«Γιατί χορεύω;». Ο φακός έχει ζουμάρει στο πρόσωπο ενός αγοριού με λεπτά χαρακτηριστικά και βαθύ βλέμμα. Το φόντο πίσω του, μαύρο, σαν τα μαλλιά και τα μάτια του, τονίζει περισσότερο το λευκό του δέρμα. Απαντάει αργά αλλά σίγουρα, κοιτάζοντας ευθεία τον φακό. «Για μένα ο χορός είναι η φυγή από την πραγματικότητα. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς αυτόν». Στη μικρή αίθουσα της Ταινιοθήκης (τώρα μεταφερέται στη μεγάλη της αίθουσα) προβλήθηκε και συνεχίζει λόγω επιτυχίας τις προβολές της η ταινία του Γεράσιμου Ρήγα με τίτλο «Black Box», ένα ελεύθερο κινηματογραφικό ντοκουμέντο της Πειραματικής Σκηνής της Κρατικής Σχολής Χορού.
Εβδομήντα λεπτά διαρκεί η ταινία στην οποία ο σκηνοθέτης, γνωστός από το ντοκιμαντέρ του «Πάρβας άγονη γραμμή», διεισδύει στις ζωές, την κίνηση, τις σκέψεις και τα αισθήματα νέων χορευτών, σπουδαστών της ΚΣΟΤ που βρίσκονται ένα βήμα πριν από το ξεκίνημα της σταδιοδρομίας τους. Κινηματογραφημένη με αμεσότητα η ταινία αποφεύγει την αφήγηση και αφήνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο σώμα και τον χορό. Βλέπουμε τους σπουδαστές σε στιγμές πρόβας, να ζεσταίνονται, να προετοιμάζονται για την παράσταση, τους παρακολουθούμε είτε καθοδηγούμενους από τους χορογράφους είτε να χορεύουν μόνοι τους στις πρώτες τους εμφανίσεις στο Black Βox.
«Εξομολογήσεις»
Στιγμιότυπα από πρόβες και παραστάσεις των χορογραφιών «Appalachian Spring» της Μάρθας Γκράχαμ, «White Noise» του Κωνσταντίνου Ρήγου, «Old Man’s Dream» του Τόνο Λάκι εναλλάσσονται με δουλειές των μαθητών αλλά και σκηνές όπου οι μαθητές μιλούν στην κάμερα, σε μια «εξομολόγηση» της αγάπης τους για τον χορό.
Νέα παιδιά μεταξύ δεκαοκτώ και είκοσι ενός, με όλη την ευαισθησία, την αφέλεια, την ξενοιασιά, αλλά και το εύθραυστο της ηλικίας και της γενιάς τους. «Οταν χορεύω νιώθω σαν να είμαι στο σπίτι μου, είμαι ο εαυτός μου». «Κάθε φορά που ερμηνεύω μια χορογραφία, κάθε φορά που χορεύω φαντάζομαι μια ιστορία. Ας πούμε ξεκινάει με περπάτημα κι εγώ φαντάζομαι πως περπατάω σε μια παραλία και τα πόδια μου βυθίζονται στην άμμο», «Τι αισθάνομαι όταν χορεύω; Δύσκολο να το εκφράσω, γι’ αυτό χορεύω γιατί δεν μου αρέσει να μιλάω πολύ».
Η ταινία «Black Box» δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη: μια ταινία αφιερωμένη στον χορό, η οποία προβάλλεται σε μία από τις πιο δύσκολες περιόδους για τον σύγχρονο χορό στην Ελλάδα. Τα αισθήματα για όσους γνωρίζουν την κατάσταση, τη ζωή ενός χορευτή σήμερα, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Κρατική Σχολή Χορού, ακόμη και κάτι από την ιστορία της, είναι έντονα και αντιφατικά.
Σημασία, πάντως, έχει πως το ευρύ κοινό έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να μυηθεί σε έναν κόσμο πολύ ιδιαίτερο, όμορφο αλλά επώδυνο. «Ξυπνάμε κάθε μέρα πολύ πρωί γιατί δεν πρέπει να χάσουμε το μάθημά μας που ξεκινάει στις 9», λέει μια φοιτήτρια της ΚΣΟΤ. «Περνάμε όλη την μέρα μας εδώ, συχνά και τα Σαββατοκύριακα όταν έχουμε πρόβες. Υπάρχουν περίοδοι που δεν έχεις προσωπική ζωή και ζεις μέσα από τον χορό», εξηγεί μια συμμαθήτριά της. «Είμαστε σαν μια οικογένεια, τόσες ώρες που περνάμε μαζί αλλά και η ένταση της σχέσης μας, όταν για παράδειγμα πάει πολύ καλά μια χορογραφία τότε αισθανόμαστε πως ήμασταν εκεί, όλοι μαζί, στην ίδια στιγμή».
Πριν από μερικά χρόνια, ο Γεράσιμος Ρήγας, ο οποίος έχει διερευνήσει εις βάθος μέσα από τον φακό του τον σύγχρονο χορό, «ξαναμπήκε» στην Κρατική Σχολή για να γυρίσει το ντοκιμαντέρ «Συνήθειες», που αναφέρεται στην καθημερινή ζωή ενός σπουδαστή της ΚΣΟΤ. Τον ρωτάω για την εμμονή του με τον χορό και μου εξηγεί πως «ο χορός μοιάζει πολύ με τον κινηματογράφο» και πως τον γοητεύει «το σώμα και η κίνησή του στον χώρο, καθώς και οι ευαίσθητες, σοφές προσωπικότητες των χορευτών».
Τεράστια προβλήματα
Την ίδια ώρα που ο σύγχρονος χορός στην Ελλάδα ψυχορραγεί, έρχεται μια ταινία η οποία αναφέρεται σε νέα παιδιά που θέλουν να αφιερώσουν τη ζωή τους στον χορό. Το φόντο είναι εξίσου σκληρό, αν σκεφτεί κανείς τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κρατική Σχολή Χορού (άρνηση αναβάθμισής της από το κράτος, απλήρωτο προσωπικό κ.ά.) ή τη γενικότερη σιωπή που παρατηρείται (οι επιχορηγήσεις έχουν σταματήσει ολοκληρωτικά, ενώ οι παραστάσεις ελληνικών ομάδων χορού έχουν λιγοστέψει θεαματικά).
Το ίδιο το Black Box είναι η παλαιότερη ηλιόλουστη κεντρική αίθουσα της Κρατικής, που είχε θέα τα τελευταία σκαλάκια της Ομήρου προς Λυκαβηττό, η οποία μετατράπηκε πριν από μερικά χρόνια σε ένα μαύρο κουτί/θέατρο, πειραματική σκηνή των σπουδαστών της. Οι αλλαγές στη Σχολή έχουν υπάρξει σαρωτικές και αμφιλεγόμενες, ενώ τα θέματα που απασχολούν τον χορό στην Ελλάδα έχουν χειροτερέψει. Κι όμως, σε αυτό το σκληρό, «μαύρο» φόντο του Black Box, το σώμα με όλη του τη δύναμη και την ομορφιά μοιάζει να τ’ αψηφά όλα.
Εκ νέου αίτημα αναβάθμισης της ΚΣΟΤ
Η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης, ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα, δωρεά της αείμνηστης Κούλας Πράτσικα, ιδρύθηκε το 1973 και έκτοτε αποτελεί την μοναδική Κρατική Σχολή Χορού στην Ελλάδα και ένα κέντρο τεχνών με διεθνή ακτινοβολία και αξιοπιστία. Μετά την Κούλα Πράτσικα, τη διεύθυνση της ΚΣΟΤ είχε αναλάβει η Ντόρα Τσάτσου, κατόπιν η Ντένυ Ευθυμίου.
Τα τελευταία χρόνια, διευθύντρια είναι η Παυλίνα Βερέμη. Ενα από τα σοβαρά θέματα που απασχολούν εδώ και πολλά χρόνια τους μαθητές και καθηγητές της ΚΣΟΤ είναι η προσπάθεια αναβάθμισής της σε ανωτάτη. «Σήμερα και σύμφωνα με το πλήρες πρόγραμμα σπουδών της, θα έπρεπε να έχει ήδη αναβαθμιστεί σε ανωτάτη από το 2001, όπως αναβαθμίστηκαν και τα Τεχνολογικά Ιδρύματα της χώρας», αναφέρει ομάδα αποφοίτων της που μαζεύει υπογραφές για ένα εκ νέου αίτημα αναβάθμισης.
«Αυτή η παράβλεψη δημιουργεί ασάφεια στα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχίων μας και στην επαγγελματική τους αναγνώριση. Αρκετοί πτυχιούχοι της ΚΣΟΤ αντιμετωπίζουν δυσκολίες και προβλήματα στις μεταπτυχιακές σπουδές τους στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, αφού το κρατικό πτυχίο είναι αδιαβάθμητο, γεγονός που εγείρει θέματα νομιμότητας. Η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης εμπράκτως καλύπτει τις προϋποθέσεις που ορίζουν οι νόμοι για να είναι ΑΕΙ».