργιο, τον προστάτη των πολεμιστών». Και το Συμβούλιο των Δέκα ενέκρινε το αίτημα στις 30 Απριλίου 1514. «Μπορούσαν να οικοδομήσουν σε οικόπεδο που θ’ αγόραζαν, μιαν εκκλησία «στο όνομα του Αγίου Γεωργίου, για να τελούν τη θεία λειτουργία κατά τον ελληνικό τρόπο και να έχουν κοιμητήριο για τους νεκρούς των»», έλεγε η απόφαση του Συμβουλίου των Δέκα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή