Σε λίγα χρόνια το συνθετικό κρέας θα είναι στα πιάτα μας

Σε λίγα χρόνια το συνθετικό κρέας θα είναι στα πιάτα μας

6' 2" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σε λίγα χρόνια, αρκετά προϊόντα κρέατος δεν θα προέρχονται από μονάδες εκτροφής ζώων, αλλά από εργαστήρια, όπου το κρέας θα καλλιεργείται μέσα σε δοκιμαστικούς σωλήνες. Αυτό υπόσχονται επιστήμονες από όλο τον κόσμο, οι οποίοι προσπαθούν να τελειοποιήσουν την παραγωγή συνθετικού κρέατος, με σκοπό η διαδικασία να έχει όσο το δυνατόν μικρότερο κόστος, αλλά και το τελικό προϊόν να είναι ασφα­λές και να θυμίζει όσο το δυνατόν περισσότερο το συμβατικό… προϊόν. Μάλιστα, μία τέτοια επιστημονική ομάδα από το πανεπιστήμιο του Missouri, με επικεφαλής τον καθηγητή Gabor Forgacs, υποστηρίζει πως είναι πολύ κοντά στο να πετύχει τον στόχο της, ώστε σε λιγότερο από μία δεκαετία οι πρώτες παρτίδες τεχνητού κρέατος να φτάσουν στα πιάτα των καταναλωτών.

Σε αδρές γραμμές, η διαδικασία παραγωγής περιλαμβάνει την αφαίρεση μερικών κυττάρων από ένα ζωντανό ζώο και την καλλιέργειά τους στο εργαστήριο, ώστε να δημιουργούν κομμάτια μυϊκού ιστού τα οποία, τουλάχιστον θεωρητικά, θα μπορούν να καταναλωθούν χωρίς κανένα πρόβλημα από τον άνθρωπο. Στην πραγματικότητα η ιδέα πρωτοδιατυπώθηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα, με πρωτεργάτη τη ΝΑΣΑ, η οποία ερευνούσε πιθανούς τρόπους ώστε οι αστροναύτες να μπορούν στο απώτερο μέλλον να παράγουν στο Διάστημα οι ίδιοι την τροφή τους. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι πρόσφατα, ελάχιστοι ειδικοί θεωρούσαν ότι θα μπορούσε να οδηγήσει και σε προϊόντα για τα ράφια των σουπερμάρκετ και των κρεοπωλείων.

Οι επιστήμονες από το Missouri, όμως, θεωρούν ότι έχει έρθει το «πλήρωμα του χρόνου», καθώς στο μεταξύ έχουν ξεπερασθεί πολλά τεχνικά προβλήματα, με την πρόοδο που έχει σημειωθεί στον σχετικό κλάδο, ο οποίος ονομάζεται «μηχανική των ιστών». Βέβαια, σκοπός του κλάδου είναι η καλλιέργεια κυτταρικού υλικού από ασθενείς στο εργαστήριο, ώστε να δημιουργούνται ιστοί που στη συνέχεια θα τους μεταμοσχεύονται, χωρίς τον κίνδυνο να απορριφθούν από τον οργανισμό τους. Αλλωστε, και ο Forgacs με τους συνεργάτες του ασχολούνται ερευνητικά και με τη σύνθεση ανθρώπινων οργάνων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σαν «ανταλλακτικά» για να αντιμετωπισθούν διάφορες παθήσεις. Πριν από λίγα χρόνια, ωστόσο, συνειδητοποίησαν πως η ίδια τεχνολογία, με λίγες προσαρμογές, θα ήταν δυνατό να αξιοποιηθεί επίσης για την παραγωγή τεχνητού κρέατος.

Με αυτό τον τρόπο, υποστηρίζουν, θα περιορισθεί η επιβάρυνση που προκαλεί στο περιβάλλον η κτηνοτροφία, η οποία όχι μόνο καταναλώνει μεγάλες ποσότητες νερού και φυτικών πρώτων υλών μέσω των ζωοτροφών, αλλά και ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) των Ηνωμένων Εθνών, στην παραγωγή κρέατος αντιστοιχεί ήδη το 18% των αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται στην ατμόσφαιρα από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Η προοπτική είναι μάλιστα να αυξηθεί αυτό το ποσοστό, καθώς προβλέπεται ότι η ζήτηση σε κρέας θα διπλασιαστεί μέσα στα επόμενα σαράντα χρόνια. Την ίδια στιγμή, μελέτη του πανεπιστημίου της Οξφόρδης συμπεραίνει πως το τεχνητό κρέας θα προκαλούσε 78-96% λιγότερες εκπομπές, θα χρειαζόταν 99% λιγότερη γη και θα κατανάλωνε 82-96% λιγότερο νερό.

Τέτοιοι λόγοι οδήγησαν τον ιδρυτή του PayPal Peter Thiel πριν από λίγες ημέρες, και το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας μερικούς μήνες νωρίτερα, να χρηματοδοτήσουν τη Modern Meadows, την εταιρεία που έχει ιδρύσει ο Forgacs από το 2011 για την ανάπτυξη και την εμπορική αξιοποίηση της τεχνολογίας. Τεχνολογία που, σύμφωνα με τον επιστήμονα, στις πρώτες φάσεις εφαρμογής της δεν θα μπορεί να παράγει συνθετικό κρέας σε τόσο φτηνή τιμή όσο το συμβατικό – ο ίδιος υπολογίζει πως αρχικά το κιλό θα κοστίζει στις ΗΠΑ 125-395 δολάρια, όσο στοιχίζει σήμερα το βοδινό Kobe, το ακριβότερο μοσχάρι στον κόσμο. Ακόμη κι έτσι όμως, θεωρεί πως θα το προτιμήσουν οι καταναλωτές με οικολογικές ευαισθησίες ή όσοι είναι χορτοφάγοι.

Πολύ πριν μειωθεί η τιμή του, το συνθετικό κρέας θα πρέπει να περάσει πρώτα από εξαντλητικές δοκιμές από τις υγειονομικές αρχές, για να πιστοποιηθεί η ασφάλειά του. Αν και παραδέχονται ότι η διαδικασία θα είναι χρονοβόρα, οι επιστήμονες δηλώνουν βέβαιοι πως η κατανάλωσή του δεν εγκυμονεί κανέναν κίνδυνο για τον άνθρωπο. Αλλωστε, σε συνέδριο το 2011, ο Forgacs δοκίμασε ενώπιον του ακροατηρίου ένα κομμάτι από μαγειρεμένο τεχνητό «χοιρινό». Για το μόνο που δεν δηλώνουν βέβαιοι είναι αν η «συνταγή» που αναπτύσσουν θα καταφέρει να προσδώσει στο συνθετικό κρέας παρόμοια όψη, υφή και κυρίως γεύση με τη… σάρκα των ζώων. Σε περίπτωση πάντως που αυτό δεν επιτευχθεί, θα μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη σε εκατοντάδες προϊόντα κατεργασμένου κρέατος, όπως έτοιμα μπιφτέκια και πατέ.

Οι Ολλανδοί υπόσχονται άμεσα το τεχνητό χάμπουργκερ

Οι επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Missouri δεν είναι βέβαια οι μόνοι που προσπαθούν να αναπτύξουν συνθετικό κρέας στο εργαστήριο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η πιο ανταγωνιστική ερευνητική ομάδα, η οποία μάλιστα έχει θέσει ένα πιο φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα, βρίσκεται στο πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ στην Ολλανδία. Με επικεφαλής τον καθηγητή Mark Post, οι Ολλανδοί ερευνητές ισχυρίζονται πως μέχρι το φθινόπωρο θα έχουν δημιουργήσει το πρώτο «τεχνητό» χάμπουργκερ που δεν θα ξεχωρίζει καθόλου από το συμβατικό. Το πρώτο βήμα έχει γίνει ήδη από τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν ο Post ανακοίνωσε σε συνέδριο ότι κατάφεραν να παράγουν μικρά κομμάτια μυϊκού ιστού, μήκους 2 εκατοστών, από βλαστικά κύτταρα ζώων. Αν και τα κομμάτια αυτά έμοιαζαν περισσότερο με… καλαμάρι, οι επιστήμονες δήλωναν από τότε ότι μέχρι το φθινόπωρο θα έχουν ανακαλύψει ποια άλλα συστατικά θα πρέπει να προσθέσουν (π.χ. τεχνητό λίπος), ώστε το προϊόν να έχει το παρουσιαστικό και τη γεύση κρέατος.

Μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με τον Post, θα έχουν καταφέρει επίσης να αυξήσουν τις παραγόμενες ποσότητες – αν και, όπως και στην περίπτωση των Αμερικανών συναδέλφων τους, αρχικά η δημιουργία του συνθετικού κρέατος μόνο φθηνή δεν θα είναι, φτάνοντας τα 240.000 ευρώ. Παρ’ όλα αυτά ο καθηγητής από Μάαστριχτ διατείνεται ότι η τεχνολογία θα είναι βιώσιμη οικονομικά, καθώς το κόστος αναμένεται να μειωθεί αρκετά τα αμέσως επόμενα χρόνια. Και, εκτός από τα όποια περιβαλλοντικά οφέλη, ισχυρίζεται ότι η κατανάλωση των συνθετικών χάμπουργκερ ίσως αποδειχθεί πιο υγιής για τον άνθρωπο, μειώνοντας τα ποσοστά παχυσαρκίας ή καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επίσης, θα μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης νέων επιδημιών γρίπης, από στελέχη του ιού τα οποία μεταδίδονται στον άνθρωπο από εκτρεφόμενα πουλερικά και χοίρους.

Αν λάβει κανείς υπόψη του το γεγονός ότι για την παραγωγή 15 γραμμαρίων ζωικής πρωτεΐνης χρειάζονται 100 γραμμάρια φυτικής πρωτεΐνης σε ζωοτροφή, καταλαβαίνει ότι η κτηνοτροφία επιβαρύνει σημαντικά τον πλανήτη, πέρα από το ότι συνεπάγεται τη σφαγή εκατομμυρίων ζώων κάθε χρόνο. Το ερώτημα όμως είναι αν αυτό το επιχείρημα θα είναι αρκετό για τους καταναλωτές, ώστε να στραφούν προς το τεχνητό κρέας, όταν αυτό θα κυκλοφορήσει. Ακόμη και οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί φαίνεται να είναι διχασμένοι, με φιλοζωικές οργανώσεις όπως η ΡΕΤΑ να τάσσονται υπέρ τέτοιων τεχνητών προϊόντων. Από την άλλη μεριά, οικολογικές οργανώσεις σαν την Earthsave Canada υποστηρίζουν πως, αντί να δαπανώνται τεράστια ποσά στην έρευνα, το καλύτερο θα ήταν η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών των αναπτυγμένων κοινωνιών, με τον περιορισμό της κατανάλωσης κρέατος, η οποία θα είχε ακόμη περισσότερα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη.

Ενας από τους ελάχιστους επιστήμονες που έχει ασχοληθεί με τις επιπτώσεις από την ενδεχόμενη κυκλοφορία προϊόντων συνθετικού κρέατος είναι ο κοινωνιολόγος Neil Stephens από το Κέντρο Cesagen του βρετανικού πανεπιστημίου του Cardiff. Ο Stephens θεωρεί πως είναι δύσκολο να προβλεφθεί η αντίδραση του καταναλωτικού κοινού, πριν αυτό δει, γευτεί και μυρίσει ένα πραγματικό εμπορικό προϊόν. «Αν και όποτε το τεχνητό κρέας κυκλοφορήσει στην αγορά, το βέβαιο είναι ότι ο κόσμος δεν θα τρέξει στα ράφια των σουπερμάρκετ για να το αποκτήσει», δήλωνε πριν από λίγες ημέρες στο CNN. «Θα χρειαστεί να περάσει αρκετός καιρός μέχρι να κερδίσει ευρεία απήχηση».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή