Πύκνωσαν στα ράφια των βιβλιοπωλείων και στους καταλόγους των εκδοτών τα τελευταία δύο χρόνια. Είναι βιβλία που αφορούν είτε την απαρχή είτε τις διάφορες συνέχειες του φαινομένου του ναζισμού. Και δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα βιβλία είχαν εκδοτική επιτυχία σε μια εποχή που αυτό μοιάζει με θαύμα στην αγορά του βιβλίου.
Για τη σεζόν που μόλις αρχίζει, κι ενώ η επικαιρότητα έχει ξεπεράσει τους εκδοτικούς σχεδιασμούς, τα βιβλία που αφορούν το φαινόμενο του φασισμού και του ναζισμού και τις αναγνώσεις των αιτίων που οδηγούν στην έξαρσή του είναι αρκετά και ενδιαφέροντα. Θα σταθούμε σε μερικές από τις εκδόσεις που θα βρεθούν το επόμενο διάστημα στα βιβλιοπωλεία.
Από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια θα κυκλοφορήσει ο πρώτος τόμος του έργου «Η έλευση του Γ΄ Ράιχ» του Richard Evans, μια τριλογία που αναζητεί τα αίτια της ναζιστικής μονοκομματικής δικτατορίας.
Από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου θα κυκλοφορήσουν δύο βιβλία που άπτονται του θέματος: «Οι ρίζες της ναζιστικής βίας. Μια ευρωπαϊκή γενεαλογία», του καθηγητή Ανθρωπιστικών Σπουδών στο Cornell University Εντσο Τραβέρσο, και του Ζωρζ Μπατάιγ «Η ψυχολογική δομή του φασισμού».
Από τις εκδόσεις Πόλις έχουν κυκλοφορήσει ήδη αρκετά που θίγουν το φαινόμενο της βίας και του νεοναζισμού, και αναλύουν ιδιαίτερα και την ελληνική πτυχή του φαινομένου («Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής: Ντοκουμέντα από την ιστορία και τη δράση μιας ναζιστικής οργάνωσης» του Δημήτρη Ψαρρά, «Χρυσή Αυγή και Εκκλησία» του Σταύρου Ζουμπουλάκη και βεβαίως η «Δημοκρατία της Βαϊμάρης»). Ο εκδοτικός οίκος συνεχίζει και αυτή τη χρονιά με το δίτομο έργο του Saul Friedlander «Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι», που τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ και το βραβείο Ειρήνης των Γερμανών Βιβλιοπωλών. Μια δίτομη σύνθεση που «αποτελεί το νέο ορόσημο για την ιστοριογραφία του Ολοκαυτώματος. Ανταποκρίνεται στις μεθοδολογικές, πολιτικές, εν τέλει και ηθικές, προσκλήσεις που τέθηκαν στην έρευνα τις δεκαετίες ’80 και ’90, όταν, καθώς τα περισσότερα “πώς” της διαδικασίας της εξόντωσης είχαν πλέον απαντηθεί, πλήθαιναν οι ερμηνείες σχετικά με τα “γιατί” και αναδεικνύονταν τα διακυβεύματα της μνήμης του Ολοκαυτώματος και τα όρια των τρόπων που γράφεται η ιστορία του. (…) Ο Friedlander μέσα από την αναμέτρηση με την ατομική και συλλογική τραυματική εμπειρία, τη μακρόχρονη έρευνα και τον θεωρητικό στοχασμό επιτυγχάνει ένα αισθητικό και επιστημολογικό επίτευγμα. Μια ιστορία που ολοκληρώνεται ενσωματώνοντας την οπτική των θυμάτων, μια ιστορία που με όλες και παρ’ όλες τις εξηγήσεις και απαντήσεις της δεν εξημερώνει το παρελθόν σε μια αρεστή ερμηνεία, αλλά αφήνει στον αναγνώστη μια στοχαστική απορία», σημειώνει στο επίμετρο της ελληνικής έκδοσης η Ρίκα Μπενβενίστε.
Από τις ίδιες εκδόσεις, ο Δημήτρης Ψαρράς επανέρχεται μελετώντας «Το μπεστ σέλερ του μίσους. Τα “Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών” στην Ελλάδα, 1925-2013».
Οι συγγραφείς των έργων έχουν αφιερώσει πολύ χρόνο στην έρευνα, στη μελέτη της οπτικής πολλών και διαφορετικών ανθρώπων που επιδιώκουν να φωτίσουν τα αίτια που οδήγησαν στην εμφάνιση του πιο μελανού σημείου στην ιστορία του 20ού αιώνα. Οι συγγραφείς αναζητούν τις απαντήσεις τού χθες για να απαντήσουν στις απορίες τού σήμερα.
Τριλογίες από την ξένη λογοτεχνία
Η αντίστοιχη τάση στη λογοτεχνία δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Ελλάδα. Είναι όμως στο εξωτερικό, όπου ήδη οι δύο τριλογίες του Φίλιπ Κερ που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος («Η τριλογία του Βερολίνου» και «Η τριλογία του φασισμού») έχουν κερδίσει μεγάλη μερίδα του κοινού.
Από τις εκδόσεις Πόλις πρόκειται να κυκλοφορήσει ο πρώτος τόμος μιας άλλης τριλογίας, που έχει τίτλο «Ρόζα». «Στη “Ρόζα”, ο Τζόναθαν Ραμπ έχει δημιουργήσει μια συναρπαστική ιστορία συνωμοσίας και βαρβαρότητας που διαδραματίζεται στο Βερολίνο μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο· ένα υποβλητικό ιστορικό μυστήριο που ξεδιπλώνει το ένα τρομερό επεισόδιο μετά το άλλο. Ο Ραμπ απαθανατίζει θαυμάσια τη σκοτεινή ομορφιά και την πολυπλοκότητα μιας πόλης με νωπά ακόμη πάνω της τα σημάδια του πολέμου και ζωντανεύει το Βερολίνο σαν να είναι και αυτό ένας συναρπαστικός, αξιομνημόνευτος χαρακτήρας».
Η «Ρόζα» είναι το πρώτο μυθιστόρημα μιας τριλογίας, επίσης για το Βερολίνο, που ξεκινάει από τη Βαϊμάρη και τον Μεσοπόλεμο και φτάνει μέχρι την άνοδο των ναζί στην εξουσία.
Ισως, όπως είδαμε πολύ γρήγορα οι μετανάστες να γίνονται μέρος της ελληνικής λογοτεχνίας, να δούμε και το φαινόμενο του φασισμού και των εκφράσεών του να απασχολεί τους Ελληνες λογοτέχνες σύντομα.