Η στιγμή για την εξερεύνηση της πλέον υποσχόμενης για την ύπαρξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου περιοχής της ελληνικής επικράτειας, δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, έφθασε. Το ερευνητικό σκάφος «Sanco Swift» της νορβηγικής PGS, που ναύλωσε η ExxonMobil, κινείται από χθες στα όρια της περιοχής δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, που ορίζει η NAVTEX που εξέδωσε το Πολεμικό Ναυτικό. Ξεκίνησε απλώνοντας καλώδια 12 χλμ. για να προχωρήσει αμέσως μετά στη συλλογή δισδιάστατων σεισμικών δεδομένων. Το σημείο που προσεγγίζει πρώτα το πλοίο επιλέχθηκε –σύμφωνα με γνώστες της όλης διαδικασίας– με γεωλογικά κριτήρια, που σημαίνει ότι θα κινηθεί σε περιοχή που υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη στόχων.
ΕΔΕΥΕΠ και ExxonMobil έχουν μάλιστα αναβαθμίσει τον στόχο για πρόσκτηση 11.000 χιλιομέτρων δισδιάστατων σεισμικών δεδομένων τη χειμερινή περίοδο 2022-2023, έναντι 6.500 χιλιομέτρων που είχε τεθεί ως στόχος τον Απρίλιο, όταν παρουσιάστηκε το πρώτο χρονοδιάγραμμα επίσπευσης του προγράμματος ερευνών. Ο σχεδόν διπλασιασμός της πρόσκτησης δεδομένων σηματοδοτεί τις προθέσεις της ΕΔΕΥΕΠ και της ExxonMobil για επίσπευση των ερευνητικών γεωτρήσεων νωρίτερα από το 2025. Με τις ίδιες προθέσεις συνδέεται και η ευελιξία που παρέχεται στην εταιρεία να προχωρήσει και σε τρισδιάστατα δεδομένα, έπειτα από αξιολόγηση των δισδιάστατων που θα έχει συλλέξει.
Αμερικανικό ενδιαφέρον
Οι τρεις πετρελαϊκές που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την Κρήτη αξιολόγησαν τα σεισμικά δεδομένα που είχε συλλέξει για λογαριασμό της ΕΔΕΥΕΠ η νορβηγική PGS, με σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη κοιτασμάτων, αφού η περιοχή γεωλογικά αποτελεί συνέχεια της αποκαλούμενης γεωλογικά Λεκάνης του Ηροδότου, που είχε δώσει ήδη τα σημαντικά κοιτάσματα στην ΑΟΖ της Κύπρου και την ΑΟΖ του Ισραήλ, όπου είχαν ήδη τοποθετηθεί ΕxxonMobil και Total. Σύμφωνα με χάρτη που έχει παρουσιάσει σε διεθνές συνέδριο η διοίκηση της ΕΔΕΥΕΠ, στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης υπάρχουν περίπου 30 στόχοι, πολλοί από τους οποίους έχουν δομή ανάλογη με το γιγαντιαίο αιγυπτιακό κοίτασμα Zohr. Μάλιστα, παλαιότερη μελέτη της ΕΔΕΥΕΠ εκτιμά ότι τα δυνητικά εκτιμώμενα αποθέματα της περιοχής είναι της τάξης των 70-90 τρισ. κυβικών ποδιών φυσικού αερίου, ποσότητα ικανή να καλύψει το 15%-20% των ετήσιων αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο.
Οι πλέον ελπιδοφόρες περιοχές της Κρήτης είναι και οι λιγότερο ώριμες από άποψη ερευνών, γι’ αυτό και η ΕΔΕΥΕΠ επισημαίνει ότι είναι επιτακτική η άμεση πρόσκτηση σεισμικών δεδομένων. Η περιοχή της Κρήτης είναι αυτή που θα κρίνει το κατά πόσον η χώρα θα εξελιχθεί σε παραγωγό φυσικού αερίου.
Φιλόδοξη επίσπευση του προγράμματος
Μάχη με τον χρόνο θα πρέπει να δώσουν ΕΔΕΥΕΠ και ExxonMobil για να κερδίσουν το στοίχημα της εξερεύνησης των δύο θαλάσσιων περιοχών της Κρήτης και να ανακτήσουν τον χαμένο χρόνο από το 2014 που ξεκίνησε το φιλόδοξο πρόγραμμα αξιοποίησης των πιθανολογούμενων εγχώριων κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Η επανεκκίνηση του προγράμματος τον Απρίλιο του 2022 ήταν αποτέλεσμα της πανευρωπαϊκής στροφής στο φυσικό αέριο εν μέσω της ενεργειακής κρίσης που ανέδειξε πανευρωπαϊκά τον ρόλο του για την απεξάρτηση από τη Ρωσία αλλά την ομαλή ενεργειακή μετάβαση. Το επίσημο χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει η ΕΔΕΥΕΠ τοποθετεί την απόφαση για την πρώτη ερευνητική γεώτρηση το διάστημα 2025-2026, την ανάπτυξη του κοιτάσματος το 2027 και την έναρξη της παραγωγής, εφόσον όλα εξελιχθούν ομαλά και οι έρευνες στεφθούν με επιτυχία, το 2029. Η εταιρεία ωστόσο θα επιδιώξει να κινηθεί γρήγορα για να καταφέρει να πραγματοποιήσει την πρώτη ερευνητική γεώτρηση μέσα στο 2025 και την παραγωγή του κοιτάσματος το 2027 ή και νωρίτερα. Το νέο ρεκόρ παγκοσμίως στην ανάπτυξη κοιτασμάτων το έθεσε η ιταλική ΕΝΙ με το κοίτασμα Zor στην ΑΟΖ της Αιγύπτου, στα 2,5 χρόνια. Με αυτόν τον στόχο συγκρίνονται πλέον όλες οι εταιρείες διεθνώς, και ο επικεφαλής της ΕΔΕΥΕΠ Αριστοφάνης Στεφάτος αισιοδοξεί, σύμφωνα με όσα μεταφέρει στην «Κ», ότι θα μπορούσαμε να τον επιτύχουμε.
Η επίτευξη ή μη των φιλόδοξων χρονοδιαγραμμάτων, ωστόσο, δεν αναιρεί τη σημασία της εξερεύνησης, που θα δώσει τη δυνατότητα στη χώρα για πρώτη φορά να έχει μια πραγματική εικόνα για το τι κρύβει το υπέδαφός της σε υδρογονάνθρακες και το κατά πόσον αυτοί μπορεί να είναι εκμεταλλεύσιμοι και να συνδράμουν στην ενεργειακή αυτονομία και ασφάλεια της χώρας αλλά και της Ευρώπης. Το φυσικό αέριο θα παραμείνει στο ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης τουλάχιστον έως το 2035-2040 ως καύσιμο-γέφυρα για την ενεργειακή μετάβαση, κι αυτό γιατί πλήρης απανθρακοποίηση της οικονομίας χωρίς την ωρίμανση των τεχνολογιών αποθήκευσης και υδρογόνου δεν μπορεί να υπάρξει. Η ενεργειακή κρίση το έκανε σαφές αυτό με επώδυνο τρόπο στην Ευρώπη, η οποία τα προηγούμενα χρόνια ενθάρρυνε την αποεπένδυση της παραγωγής φυσικού αερίου στο εσωτερικό της, και τώρα το ένα μετά το άλλο τα ευρωπαϊκά κράτη σπάνε τα μορατόριουμ και εγκρίνουν άδειες για έρευνες και άντληση νέων κοιτασμάτων.
Οι ευρωπαϊκές ανάγκες
Η Ευρώπη έχει κάθε λόγο πλέον να στηρίξει την παραγωγή φυσικού αερίου ώστε να μειώσει την εξάρτησή της από εισαγωγές, και τα κοιτάσματα της Ελλάδας, εφόσον επιβεβαιωθούν, θα αποτελέσουν μια νέα πηγή τροφοδοσίας. Στις ανάγκες της Ευρώπης σε αέριο προσβλέπει και η ExxonMobil, η οποία ακόμη και εάν μειωθεί η ζήτηση, θα μπορεί να το διαθέσει στην παγκόσμια αγορά με τη μορφή LNG. Η αξιοποίηση των εγχώριων κοιτασμάτων σε καμία περίπτωση δεν αντιστρατεύεται τους στόχους της κλιματικής αλλαγής, όπως έχει δείξει το παράδειγμα της Νορβηγίας και της Δανίας, των πιο πράσινων χωρών του κόσμου.
Η Νορβηγία διαθέτει το μεγαλύτερο κρατικό ταμείο επενδύσεων για στήριξη του ασφαλιστικού συστήματός της, ύψους 1,4 τρισ. δολ., με έσοδα από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων τα τελευταία χρόνια. Η Δανία, με τη μεγαλύτερη εταιρεία κατασκευής ανεμογεννητριών Vestas και το υψηλότερο ποσοστό εγκατάστασης αιολικής ενέργειας στο ενεργειακό της ισοζύγιο, έχει αποφασίσει ότι θα συνεχίσει τις έρευνες και την εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα μέχρι το 2050, ανάλογες αποφάσεις έχει ανακοινώσει και η Μεγάλη Βρετανία, ενώ σε αυτή την κατεύθυνση κινείται και η γειτονική Ιταλία. Τα έσοδα των υδρογονανθράκων θα αποτελέσουν μια νέα πηγή για τη χρηματοδότηση και έργων πράσινης μετάβασης.