Πού «γύρναγαν» το φρέσκο κρεμμυδάκι, η πατάτα ή το καρότο πριν φτάσουν στο τραπέζι σας; Σε τι χώμα καλλιεργήθηκαν και με τι νερό ποτίστηκαν; Τα αποτελέσματα έρευνας που καταδεικνύουν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η άρδευση καλλιεργειών με ρυπασμένο νερό επιβαρύνει με βαρέα μέταλλα το τελικό τρόφιμο, παρουσίασαν χθες ερευνητές του Πανεπιστημίου Αθηνών σε διεθνές συνέδριο για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων που πραγματοποιείται στην Κρήτη. Οπως βρέθηκε, τα τρόφιμα-βολβοί και ιδίως το πράσινο κρεμμυδάκι, «ρουφούν» τις βλαβερές ουσίες από το νερό μεταφέροντάς τες στον τελικό καταναλωτή.
Μολονότι προηγούμενες μελέτες της ομάδας (Σωτήρης Στασινός, Σταμάτης Θεοχάρης, Γιάννης Ζαμπετάκης) είχαν δείξει ότι βαρέα μέταλλα μπορούν να περάσουν από το νερό άρδευσης στο τρόφιμο-βολβό, μέχρι σήμερα δεν είχε ποσοτικοποιηθεί η συνολική επιβάρυνση.
Δοκιμές σε θερμοκήπιο
Ετσι, αποφάσισαν να ξεκινήσουν από το μηδέν. Δημιούργησαν ένα μικρό θερμοκήπιο «αντιγράφοντας» τις καλλιεργητικές συνθήκες που επικρατούν σε περιοχές της χώρας με ρυπασμένο υδροφόρο ορίζοντα.
Ειδικότερα, καλλιέργησαν σε θερμοκήπιο φυτά βολβούς (καρότα, πατάτες και φρέσκα κρεμμύδια) για τέσσερις μήνες, χρησιμοποιώντας έξι διαφορετικές γραμμές άρδευσης, κάθε μία από τις οποίες παρείχε ένα από τα παρακάτω διαλύματα εξασθενούς χρωμίου και νικελίου: 0 μg/l (νερό ελέγχου ή καθαρό νερό), 10 μg/l, 20 μg/l, 50 μg/l, 100 μg/l και 250 μg/l. Η καλλιέργεια των φυτών έγινε σε χώμα μη ρυπασμένο στο παρελθόν από βαρέα μέταλλα.
Οπως βρέθηκε, στα φρέσκα κρεμμύδια που ποτίζονταν με νερό που περιείχε νικέλιο και χρώμιο σε υψηλές συγκεντρώσεις (250 μg/l), το τελικό τρόφιμο ήταν επιμολυσμένο σε νικέλιο κατά 64-99% σε σχέση με αυτό που είχε αρδευτεί με καθαρό νερό.
Μάλιστα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα φρέσκα (πράσινα) κρεμμύδια είχαν στατιστικά σημαντική αύξηση στο νικέλιο κατά 99% στα φύλλα και 64% στον κορμό, αποδεικνύοντας για πρώτη φορά επιβάρυνση σε υπέργεια μέρη φυτών.
Επίσης, παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική αύξηση κατά 26% στα επίπεδα νικελίου στις πατάτες που είχαν ποτιστεί με διάλυμα 20 μg/l χρωμίου και νικελίου. Τα καρότα δεν είχαν στατιστικώς σημαντικές διαφοροποιήσεις.
«Συμπεραίνουμε ότι το εν λόγω βαρύ μέταλλο (σ.σ. νικέλιο) μπορεί να περάσει σε στατιστικά σημαντικό βαθμό από το νερό άρδευσης στο παραγόμενο τρόφιμο-βολβό και άρα να επιμολύνει στατιστικώς σημαντικά τη διατροφική μας αλυσίδα» εξηγεί στην «Κ» ο επίκουρος καθηγητής Χημείας Τροφίμων του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός επικεφαλής της έρευνας κ. Γιάννης Ζαμπετάκης. «Συνεπώς, σήμερα μπορούμε να μιλήσουμε πλέον με στατιστικώς σημαντικά αποτελέσματα για αναμφισβήτητη επιμόλυνση του τελικού τροφίμου, ειδικά στην περίπτωση των φρέσκων κρεμμυδιών και της πατάτας, με νικέλιο όταν το νερό άρδευσης περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις σε βαρέα μέταλλα».
Σε πολλές περιοχές
Ως γνωστόν, το φαινόμενο της ρύπανσης των υδάτων απαντάται σε πολλές περιοχές της χώρας. Μέχρι σήμερα ωστόσο, δεν έχει υπάρξει διεξοδική έρευνα πάνω στις διατροφικές επιπτώσεις.
«Η έρευνα δεν έχει στόχο να «καταδικάσει» συγκεκριμένες περιοχές ούτε να πλήξει τους παραγωγούς, αλλά να ρίξει φως σε ένα πρόβλημα που δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι τούτα τα αποτελέσματά μας θα αποτελέσουν χρήσιμο υλικό για την πολιτεία ώστε να προχωρήσει άμεσα σε πλήρη μελέτη-αξιολόγηση της διατροφικής επικινδυνότητας των εν λόγω τροφίμων και όπου κριθεί αναγκαίο, σε άμεσα μέτρα παροχής καθαρού αρδευτικού νερού ώστε να σταματήσει περαιτέρω επιμόλυνση της διατροφικής αλυσίδας», καταλήγει ο κ. Ζαμπετάκης.
Νέες πολιτικές για τα απόβλητα
Το 3ο Διεθνές Συνέδριο στη Διαχείριση Επικίνδυνων Βιομηχανικών Αποβλήτων πραγματοποιήθηκε από τις 12 έως τις 14 Σεπτεμβρίου στα Χανιά, με συνδιοργανωτή το Πολυτεχνείο Κρήτης.
Διακεκριμένοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο παρουσίασαν τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα γύρω από τις
επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης διάθεσης τοξικών λυμάτων, αλλά και τις νέες τεχνολογίες επεξεργασίας τους.
Κοινή πεποίθηση όλων ότι δεν αρκούν τα προγράμματα διαχείρισης αποβλήτων, αλλά χρειάζονται και οι κατάλληλες πολιτικές περιορισμού της χρήσης ορυκτών καυσίμων και της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και οδηγούν στη μείωση των εκπομπών στο περιβάλλον.
«Μια τέτοια στρατηγική θα πρέπει να βασίζεται σε μια γερή επιστημονική βάση, ανεξαρτήτως ιδεολογιών, πολιτικών ή οικονομικών συμφερόντων.
Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, οι υπάρχουσες εναλλακτικές στη διαχείριση αποβλήτων θα πρέπει να αξιολογηθούν, νέες στρατηγικές να χαραχτούν και νέες καινοτόμες λύσεις να βρεθούν», αναφέρεται χαρακτηριστικά σε κείμενο του συνεδρίου.