Στις 25 Ιουνίου η καρδιά της Ολγας Τζαβάρα έπαψε να χτυπά. Το όνομα μπορεί να είναι άγνωστο στο ευρύ κοινό, αλλά για τους μυημένους στο άθλημα της σκοποβολής ήταν η πρωταθλήτρια, η «μεγάλη κυρία» του αθλήματος και η «μαμά του λόχου» για τους νεαρότερους αθλητές. Κατάφερε να επιβιώσει και να διακριθεί σε ένα καθαρά, εκείνη την εποχή, ανδροκρατούμενο άθλημα. Υπήρξε πέντε φορές πρωταθλήτρια Ευρώπης στο τραπ, σε μια δύσκολη για τις γυναίκες εποχή. Είχε πετύχει ευρωπαϊκό ρεκόρ και μέχρι σχεδόν τα 80 της χρόνια πήγαινε στο σκοπευτήριο για να έρχεται σε επαφή με το αγαπημένο της σπορ, ενώ πολλές φορές έριχνε και βολές.
Για την Ολγα Τζαβάρα δεν έχουν υπάρξει μεγάλα αφιερώματα στα ΜΜΕ. Αθόρυβη, πέρασε τη ζωή της στα σκοπευτήρια, χωρίς ποτέ να επιδιώξει τη δημοσιότητα. Οι πληροφορίες που υπάρχουν γι’ αυτή είναι ελάχιστες.
Τις αντλήσαμε από συγγενείς και θαυμαστές των αθλητικών της επιδόσεων. Κι απ’ ό,τι φαίνεται, από τους τελευταίους είχε πάρα πολλούς. Ολοι οι άνθρωποι του χώρου, αναφερόμενοι στην πρωταθλήτρια, μιλάνε για την αφοσίωση που έδειχνε στο άθλημα, για το ταλέντο της, για την ευγένεια, για το ήθος της αλλά και για την, πάντα, προσεγμένη εμφάνισή της.
Η Ολγα Τζαβάρα γεννήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 1924. Μοναχοκόρη μιας αστικής αθηναϊκής οικογένειας, η οποία, αφού έλαβε τη μόρφωση που επέβαλλε η κοινωνική της τάξη, ασχολήθηκε με κάτι διαφορετικό από τις συνομήλικές της: τη σκοποβολή.
Η αρχή έγινε σε ένα ταξίδι που έκανε με τον θείο της, Κωνσταντίνο Λυκούρη, στην Αίγυπτο όπου διεξάγονταν αγώνες πήλινου στόχου. Εκεί μαγεύτηκε από το άθλημα. Την επόμενη χρονιά πήγε στη Βαρκελώνη (1955) για να παρακολουθήσει τους Μεσογειακούς Αγώνες και αγόρασε το πρώτο της όπλο.
«Ο πατέρας μου, ο Κωνσταντίνος Λυκούρης, ασχολούνταν με τα σπορ και ιδιαίτερα με τη σκοποβολή. Η Ολγα τον θαύμαζε και πήγαινε μαζί του στον Ομιλο Φιλάθλων Κυνηγετικού Οπλου (ΟΦΚΟ). Το σκοπευτήριο αρχικά ήταν στην Καλλιθέα και μετά το πήγαν στην Καισαριανή. Οι περισσότεροι αθλητές ήταν άνθρωποι που αγαπούσαν το κυνήγι και τη σκοποβολή. Η Ολγα γρήγορα ξεχώρισε», μας λέει η εξαδέλφη της, Μαρία Βεζανή.
Με προπονητή τον 6ο Ολυμπιονίκη της Μελβούρνης, Γιάννη Κούτση, ξεκίνησε μια εκπληκτική καριέρα στο τραπ. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν γυναίκες να ασχολούνται με το άθλημα.
Οι άνδρες, αρχικά, δεν είδαν με ευχαρίστηση την… εισβολή μιας κοπέλας στο ανδροκρατούμενο σπορ τους. Χάρη στο ταλέντο της, όμως, η Ολγα έγινε δεκτή στην παρέα τους, αλλά δεν ήθελαν και να τους κερδίζει μία γυναίκα.
«Πολλές φορές ένιωθε ότι την πολεμούσαν επειδή ήταν γυναίκα. Η σκοποβολή υπήρξε το χόμπι της. Ο,τι πέτυχε το κατάφερε με κόπο. Συναγωνιζόταν τους άνδρες και τους νικούσε», μας λέει η κ. Βεζανή, ενώ ο πρόεδρος της ομοσπονδίας σκοποβολής (ΣΚΟΕ), Παύλος Κανελλάκης, το επιβεβαιώνει: «Είχε πολλές φορές κερδίσει τους άνδρες. Θεωρούσε υποχρέωσή της τη διάκριση. Θυμάμαι σε ένα πρωτάθλημα, την πρώτη ημέρα είχε 91/100 βολές και τη δεύτερη ημέρα οι άνδρες για να την περάσουν της έκαναν ψυχολογική πόλεμο. Η Ολγα εντυπωσίαζε όλο τον κόσμο με την αγωνιστικότητα και τη μαχητικότητά της. Ζούσε μόνο για τη σκοποβολή. Είχε προτάσεις γάμου από επιφανείς Αθηναίους της εποχής, αλλά τις απέρριψε γιατί φοβόταν μήπως απομακρυνόταν από το αγαπημένο της άθλημα».
Διακρίσεις σε όλους τους τομείς
Οι διακρίσεις ήρθαν γρήγορα. Το 1985 με 182/200 ήταν δεύτερη στο Κύπελλο «Σταθάτου» (με αντίπαλους άνδρες) και πέτυχε πανελλήνιο ρεκόρ γυναικών. Την ίδια χρονιά ταξίδεψε με δικά της έξοδα στη Γενεύη της Ελβετίας όπου κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο και ένα χρυσό ρολόι.
«Εμείς δεν πληρωθήκαμε ποτέ. Τα κάναμε όλα για τη σημαία. Αγωνιζόμουν στο σκοπευτήριο, αλλά περισσότερο αγωνιζόμουν για τα καθημερινά προβλήματα της ζωής. Δεν είχαμε διευκολύνσεις. Η αγωνία μου ήταν να πάρω μέρος σε 3-4 μεγάλους αγώνες κάθε χρόνο, με όσες στερήσεις σήμαινε αυτό», είχε δηλώσει στο περιοδικό «Στόχαστρο».
Η Ολγα Τζαβάρα εργαζόταν ως γραμματέας στον ανιψιό του Σπύρου Σκούρου (πρόεδρος στην 20th Century Fox από το 1942 έως το 1962), ο οποίος, επίσης, ασχολούνταν με τον κινηματογράφο, ενώ είχε εργαστεί και στη γραμματεία του πρώην πρωθυπουργού Γιώργου Ράλλη, καθώς οι γνώσεις της στις ξένες γλώσσες την τοποθετούσαν στις κορυφαίες γραμματείς της εποχής. Διακρινόταν για την πειθαρχία της. Πήγαινε σχεδόν καθημερινά για προπόνηση και ακολουθούσε προσεγμένη διατροφή. «Η ζωή μου σταματούσε τον Ιανουάριο και ξανάρχιζε τον Οκτώβριο. Πρόσεχα τη διατροφή και τη φυσική μου κατάσταση. Στη σκοποβολή, ο αθλητής πρέπει να είναι πάντα έτοιμος, συγκεντρωμένος, αλλά παράλληλα χαλαρός. Πρόκειται για ψυχολογικό άθλημα. Την ώρα που θα είσαι στον βατήρα, πρέπει συνεχώς να σκέπτεσαι τις κινήσεις που θα κάνεις όταν θα πεις το “pull”. Η σκοποβολή έχει ρυθμό. Αν αργήσεις, χάνεις τον δίσκο, αν βιαστείς, το ίδιο. Οταν πρόκειται να κερδίσεις, βλέπεις το πιάτο σε διπλάσιο μέγεθος από το κανονικό. Τότε βρίσκεσαι στο limit up (όπως λένε στο χρηματιστήριο) της απόδοσής σου», είχε δηλώσει η πρωταθλήτρια.
Ο στόχος επετεύχθη χάρη στην επιμονή της
Τo «ευ αγωνίζεσθαι» αποτελούσε για την Ολγα Τζαβάρα στάση ζωής. Ολοι οι άνθρωποι που βρέθηκαν σε ταξίδια, αγώνες και σκοπευτήρια δίπλα από τη «μεγάλη κυρία» της σκοποβολής έχουν να πουν μόνο καλά λόγια.
«Ηταν μία κοπέλα με πείσμα και επιμονή. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν πολλές αθλήτριες και η Ολγα προσπαθούσε να βοηθήσει την ανάπτυξη του αθλήματος και στις γυναίκες. Θυμάμαι όταν ταξιδέψαμε στον Λίβανο για το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ήμασταν τέσσερις άνδρες και η Ολγα. Ηταν μέλος της παρέας μας. Διακρινόταν για τη σοβαρότητά της, αλλά εμείς την πειράζαμε καλοπροαίρετα για την αφοσίωση που έδειχνε στο άθλημα. Εκείνη τη χρονιά, τόσο η Ολγα όσο και εγώ κατακτήσαμε τις πρώτες θέσεις», δήλωσε στην «Κ» ο παλαιός πρωταθλητής στο σκητ, Τζώνης Σιστοβάρης.
Η Ολγα Τζαβάρα μπορεί να ασχολείτο με ένα ανδρικό άθλημα και να… κατέκτησε ένα ανδρικό κάστρο, δεν ξέχασε, όμως, ούτε στιγμή ότι είναι γυναίκα. Τόσο στους αγώνες όσο και στην προσωπική της ζωή διακρινόταν για την κομψότητά της. Αγαπούσε τα ωραία παπούτσια και ρούχα. Ξεχώριζε για τη φινέτσα της και τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 εθεωρείτο από τις πιο κοσμικές Αθηναίες. «Για δύο πράγματα ήταν ιδιαίτερα υπερήφανη: για την παρασημοφόρησή της από τον, τότε, διάδοχο Κωνσταντίνο και για τη βράβευσή της από τη ΣΚΟΕ για την προσφορά της στο άθλημα», θυμάται η Μαρία Βεζανή.
Ο νυν πρόεδρος της ΣΚΟΕ, Παύλος Κανελλάκης, όταν μπήκε στον χώρο της σκοποβολής, γνώρισε την Ολγα Τζαβάρα που ήταν ήδη φτασμένη αθλήτρια: «Πέτυχε τις ύψιστες διακρίσεις στο άθλημά μας, έγινε παράδειγμα για τους νεότερους και συνέβαλε καθοριστικά στην κατάργηση του «ταμπού» της ανδροκρατίας στην ελληνική αλλά και στη διεθνή σκοποβολή», μας είπε.