Η πρώτη επίσκεψη σε μια πόλη είναι πάντα μια αποκάλυψη, πιο αποκαλυπτικός όμως είναι ο τρόπος που την προσεγγίζει κανείς για πρώτη φορά. Αν αυτή η πόλη είναι το «μητροπολιτικό λιμάνι» του Αμβούργου (Hafenmetropole), τότε ο ταξιδιώτης αξίζει να υποβληθεί στην τελετουργία της μύησης, επισκεπτόμενος το σημαντικότερο γερμανικό λιμάνι με το τρένο, ει δυνατόν καλοκαίρι, όταν χαράζει κιόλας στα χρώματα του σκανδιναβικού καλοκαιριού, και η αμαξοστοιχία περνάει από όλες τις μεγάλες και σημαντικές γέφυρες των τεράστιων λιμενικών εγκαταστάσεων μέχρι να φτάσει κανείς στην καρδιά της πόλης, στον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό του Αμβούργου (Hamburger Haupt bahnhof).
Χάνζα, σοσιαλδημοκρατία
Στο Αμβούργο, που ισοπεδώθηκε από τους βομβαρδισμούς στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και όπου κάποτε «σήμα κατατεθέν» ήταν ο βροχερός καιρός του, τραγουδήθηκε από το «τέκνο» του Χανς Αλμπερς, αλλά και την Εντίτ Πιαφ. Εδώ συγκατοικούν δύο σημαντικές παραδόσεις: η χανζεατική και η σοσιαλδημοκρατική. Η πρώτη το κατέστησε σημαντικό διαμετακομιστικό σταθμό και λιμάνι σ’ ένα δίκτυο πόλεων, που συνέχιζε στο Λύμπεκ, την πόλη των «Μπούντενμπρουκς» και επεκτεινόταν πέρα από το Ρόστοκ και το Γκντανσκ (Ντάντσιχ), γνωρίζοντας την άνθηση ήδη από τον 13ο αιώνα. Η δεύτερη, χαρακτήρισε έντονα την κοινωνική ιστορία της πόλης, που ζούσε και ανέπνεε στους ρυθμούς των πεφωτισμένων εφοπλιστών και των υπερπόντιων ακτοπλοϊκών γραμμών, του λιμανιού και των ναυπηγείων, δίνοντας επί δεκαετίες στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα το προβάδισμα στην πολιτική εκπροσώπηση και την τοπική αυτοδιοίκηση, μαζί και τον τρίτο σημαντικότερο πολιτικό της χώρας, μετά τον Κόνραντ Αντενάουερ και τον Βίλι Μπραντ, τον Χέλμουτ Σμιτ.
…και «Σκαθάρια»
Ομως, το Αμβούργο, λόγω θέσης και παράδοσης η πλέον αγγλόφιλη πόλη της Γερμανίας (εδώ πιθανόν κυκλοφορούν αναλογικά τα περισσότερα «Κουπεράκια» σε όλη τη Γερμανία, κι ακόμα ο μήνας Ιούλιος ακούγεται με αγγλική προφορά) είναι η δεύτερη «γενέτειρα» των Μπιτλς, όταν τα «Σκαθάρια», με τον Στιούαρτ Σάτκλιφ κινητήριο μοχλό και τον Πιτ Μπεστ στα ντραμς, πριν κατακτήσουν τον κόσμο, ξεκίνησαν μια σειρά εμφανίσεων σε κέντρα και κλαμπάκια της Ρίπερμπαν, που τους ανέβασαν στον έβδομο ουρανό της ποπ. Εδώ απέκτησαν και την περίφημη κόμμωση με τη φράντζα μπροστά (Pilzkopfe), χάρις στην έμπνευση της μούσας του Σάτκλιφ, Αστριντ Κίρχνερ, και οι εμφανίσεις τους στο Star Club, το Kaiserkeller και το Indra άφησαν έντονα ίχνη στη δισκογραφική ιστορία τους, αλλά και στην ομώνυμη πλατεία.
«Μα όσο κι αν ψάχνω…»
Το Αμβούργο, αρχιτεκτονικά και ρυμοτομικά, είναι ίσως η πλέον ιδιόμορφη γερμανική πόλη, με κυρίαρχο στοιχείο τα πολλά κανάλια, το πράσινο και τα κόκκινα τούβλα των οικοδομημάτων του. Οι συνοικίες του έχουν ιδιαίτερο χρώμα και ομορφιά (Altona, Eppendorf, Sternschanze, με τα μικρά πορτογαλικά «καφέ», St. Pauli, όπου δεσπόζει το τεράστιο «μπούνκερ», το Λούνα Παρκ και η ομώνυμη ποδοσφαιρική ομάδα, «non established 1908»), αλλά και η Blankenese, με τις αριστοκρατικές βίλες και επαύλεις της, όπου έμενε η Ουλρίκε Μάινχοφ με την οικογένειά της (προτού βγει στην παρανομία για χάρη της RAF), καθώς και τις περιοχές γύρω από τις λίμνες Μικρή και Μεγάλη Αλστερ. Το λιμάνι παραμένει πάντως η πάλλουσα καρδιά μιας μητρόπολης που σφύζει από ζωή και ενέργεια. Αξίζει να ξεκινήσει κανείς την περιπλάνησή του από τις πολυφημισμένες, και ταλαιπωρημένες από το τουριστικό φολκλόρ, Landungsbrcken, κατεβαίνοντας στον ομώνυμο σταθμό του μετρό, λίγο πιο κάτω από την «αμαρτωλή» κάποτε Ρίπερμπαν. Το κομμάτι της υπέργειας διαδρομής, που απαθανατίστηκε και στον «Αμερικανό φίλο» του Βιμ Βέντερς, (κυρίως, όταν ο συρμός αναδύεται στην επιφάνεια και κάνει μία στροφή, προσεγγίζοντας το λιμάνι) θυμίζει κάτι από το παρισινό Τροκαντερό. Εδώ, ξημερώματα Κυριακής, στήνεται χειμώνα-καλοκαίρι η περίφημη «Ψαραγορά» (Fischmarkt), με φρούτα, θαλασσινά, ψάρια και τους αθυρόστομους Ολλανδούς ανθοπώλες, κι ο συνωστισμός τις πρώτες πρωινές ώρες θυμίζει έξοδο αυτοκινητοβιομηχανίας.
Στην άλλη όχθη του Ελβα
Αποφεύγοντας κανείς την τουριστική βόλτα, μπορεί να διασχίσει, στα ίχνη του Μπρούνο Γκαντς, το παλιό τούνελ (alter Elbtunnel) και να βρεθεί στην άλλη όχθη του Ελβα. Πίσω από την Speicherstadt και την παλιά «τελωνειακή ζώνη» εκτείνεται η καινούργια συνοικία Hafencity, όπου θα δεσπόζει η επιβλητική, σαν φουτουριστικό πλοίο, «Οπερα του Αμβούργου» (Elbphilharmonie), που ζήλωσε όμως δόξα ελληνικών δημοσίων έργων στις πολλαπλές υπερβάσεις από τον αρχικό προϋπολογισμό.
Η παραμονή στο Αμβούργο μπορεί να συνδυαστεί με επισκέψεις σε σημαντικά μουσεία, και, κυρίως, στην Πινακοθήκη (τη Hamburger Kunsthalle, με τον εμβόλιμο λευκό κύβο να πλαισιώνεται από τις δύο παραδοσιακές πτέρυγες), στην πλατεία Δημαρχείου, με τον θλιμμένο ανδριάντα του Χάινριχ Χάινε ή με καφέ και γλυκό στο Alsterpavillon, στις πολυτελείς στοές, αλλά και τα κανάλια της πόλης, στον Βοτανικό Κήπο (Planten un Blomen) ή στο αχανές Stadtpark. Ομως, και μία ημερήσια εκδρομή στα φράγματα της Βόρειας Θάλασσας, που υμνήθηκε από τον Χάινριχ Χάινε, φέρνει τον επισκέπτη σε μια πρωτόγνωρη φύση, «στη θολή γραμμή των οριζόντων». C’ est a Hambourg…