ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Μια σύγχρονη Οδύσσεια
Αυτοβιογραφία
εκδ. Παπαζήση, 2013
Ηταν μεγάλη μου τιμή όταν ο Γιώργος Βασιλείου, πρώην Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ζήτησε να γράψω τον πρόλογο του πρώτου τόμου της αυτοβιογραφίας του, μια σύγχρονη Οδύσσεια, όπως δικαίως την αποκαλεί ο ίδιος. Ξεκίνησα τον πρόλογο γράφοντας ότι τα πιο συναρπαστικά παραμύθια είναι συνήθως οι πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που βρέθηκαν στη δίνη ενός ανεμοστρόβιλου ιστορικών γεγονότων συχνά αλλά όχι πάντα με δική τους επιλογή.
Το βιβλίο είναι η ιστορία της μιας από τις δύο πλευρές μιας ολόκληρης γενιάς που περνάει μέσα από τον ελληνικό εμφύλιο, την εξορία και την επιστροφή έπειτα από χρόνια στην πατρίδα. Η ιστορία ανθρώπων που πίστεψαν, αγωνίστηκαν, απογοητεύθηκαν, αλλά στο τέλος κατάφεραν με πολλή προσπάθεια να κτίσουν τις βάσεις για την εθνική ανεξαρτησία, τη δημοκρατία και την ευημερία σε Ελλάδα και Κύπρο.
Κοσμοπολίτης, με ανεξάρτητο και δημιουργικό πνεύμα που δεν συμβιβάζεται εύκολα με την επικρατούσα άποψη, με γνώση και ρεαλισμό, αποστροφή στις μαξιμαλιστικές θέσεις και τους υψηλούς τόνους, ο Γιώργος Βασιλείου υπήρξε και συνεχίζει να είναι δημόσιο πρόσωπο που μιλάει με στοιχεία και όχι με γενικότητες και αφορισμούς, που προτιμάει τις πράξεις και όχι τα πολλά λόγια.
Θα μπορούσε μια τέτοια προσωπικότητα να αναδειχθεί στο ύπατο αξίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αν δεν υπήρχε το προεδρικό σύστημα; Πολύ αμφιβάλλω. Η απευθείας εκλογή, σε συνδυασμό με μια συγκεκριμένη συγκυρία, επέτρεψε την υπέρβαση που υπήρξε πολύ θετική για την Κύπρο. Είναι αλήθεια ότι τα προεδρικά συστήματα αφήνουν χώρο για την υπέρβαση – δείτε τον πρόεδρο Ομπάμα. Αλλά η υπέρβαση μπορεί να είναι και πολύ καλή και πολύ κακή.
Ζούμε, στην Ελλάδα τουλάχιστον εδώ και τρία χρόνια, τη βαθμιαία υποβάθμιση του βιοτικού μας επιπέδου και της ποιότητας της ζωής μας γενικότερα, και τη μερική τουλάχιστον κατάρρευση του λεγόμενου συστήματος της μεταπολίτευσης. Οι αντισυστημικές δυνάμεις ενισχύονται, οι δημαγωγοί κάνουν γιορτή και κάποιοι άθλιοι νοσταλγοί της δικτατορίας ονειρεύονται εκδίκηση.
Ο Ελληνισμός μεγαλούργησε όπου και όποτε επικράτησαν οι απόγονοι του Οδυσσέα, αυτούς που περιγράφει τόσο γλαφυρά στο βιβλίο του ο Γιώργος Βασιλείου, οι Ελληνες με τους ανοικτούς ορίζοντες, αυτοί που είναι έτοιμοι για το μεγάλο ταξίδι και την περιπέτεια, και όχι οι άλλοι, όσοι θέλουν να μας κλείσουν στο μικρό μας εθνικό καβούκι, οι φοβικοί για κάθε τι ξένο και διαφορετικό, αυτοί που αναζητούν μονίμως αποδιοπομπαίους τράγους εντός κι εκτός συνόρων, αυτοί που πουλάνε εύκολες και ανώδυνες λύσεις σε τιμές ευκαιρίας. Στις δύσκολες μέρες που ζούμε, οφείλουμε να κοιτάξουμε κατάματα την πραγματικότητα και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι πήγε στραβά. Σίγουρα, το σπάσιμο της μεγαλύτερης χρηματοπιστωτικής φούσκας από το 1929 προκάλεσε μια τεράστια κρίση στις οικονομίες του δυτικού κόσμου και γρήγορα μετατράπηκε σε ευρωπαϊκή κρίση, γιατί στην Ευρώπη είχαν πιστέψει πολλοί, προφανώς λαθεμένα, ότι μπορούμε να έχουμε νόμισμα χωρίς κράτος. Θα ήταν, λοιπόν, πολύ βολικό να πιστέψουμε και εμείς ότι η κρίση στην Ελλάδα, ίσως και στην Κύπρο, είναι απλώς μία ακόμη εκδοχή της κρίσης της Ευρωζώνης. Θα ήταν βολικό, αλλά δεν θα ήταν αλήθεια. Το βιοτικό επίπεδο της χώρας μας, εδώ και χρόνια, δεν ανταποκρινόταν ούτε στην παραγωγικότητα και τις δομές της ελληνικής οικονομίας ούτε στην ποιότητα των θεσμών ούτε και στο μορφωτικό επίπεδο της κοινωνίας. Ηταν άρα μια πλαστή ευημερία που γρήγορα κατέρρευσε όταν την κτύπησε το τσουνάμι της κρίσης.
Αφού καταλάβουμε τι πήγε στραβά, θα πρέπει εμείς οι ίδιοι –όχι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι για μας ούτε το ΔΝΤ– να συμφωνήσουμε σε ένα εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση, εξαντλώντας κάθε προσπάθεια για τη διαμόρφωση έστω μιας ελάχιστης εθνικής συναίνεσης. Δεν αντέχει η Ελλάδα άλλο διχασμό.
Το καινούργιο που φαίνεται να θέλει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας για να καλύψει το πολιτικό κενό που δημιουργήθηκε δεν μπορεί να γεννηθεί, πιστεύω, ανακυκλώνοντας παλιά υλικά. Γιατί ο κόσμος δεν θα το πιστέψει. Και έτσι το κενό θα παραμείνει, πεδίο δόξης λαμπρόν για λαϊκιστές και άλλους, ακόμη χειρότερους. Συγχωρήστε με, όμως, που παρεκτράπην σε πολιτικά σχόλια, εγώ, ένας μη πολιτικός.
*Απόσπασμα ομιλίας που δόθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου. Ο κ. Λουκάς Τσούκαλης είναι πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.