ΟΡΕΒΙΓΙ
Η ευτυχία μέσα στο έγκλημα
εκδ. Ροές
Ο Ζιλ Μπαρμπέ ντ’ Ορεβιγί (1808-1889) υπήρξε ποιητής, μυθιστοριογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και δημοσιογράφος. Φιλομοναρχικός, φιλελεύθερος, δανδής, γόης, πότης, οπιομανής, ηδονιστής και φανατικός αναγνώστης, συνδυάζει στο έργο του τον ρομαντισμό με τον ρεαλισμό, το φανταστικό με το παράδοξο και τον καθολικισμό με την παρακμή.
Η ευτυχία μέσα στο έγκλημα είναι το τρίτο διήγημα του αριστουργήματός του «Οι διαβολικές», μια συλλογή έξι διηγημάτων που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1874, με θέμα γυναίκες που διαπράττουν κάποιο έγκλημα ή επιδίδονται σε πράξεις βίας. Η συλλογή θα προκαλέσει σκάνδαλο στην αστική κοινωνία του Παρισιού, ο Ορεβιγί θα διωχθεί για προσβολή δημοσίας αιδούς, το βιβλίο θα κατασχεθεί, αλλά χάρη στην υποστήριξη πολλών διανοουμένων, και κυρίως του Λέοντα Γαμβέτα, θα αποφύγει εντέλει τη δίκη.
Η λεπταίσθητη κλασική γαλλική πρόζα του Ορεβιγί -δείγμα σπάνιας ομορφιάς, διαύγειας, διεισδυτικότητας, ειρωνείας και στυλ- ανατέμνει την ανθρώπινη συνείδηση μέσα από το έγκλημα, την ατιμωρησία και την ευτυχία του έρωτα που μοιάζει να μην επηρεάζεται ούτε κατ’ ελάχιστον από το έγκλημα.
Η όμορφη, ψηλή, μελαχρινή ξιφομάχος Οτκλέρ, απαράμιλλη στην ξιφομαχία, δυναμική, περήφανη, απροσπέλαστη και αμέμπτου ηθικής, θα εξαφανιστεί αιφνιδίως από τη μικρή πόλη Β [αλόνη] της Νορμανδίας, χωρίς κανείς να μπορεί να δώσει την παραμικρή εξήγηση για την εξαφάνισή της και να εξιχνιάσει το μυστήριο. Λίγα χρόνια αργότερα, τη βρίσκουμε να εργάζεται ως καμαριέρα στο σπίτι του εραστή της, κόμη ντε Σαβινιί, που είναι παντρεμένος. Η Οτκλέρ εν τω μεταξύ έχει αλλάξει το όνομά της σε Ευλαλία και υπηρετεί πιστά την κόμισσα, η οποία είναι βαριά άρρωστη. Η παρατεταμένη ασθένεια της κόμισσας οδηγεί αργά στον θάνατό της, ο οποίος όμως δεν θα επέλθει από φυσικά αίτια, αλλά από δηλητηρίαση που θα προκαλέσει η Ευλαλία με τη συμβολή του κόμη, όταν αντί του φαρμάκου που πρέπει να λάβει θα της δώσει να πιει μελάνι. Η κόμισσα πεθαίνοντας βασανιστικά και γνωρίζοντας τι έχει συμβεί ακριβώς θα αποκαλύψει την αλήθεια στον θεράποντα ιατρό της Τορτί -ο οποίος είναι και ο αφηγητής της ιστορίας- και θα τον ξορκίσει να μην αποκαλύψει τίποτα απολύτως, όχι από αγάπη για τον άντρα της, αλλά για να μην αμαυρωθεί το όνομά της και ο τίτλος ευγενείας στους αριστοκρατικούς κύκλους της πόλης. Ο Τορτί πράγματι δεν θ’ αποκαλύψει τίποτα κρατώντας το μυστικό. Ο κόμης και η Ευλαλία θα αποδώσουν τον θάνατο σε αμέλεια, κατορθώνοντας η Οτκλέρ να διαφύγει κάθε ευθύνη και τιμωρία. Κατόπιν θα παντρευτούν και θα ζήσουν το υπόλοιπο του βίου τους απολύτως ευτυχισμένοι μέσα στον απόλυτο έρωτά τους, ο οποίος δεν μπορεί να διαταραχθεί επ’ ουδενί απ’ ότι συνέβη.
Ο Ορεβιγί μετέρχεται τη λεπτή ψυχολογική παρατήρηση και τον στοχασμό, διανθίζει το διήγημα με στοιχεία που ανήκουν στην αστυνομική ιστορία και γράφει, στην ουσία, μια ηθική, φιλοσοφική πραγματεία για το κακό, το πάθος, τον έρωτα, την ευτυχία, τη σαγήνη, την ενοχή, την ατιμωρησία, τις αντιθέσεις, τα φύλα και τα όρια της ανθρώπινης συνείδησης, κάνοντας τον Λακάν να μιλήσει για «ευτυχία μέσα στο κακό», αναφερόμενος στο διήγημα, όπως μας υπενθυμίζει στο επίμετρο του βιβλίου η Δέσποινα Σαραφείδου, που υπογράφει και την εξαιρετική μετάφραση.