Οταν το καλοκαίρι του 2010 ο κ. Ανδρέας Γεωργίου αναλάμβανε τα καθήκοντα του επικεφαλής της ανεξάρτητης πλέον Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), σε καμία περίπτωση δεν περίμενε ότι μετά από δυόμισι χρόνια θα του ασκούνταν ποινική δίωξη. Και μάλιστα σε μία περίοδο που στο εξωτερικό δεν αμφισβητεί κανείς πλέον τα στατιστικά στοιχεία της Ελλάδας, πυροδοτώντας επί της ουσίας ένα νέο κύμα αμφισβήτησης για τη χώρα.
Η «Κ», μέσα από ερωτήσεις δίνει απαντήσεις παρουσιάζοντας τα γεγονότα της περιόδου:
1. Πώς ξεκίνησε η υπόθεση;
Η κ. Ζωή Γεωργαντά, πρώην μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΛΣΤΑΤ, κατήγγειλε ότι το έλλειμμα του 2009 αυξήθηκε τεχνηέντως για να διευκολυνθεί η ένταξη της χώρας στον μηχανισμό στήριξης, ενώ υποστήριξε πως δεν έγινε επαρκής επεξεργασία των στοιχείων των ΔΕΚΟ προτού ενταχθούν στη γενική κυβέρνηση και αυξηθεί το έλλειμμα. Το Σεπτέμβριο του 2011 παρενέβη ο οικονομικός εισαγγελέας, τον Μάρτιο του 2012 συστήθηκε εξεταστική επιτροπή στη Βουλή για το ζήτημα και στις αρχές της εβδομάδας ασκήθηκε ποινική δίωξη στον κ. Γεωργίου και άλλα δύο μέλη της ΕΛΣΤΑΤ.
2. «Φούσκωσε» κάποιος τεχνητά το έλλειμμα του 2009;
Ο αρχικός στόχος για το 2009 ήταν το έλλειμμα να «κλείσει» στο 3,7% του ΑΕΠ. Τον Απρίλιο του 2009 η Κομισιόν είχε συμπεριλάβει στις εαρινές της προβλέψεις εκτίμηση για έλλειμμα της τάξης του 5,1% του ΑΕΠ, ενώ στις 2 Ιουλίου προειδοποιούσε με έγγραφό της προς το Eurogroup (ECFIN/F3// D(2009)/ARES/154115) ότι το έλλειμμα κινείται προς τα επίπεδα του 10% του ΑΕΠ. Ο τότε υπουργός Οικονομίας, κ. Γ. Παπαθανασίου, παραδέχεται λίγες μέρες πριν από τις εκλογές ότι εάν δεν εφαρμοστούν πλήρως τα μέτρα που έχουν αποφασιστεί, τότε το έλλειμμα μπορεί να φθάσει στο 8% του ΑΕΠ. Ωστόσο, δύο μόλις μέρες πριν από τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, η κυβέρνηση στέλνει στοιχεία στην Κομισιόν με τα οποία προβλέπεται ότι το έλλειμμα θα διαμορφωθεί στο 6% του ΑΕΠ.
Πέντε μέρες μετά τις εκλογές, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), κ Γ. Προβόπουλος, δηλώνει δημοσίως ότι το έλλειμμα ενδέχεται να φθάσει στο 12% του ΑΕΠ. Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ενημερώνει στις 30 Οκτωβρίου την Κομισιόν ότι θα πάρει μέτρα για να συγκρατήσει την ανοδική πορεία του ελλείμματος.
Είναι ξεκάθαρο ότι όλες οι πλευρές «έβλεπαν» το έλλειμμα να αυξάνεται λόγω κακής εκτέλεσης του προϋπολογισμού, πολύ πριν ανοίξει η συζήτηση για την ένταξη των ΔΕΚΟ στο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης ή για την ένταξη της χώρας στον μηχανισμό στήριξης.
3. Η συμπερίληψη των ΔΕΚΟ στο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, οδήγησε τη χώρα στο Μνημόνιο;
Στις 22 Απριλίου του 2010, η Eurostat ανακοίνωσε ότι το έλλειμμα του 2009 ανέρχεται στο 13,6% του ΑΕΠ. Ωστόσο, διατυπώνει επιφυλάξεις για την ακρίβεια των στοιχείων και εκτιμά ότι το έλλειμμα θα αυξηθεί τουλάχιστον κατά 0,3% με 0,5% του ΑΕΠ.
Την αμέσως επόμενη μέρα, 23 Απριλίου, ο τότε πρωθυπουργός, κ. Γ. Παπανδρέου, μεταβαίνει στο Καστελλόριζο και ζητεί την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης από την Ευρωζώνη. Στις 5 Μαΐου η Ελλάδα και τυπικά βρίσκεται στο Μνημόνιο.
Στις 2 Αυγούστου, αναλαμβάνει τα καθήκοντα του επικεφαλής της ανεξάρτητης πλέον ΕΛΣΤΑΤ (με νόμο που ψηφίστηκε τον Μάρτιο του 2010), ο κ. Γεωργίου. Ξεκινάει αμέσως την καταγραφή των «γκρίζων ζωνών» για τις οποίες η Eurostat διατηρεί επιφυλάξεις. Η δουλειά που γίνεται είναι μεγάλη και για αυτό τον λόγο δεν ανακοινώνονται τα στοιχεία της Eurostat για το έλλειμμα της Ευρωζώνης τον Οκτώβριο (όπως ήταν προγραμματισμένο). Το έλλειμμα της Ελλάδας για το 2009 ανακοινώνεται στις 15 Νοεμβρίου 2010 από τη Εurostat.
Είναι 15,4% του ΑΕΠ και η Eurostat δεν διατυπώνει καμία επιφύλαξη για αυτό το μέγεθος. Η αύξησή του από το 13,6% του ΑΕΠ αποδίδεται πρώτον στην ένταξη 17 ΔΕΚΟ στη γενική κυβέρνηση (με επίπτωση 0,7% του ΑΕΠ), δεύτερον στα ελλείμματα των ασφαλιστικών Ταμείων (επίπτωση 0,9% του ΑΕΠ) και τρίτον στη μεγαλύτερη ύφεση του 2009 (επίπτωση 0,2%).
Είναι σαφές ότι η συμπερίληψη των ΔΕΚΟ στο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης έγινε μετά το Μνημόνιο και από το 3,7% του ΑΕΠ που ήταν ο αρχικός στόχος μέχρι το 15,4% του ΑΕΠ που έκλεισε το έλλειμμα, οι ΔΕΚΟ συμμετείχαν μόνο με το 0,7% του ΑΕΠ.
4. Ποιος ήταν επικεφαλής της Στατιστικής Αρχής πριν από τον κ. Γεωργίου;
Μέχρι τις 19 Νοεμβρίου 2009, γενικός γραμματέας της ΕΣΥΕ ήταν ο κ. Εμ. Κοντοπυράκης. Από τις 20 Νοεμβρίου έως και τις 8 Μαρτίου 2010 όλες τις αρμοδιότητες τις είχε ο τότε υπουργός Οικονομικών, κ. Γ. Παπακωνσταντίνου. Από τις 9 Μαρτίου 2010 (που ψηφίζεται ο νόμος για την ανεξαρτητοποίηση της Στατιστικής Αρχής) έως και την 1η Αυγούστου του 2010, καθήκοντα προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ ασκεί ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών, κ. Ηλ. Πλασκοβίτης.
5. Επρεπε οι ΔΕΚΟ να συμπεριληφθούν στο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης;
Η απάντηση είναι ναι. Οι κανόνες της Eurostat είναι σαφής. Εάν μία επιχείρηση είναι αυτόνομη, ελέγχεται από το Δημόσιο και οι πωλήσεις της να είναι λιγότερες από το 50% του κόστους παραγωγής της, τότε εντάσσεται στο μητρώο της γενικής κυβέρνησης.
6. Γιατί το 2009; Οι κανόνες αυτοί εφαρμόζονται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης;
Στις 16 Μαρτίου 2012, κατά τη διαδικασία της Εξεταστικής Επιτροπής που είχε συσταθεί στη Βουλή για το θέμα του ελλείμματος του 2009, ο επικεφαλής της Eurostat, κ. Β. Ράδερμαχερ, ερωτηθείς σχετικά με το εάν εφαρμόζονται και σε άλλες χώρες οι ίδιοι κανόνες απάντησε εγγράφως ότι «όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. υποχρεούνται να εφαρμόζουν τους σχετικούς κανόνες και όλα ταξινομούν ορισμένες κρατικές επιχειρήσεις στον τομέα της γενικής κυβέρνησης με βάση τη στατιστική ανάλυση της φύσης της δραστηριότητάς τους».
Επίσης, ερωτηθείς εάν η Eurostat είχε ζητήσει νωρίτερα την ένταξη των ΔΕΚΟ στη γενική κυβέρνηση ή το έθιξε το ζήτημα το 2009, ο κ. Ράδερμαχερ δήλωσε ότι «ναι, το θέμα της ταξινόμησης των δημόσιων επιχειρήσεων, η Eurostat το έθεσε σε επίσκεψή της στην Ελλάδα το 2002».