Παραδοσιακά την πρώτη ημέρα του νέου χρόνου καταγράφουμε ή και αναγγέλλουμε τους στόχους που επιθυμούμε να επιτύχουμε μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες. Αν, όμως, παρότι ο μήνας φτάνει στο τέλος του εξακολουθείτε να μην έχετε λίστα με αυτές τις μεγάλες αποφάσεις, μη νιώθετε άσχημα και κυρίως μην αισθάνεστε ενοχές για την τρομερή σας αναβλητικότητα. Η επιστήμη σάς καταλαβαίνει και σας δικαιολογεί.
Οι ερευνητές αναγνωρίζουν το φαινόμενο της «θετικής αναβλητικότητας» που σας έχει καταλάβει, αν και ακόμα διαφωνούν για το πώς πρέπει να το ονομάσουν. Ο φιλόσοφος Τζον Πέρι του Πανεπιστημίου Στάνφορντ αγαπά τον όρο «δομημένη αναβλητικότητα». Συνέγραψε, μάλιστα, και ένα βιβλίο επί του θέματος που κυκλοφόρησε πέρυσι. Ομολογουμένως, δεν είναι μεγάλο, πολυσέλιδο έργο (μόλις 92 σελίδες, μάλλον μικρού μεγέθους). Πρέπει, όμως, να του αναγνωρίσουμε ότι κατάφερε να το ολοκληρώσει μόλις 17 χρόνια, αφού αναγνώρισε την έννοια.
Δεν μένουν αδρανείς
Ο δρ Πέρι αποτελεί κλασικό παράδειγμα αναβλητικού ανθρώπου, που μισεί τον εαυτό του λόγω αυτού του χαρακτηριστικού του. Μόλις το 1995 ξαφνικά διαπίστωσε ότι δεν είναι τεμπέλης, αφού όταν ανέβαλλε αυτό που έπρεπε να κάνει (π.χ. τη βαθμολόγηση των γραπτών) δεν καθόταν με σταυρωμένα τα χέρια. Αντιθέτως, έξυνε τα μολύβια του, πότιζε τα λουλούδια στον κήπο ή έπαιζε πινγκ πονγκ με τους φοιτητές.
Οι αναβλητικοί άνθρωποι δεν μένουν αδρανείς, επισημαίνει ο δρ Πέρι. Αντικειμενικά αυτό δεν λέει και πολλά, αλλά τουλάχιστον ο ίδιος ένιωσε καλύτερα. Κυρίως, απέρριψε την άποψη σύμφωνα με την οποία οι αναβλητικοί πρέπει να αναλαμβάνουν λιγότερα καθήκοντα, εργασίες κ.ο.κ. «Το μυστικό που εξασφαλίζει παραγωγικότητα», αναφέρει στο έργο του «Η τέχνη της αναβολής», «είναι να αναβάλλεις για αύριο ακόμα περισσότερα καθήκοντα, δεσμεύσεις, και να το κάνεις μεθοδικά.
Στη λίστα των πραγμάτων που πρέπει να κάνεις, οφείλεις να τοποθετήσεις δύσκολα ή αδύνατα πράγματα που μοιάζουν πολύ σημαντικά, αλλά δεν είναι και φαίνεται να έχουν προθεσμίες (αλλά δεν έχουν). Πιο κάτω στη λίστα τοποθέτησε τα πραγματικά σημαντικά πράγματα που πρέπει να κάνεις», συμβουλεύει ο δρ Πέρι.
Κάνοντας τα δεύτερα, σημαίνει ότι δεν θα κάνετε αυτά που βρίσκονται στις πρώτες θέσεις της λίστας. Με αυτή τη σωστή δομή ακόμα και ο πιο αναβλητικός άνθρωπος μπορεί να γίνει ένας χρήσιμος πολίτης. Μάλιστα, δεν αποκλείεται καθόλου να αποκτήσει και τη φήμη ενός αποδοτικού εργαζομένου.
Η δύναμη της θέλησης
Πριν από τον δόκτορα Πέρι υπήρξαν πρωταθλητές της αναβλητικότητας πραγματικοί γίγαντες, όπως ο δοκιμιογράφος Ρόμπερτ Μπέντσλεϊ. Το 1930 ο Μπέντσλεϊ παραδέχθηκε ότι κατάφερε να συγκεντρώσει τη δύναμη της θέλησης για να διαβάσει επιστημονικά περιοδικά και να κατασκευάσει γι’ αυτά μία βιβλιοθήκη λίγες ώρες πριν από τη λήξη της προθεσμίας που του είχε δοθεί για κάποιο άρθρο του. «Το μυστικό της παραγωγικότητάς μου είναι απλό. Ακολουθώ την ψυχολογική αρχή, σύμφωνα με την οποία όλοι μπορούμε να κάνουμε πολλή δουλειά αρκεί να μην είναι αυτή που… πρέπει να κάνουμε τη συγκεκριμένη στιγμή».
Αυτό μπορεί κάποιος να το ονομάσει και «παραγωγική αναβλητικότητα».
Τον όρο επινόησε και χρησιμοποιεί ο Πιρς Στιλ, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι. Η «παραγωγική αναβλητικότητα», άλλωστε, αποτέλεσε και την αγαπημένη του τεχνική κατά τη διάρκεια της συγγραφής του έργου «Η εξίσωση της αναβλητικότητας».
«Η τάση να αναβάλλουμε διαρκώς αυτό που πρέπει να κάνουμε μπορεί να περιοριστεί, αλλά όχι να νικηθεί», εξηγεί ο δρ Στιλ, ομολογώντας ότι χρειάστηκε περισσότερο από δέκα χρόνια έως ότου ολοκληρώσει μία από τις εργασίες του. «Η καλύτερη μέθοδος για να μπορέσουμε να έχουμε αποτέλεσμα, είναι να τοποθετήσουμε τη μία εργασία που πρέπει να κάνουμε απέναντι στην άλλη. Ετσι μπορούμε να χορταίνουμε την αναβλητικότητά μας, παραμερίζοντας τη μία εργασία για να δουλέψουμε στην άλλη».
Αρχές ψυχολογίας
Ο δρ Στιλ επιμένει ότι πρόκειται για μία μέθοδο που βασίζεται στις αρχές της «ψυχολογίας της συμπεριφοράς». «Πάντα είμαστε έτοιμοι να κάνουμε κάτι που δεν μας αρέσει, προκειμένου να αποφύγουμε κάτι που απεχθανόμαστε ακόμα περισσότερο».
Για να καταλήξει, μάλιστα, στα συμπεράσματά του, μελέτησε 24.000 ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Το 95% των ερωτηθέντων παραδέχεται ότι κατά καιρούς υπήρξε αναβλητικό.
Το 25% πάσχει από χρόνια αναβλητικότητα (πέντε φορές περισσότεροι από ό,τι το 1970). Η αύξηση αυτού του «μην κάνεις σήμερα ό,τι θεωρητικώς μπορεί να έχεις γλιτώσει αύριο» συμβαίνει λόγω των πιο εύκαμπτων σημερινών εργασιακών συνθηκών. Οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς σε αυτή, συγκριτικά με τις γυναίκες.
Αν θέλετε να μάθετε πόσο πάσχετε κι εσείς, μπορεί να «εξεταστείτε» στο Ρrocrastinus.com.
Οσοι έχουν πρόβλημα αναβλητικότητας, δεν θα πρέπει να νιώθουν άσχημα, γιατί στην πραγματικότητα όλοι έχουμε, κι αντί του πολύ διαδεδομένου «ποτέ μην αναβάλλεις για αύριο ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα», είναι ίσως καλύτερο να ακολουθήσει κανείς τη συμβουλή του δόκτορος Πέρι: «Ποτέ μην κάνεις σήμερα αυτό που ίσως αύριο να έχει εξαφανιστεί».