Ο μαθητής που τριγυρίζει μόνος στο διάλειμμα, αποφεύγει να πάρει τον λόγο στην τάξη, απουσιάζει συστηματικά από το σχολείο, αλλά ακόμα και τυπικά παρών είναι ουσιαστικά «απών» στέλνει ένα μήνυμα. «Οι εν λόγω συμπεριφορές είναι τυπικές σε παιδιά – θύματα σχολικού εκφοβισμού», αναφέρει στην «Κ» η κ. Σοφία Καλογρίδη, σχολική σύμβουλος της 7ης Περιφέρειας Αθηνών και του Πρότυπου Πειραματικού Σχολείου «Μαράσλειο».
Το ακανθώδες θέμα, που συνεπικουρούμενο από την οικονομική κρίση έχει εσχάτως οξυνθεί, είναι αντικείμενο της σημερινής ημερίδας «Σχολικός εκφοβισμός: αναγνώριση και αιτίες του προβλήματος, οι πτυχές και η αντιμετώπισή του» που διοργανώνει ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων των Προτύπων Πειραματικών Δημοτικών Σχολείων του Πανεπιστημίου Αθηνών «Μαράσλειο» και το ΕΠΕΣ (Επιστημονικό Εποπτικό Συμβούλιο). «Σκοπός μας είναι να διερευνήσουμε όλες τις πτυχές του προβλήματος και να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις για συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών, γονέων και παιδιών», σημειώνει ο καθηγητής του ΕΚΠΑ δρ Θωμάς Μπαμπάλης και πρόεδρος του ΕΠΕΣ. Στη χώρα μας 8,7% των μαθητών, μεταξύ 8 και 15 ετών, δηλώνουν ότι έχουν βρεθεί στον ρόλο του θύματος και 7,45% σε εκείνον του θύτη. Ως επί το πλείστον, τα θύματα ανήκουν στο ασθενές φύλο και στοχοποιούνται λόγω εμφάνισης, σχολικών επιδόσεων ή εν γένει διαφορετικότητας. Το τελευταίο διάστημα, κατά κοινή ομολογία, παρατηρείται έντονα και ρατσιστικός εκφοβισμός. «Η κακοποιητική συμπεριφορά του παιδιού – θύτη αναπαράγεται ως μοντέλο σε όλη του τη ζωή», σημειώνει ο δρ Μπαμπάλης, «ως ενήλικας θα ασκήσει σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας ή θα κακοποιήσει ηλικιωμένους. Γι’ αυτό απαιτείται έγκαιρη παρέμβαση».
«Η συνεργασία, οι διακριτοί ρόλοι, αλλά και τα όρια μεταξύ των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελούν δικλίδες ασφαλείας», υπογραμμίζει η κ. Καλογρίδη, που διαπιστώνει τη διόγκωση του φαινομένου τα τελευταία πέντε χρόνια. «Προτρέπω τους συναδέλφους να ωθούν τα παιδιά σε ομαδικές δραστηριότητες και δη καλλιτεχνικές», συμπληρώνει η ίδια, «έχει αποδειχθεί ότι τα δραστήρια εν προκειμένω παιδιά σπάνια γίνονται θύτες ή εθίζονται στο Διαδίκτυο, εισπράττουν χαρά και ικανοποίηση από τη δημιουργία και όχι από τον πόνο του πλησίον».
Η συμβουλή που δίνει η ίδια προς τα παιδιά – θύματα εμπεριέχει τρία σκέλη. «Πάρε θέση έναντι του θύτη, ενημέρωσε τον δάσκαλό σου και κάνε ένα φίλο, μια που οι φιλικοί δεσμοί αναδεικνύονται στο ισχυρότερο αντίδοτο». Φυσικά, το όριο μεταξύ μιας κακόγουστης «πλάκας» και του χαρακτηρισμού της ως «εκφοβισμού» είναι λεπτό. «Μια τέτοια κατάσταση παίρνει διάσταση εκφοβισμού όταν έχει διάρκεια και ως συνέπεια μια έντονη αλλαγή στη συμπεριφορά του θύματος στο σχολείο, που ξεκινάει από την απομόνωση και την αποχή φτάνοντας έως και τη συστηματική απουσία από το σχολείο». Σημειώνεται ότι θεσμικά δεν προβλέπεται η θέση σχολικού ψυχολόγου στα δημοτικά. Ωστόσο, το Κέντρο Ερευνας και Εφαρμογών Σχολικής Ψυχολογίας με επικεφαλής την καθηγήτρια Χρυσή Χατζηχρήστου παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης σε πολλές σχολικές μονάδες.
Στην ήδη επιβαρυμένη καθημερινότητα προστίθεται και ο κίνδυνος του Διαδικτύου, καθώς παρά τις απαγορεύσεις, μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης έχουν σελίδα στο facebook. Ενα χρήσιμο εργαλείο, προκειμένου να οχυρωθούν οι νεαροί χρήστες έναντι του ηλεκτρονικού εκφοβισμού προτείνει ο κ. Ματθαίος Κάκαρης, σύμβουλος πληροφορικής και υπεύθυνος του ευρωπαϊκού προγράμματος «Dynamic Identity», που αφορά την ασφαλή πλοήγηση των παιδιών στο Διαδίκτυο. «Εχουμε δημιουργήσει και εξελίσσουμε ένα online παιχνίδι, που θέτει πάσης φύσεως ερωτήσεις στους μαθητές-χρήστες», εξηγεί ο κ. Κάκαρης. Το παιχνίδι αποτελεί προσομοίωση διαδικτυακής συνομιλίας και στόχο έχει να εκπαιδεύσει τα παιδιά στο πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στο Ιντερνετ. Οι μαθητές του Μαρασλείου παρουσία των δασκάλων τους θα παίξουν το ιδιότυπο παιχνίδι, που «χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να καταπολεμήσει τα κακώς κείμενα αυτής».