«Σήμερα, σε μιαν οικονομία όπως η ελληνική, ο δημόσιος τομέας της οποίας συρρικνώνεται, ο ρόλος του κοινωνικού κράτους μειώνεται, η πίστη στο πολιτικό σύστημα δοκιμάζεται, οι κοινωνικές ανισότητες, η ανεργία και η ανασφάλεια για το άμεσο και το απώτερο μέλλον αυξάνονται, η επιχειρηματικότητα ίσως να είναι η απάντηση για την υγιή σταδιακή οικονομική ανάπτυξη». Με την προϋπόθεση όμως, ότι τόσο τις εδραιωμένες όσο και τις νεοφυείς επιχειρήσεις θα τις χαρακτηρίζει ο δυναμισμός, η δημιουργικότητα, η καινοτομία και η εξωστρέφεια «σε μια κοινωνία απαλλαγμένη από στερεότυπα και παθογένειες, όπου γυναίκες και άνδρες μαζί συμπορεύονται για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας». Είναι μέρος από τον επίλογο μιας άριστης ερευνητικής και συγγραφικής εργασίας που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον Εκδοτικό Οίκο επιχειρησιακών βιβλίων Rosili με τίτλο «Γυναικεία επιχειρηματικότητα. Προσέγγιση της Ελληνικής Πραγματικότητας». Συγγραφείς του οι Κατερίνα Σαρρή, αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και Αννα Τριχοπούλου, δρ Κοινωνιολογίας, διευθύντρια Προγραμματισμού και Ανάπτυξης της 4ης Υγειονομικής Περιφέρειας Μακεδονίας και Θράκης.
Σε κάθε γωνιά
Την εικοσαετή μελέτη των συγγραφέων για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα την χαρακτηρίζει η εμβέλεια της επιστημονικής έρευνας σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Αντί επιλόγου θέτουν τέσσερα βασικά ερωτήματα «μείζονος σημασίας για την ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητα στη χώρα μας».
Στο πρώτο ερώτημα «Είναι η γυναικεία επιχειρηματικότητα επινόημα ή πραγματικότητα», η απάντηση είναι ότι η «γυναικεία» διάσταση της επιχειρηματικότητας αναγνωρίζεται ως μια πραγματικότητα που επιβάλλεται όχι ως επινόημα του φεμινιστικού κινήματος, αλλά από τη σκοπιά της οικονομικής ανάπτυξης και της ισότητας των φύλων.
Στο δεύτερο ερώτημα «Πού και γιατί διαφοροποιούνται οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες επιχειρηματίες», η απάντηση είναι εκτενής και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και αρνούμεθα να την συμπτύξουμε αποσπασματικά. Επικρατεί, πάντως, η συναισθηματική νοημοσύνη στις γυναίκες, που υπερτερούν και σε κοινωνική υπευθυνότητα όπως και στις διαπροσωπικές ικανότητές τους.
Το τρίτο ερώτημα «Ποιες θεματικές αναφορικά με τη γυναικεία επιχειρηματικότητα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον» παραθέτουμε την επισήμανση ότι «στην Ελλάδα, η έρευνα στον τομέα αυτό είναι εξαιρετικά περιορισμένη, καθώς έχουν πραγματοποιηθεί ελάχιστες έρευνες, οι περισσότερες περιγραφικού τύπου, σε περιορισμένο δείγμα και με συγκεκριμένα ερευνητικά ερωτήματα». Τέλος, με τις προτάσεις που απαντούν οι συγγραφείς
στο τέταρτο και τελευταίο ερώτημα «Ποιες πολιτικές πρέπει να εφαρμοσθούν για την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα», διευκρινίζουν ότι δεν απευθύνονται αποκλειστικά στο κράτος.
Εκπαίδευση
Προτείνουν, κατ’ αρχήν, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας να ενταχθεί με εκπαιδευτικά προγράμματα στη δευτεροβάθμια και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. «Παρόλο που πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση σχετικά με την επιχειρηματικότητα και ειδικά με τη γυναικεία επιχειρηματικότητα έχουν δρομολογηθεί, αυτές δεν εντάσσονται σε ένα συνεκτικό πλαίσιο, δεν έχουν συνέχεια και δεν έχουν ενσωματωθεί στα αναλυτικά εκπαιδευτικά προγράμματα». Προτείνουν, λοιπόν, να εδραιωθεί επίσημη συνεργασία ανάμεσα σε διαφορετικές αρμόδιες υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης. Προτείνουν επίσης, την ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας με προγράμματα επιχειρηματικής συμβουλευτικής και την προσεκτική εφαρμογή του μέντορινγκ. Ιδιαίτερη σημασία έχει για τις γυναίκες επιχειρηματίες και η συμφιλίωση της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωή τους με την ενίσχυση παιδικής φύλαξης, μεταξύ άλλων. Οι γυναικείοι συνεταιρισμοί, με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα «είναι πια απαραίτητο να λειτουργήσουν ως επιχειρήσεις και να αντιμετωπισθούν στο πλαίσιο μιας στρατηγικής αγροτικής ανάπτυξης στη χώρα». Τέλος, ιδιαιτέρως σημαντική είναι η ανάπτυξη δραστηριοτήτων Κοινωνικής Οικονομίας για την οποία «η εφαρμογή του πρόσφατου Νόμου (2011) στην Ελλάδα, εάν συνοδευτεί από κατάλληλα υποστηρικτικά μέτρα, μπορεί να αποτελέσει πεδίο επιχειρηματικής δραστηριοποίησης και των γυναικών από ευπαθείς κοινωνικά ομάδες».