Ιδεώδες σκηνικό για φόνους

4' 4" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΦΙΛΙΠ ΚΕΡ
Τριλογία του Βερολίνου
μετ. Αντ. Καλοκύρης, Ντενίζ Ρώτα
εκδ. Κέδρος

ΤΖΟΝΑΘΑΝ ΡΑΜΠ
Ρόζα
μετ. Ρηγούλα Γεωργιάδου
εκδ. Πόλις

Τη δεκαετία του ’70, σχεδόν ένα στα δύο αστυνομικά μυθιστορήματα που κυκλοφορούσαν, είχαν σαν σκηνικό τους τη Νέα Υόρκη. Περιοχές όπως το Μπρονξ, το Χάρλεμ, το Μπρούκλιν, έγιναν οικείες στους βιβλιόφιλους, πεδίο δόξης λαμπρό όχι μόνο των κακοποιών αλλά και των φιλόδοξων συγγραφέων. Στην αρχή της νέας χιλιετίας το ενδιαφέρον τους μετατοπίστηκε ανατολικότερα: «Βερολίνο, 52 μοίρες και 31 πρώτα βόρειο γεωγραφικό πλάτος, 13 μοίρες και 25 πρώτα ανατολικό γεωγραφικό μήκος. 20 σιδηροδρομικοί σταθμοί υπεραστικών γραμμών, 121 γραμμών προαστίων, 27 περιφερειακών γραμμών, 14 αστικών γραμμών, 7 σταθμοί για αλλαγή κατεύθυνσης, τραμ, εναέριος σιδηρόδρομος, λεωφορεία…». Αυτή είναι η απόλυτη μητρόπολη του Μεσοπολέμου, που αντικρίζει ο αποφυλακισμένος εγκληματίας Φραντς Μπίμπερκοφ, στο εμβληματικό μυθιστόρημα του Αλφρεντ Ντέμπλιν «Βερολίνο-Αλεξάντερπλατς».

Μια πόλη χαοτική, εχθρική, απροσπέλαστη ακόμη και για τα λούμπεν στοιχεία που συνωστίζονται γύρω από την Αλεξάντερπλατς. Η πρωτεύουσα της Γερμανίας είναι το ιδεώδες σκηνικό για κάθε εγκληματική δραστηριότητα. Μόνο η ναζιστική μηχανή θα αποδειχθεί ικανή να βάλει… μια τάξη στους δρόμους της και αυτήν θα υπηρετήσει τελικά ο Φραντς Μπίμπερκοφ και το σινάφι του.

Την πρώτη δεκαετία του αιώνα μας, θα κυκλοφορήσουν με μεγάλη επιτυχία δύο μυθιστορηματικές τριλογίες, με πραγματικό πρωταγωνιστή τη γερμανική πρωτεύουσα, στα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και του Γ΄ Ράιχ. Οι συγγραφείς τους περιέργως δεν είναι Γερμανοί, αποδεικνύονται όμως οι καλύτεροι μαθητές του Αλφρεντ Ντέμπλιν.

Ο Σκωτσέζος Φίλιπ Κερ (γεν. 1956) θα καταθέσει πρώτος τη δική του «Τριλογία του Βερολίνου». Τα μυθιστορήματα που την απαρτίζουν είναι «Οι βιολέτες του Μάρτη», «Ο χλομός εγκληματίας» και το «Γερμανικό ρέκβιεμ».

Ακολούθησε ο Αμερικανός Τζόναθαν Ραμπ (γεν. 1964) με τα βιβλία «Ρόζα», «Σκιά και φως» και «Ο δεύτερος γιος».

Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε πέρσι ολόκληρη η τριλογία του Φίλιπ Κερ σε έναν τόμο 1.070 σελίδων από τον «Κέδρο» (μτφρ. Α. Καλοκύρη-Ντ. Ρώντα), ενώ φέτος κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Πόλις» ο πρώτος τόμος της τριλογίας του Τζόναθαν Ραμπ, η ευπώλητη «Ρόζα» (μτφρ. Ρ. Γεωργιάδου) και έχουμε έτσι την ευκαιρία να διαπιστώσουμε τις μεγάλες ομοιότητες αλλά και τις διαφορές τους.

Η κόκκινη Ρόζα

Το πρώτο μέρος της τριλογίας του Ραμπ εμπνέεται από την εμβληματική μορφή της Ρόζας Λούξεμπουργκ, η οποία και ηγήθηκε στο Βερολίνο της εξέγερσης των Σπαρτακιστών. Η επανάστασή τους, ως γνωστόν, θα κατασταλεί και η ίδια θα δολοφονηθεί τον Γενάρη του 1919 από παραστρατιωτικές ομάδες. Το πτώμα της θα βρεθεί πέντε μήνες αργότερα να επιπλέει σε ένα κανάλι του ποταμού Σπρέε. Αυτό το ιστορικό γεγονός εκμεταλλεύεται και ο συγγραφέας. Ο ήρωάς του, ο αστυνομικός επιθεωρητής Χόφνερ, που ερευνά την ίδια περίοδο τους παράξενους φόνους τεσσάρων γυναικών, θα συνδυάσει τις υποθέσεις τους με αυτήν της Λούξεμπουργκ εξαιτίας κάποιων κοινών σημαδιών που ανακαλύπτει στα πτώματά τους. Ο ευφυής αστυνομικός γρήγορα θα αντιληφθεί ότι ο κατά συρροήν δολοφόνος δεν είναι απλά κάποιος μανιακός και μισογύνης Βερολινέζος, όπως γράφουν οι λαϊκές εφημερίδες, αλλά κάποιος ή κάποιοι, που έχουν πολιτικά κίνητρα και ένα ευρύτερο σχέδιο δράσης στο αρρωστημένο μυαλό τους.

Η μυθιστορηματική γοητεία του βιβλίου δεν εξαντλείται στο εύρημα της εξαφάνισης της κόκκινης Ρόζας και της πολιτικής διάστασης των εγκλημάτων, προπάντων μας κερδίζει με τη λογοτεχνικότητά του, τη στιβαρή μυθοπλασία, τους σμιλεμένους με τέχνη χαρακτήρες, όσο και με την αποτύπωση της βερολινέζικης ατμόσφαιρας των ετών 1918-20.

Πολιτικά εγκλήματα

Δεξιοτέχνης της αναπαράστασης ενός μυθικού Βερολίνου, σε τρεις σημαδιακές χρονολογίες, το 1936, το 1938 και το 1947, αποδεικνύεται και ο Φιλιπ Κερ, αν και η δική του εκδοχή παρουσιάζεται πιο «ραφιναρισμένη».

Στον πρώτο τόμο της τριλογίας του ο ντετέκτιβ Γκούντερ προσλαμβάνεται από τον μεγιστάνα Χέρμαν Σιξ, για να βρει ένα κλεμμένο διαμαντένιο κολιέ. Η αναζήτησή του θα τον οδηγήσει σε μια ομάδα αξιωματούχων των Ναζί που εμπλέκονται σε ύποπτες συναλλαγές. Στον δεύτερο και σημαντικότερο τόμο, ο Γκούντερ αναλαμβάνει την εξιχνίαση μιας σειράς δολοφονιών με θύματα νεαρά κορίτσια. Τα εγκλήματα αποτελούν μέρος μιας οργανωμένης προβοκάτσιας των Εθνικοσοσιαλιστών για να δικαιολογήσουν ένα νέο κύμα αντισημιτικών διώξεων. Σε πολλά σημεία η εξέλιξη της υπόθεσης μας φέρνει στο μυαλό τη «Ρόζα», όμως από το έργο του Κερ απουσιάζει η σύγκρουση των ιδεολογιών, όπως και τα πραγματικά ιστορικά πρόσωπα, που ο Ραμπ κινεί ως δευτεραγωνιστές, προσδίδοντας στο δικό του μυθιστόρημα μιαν ανατριχιαστική αληθοφάνεια.

Και στις δύο τριλογίες μπορεί να διαβάζουμε περιγραφές για το επαναστατημένο Βερολίνο των Σπαρτακιστών, το πειθαρχημένο Βερολίνο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 ή το δαιμονικό και κολασμένο της «Νύχτας των Κρυστάλλων», όμως είτε με θετικό πρόσημο, είτε με αρνητικό, η σκιά της μητρόπολης απλώνεται έξω από τα βιβλία, έξω από τον χρόνο τους και μοιάζει να κλείνει το μάτι στο σήμερα. Αναφορές στα αριστοκρατικά ξενοδοχεία και τα πολυτελή καταστήματα, στα μουσεία, τα πάρκα, τον ζωολογικό κήπο, το φαγητό και την μπίρα, μοιάζουν σαν κρυφά διαφημιστικά μηνύματα που απευθύνονται σε όσους σκοπεύουν να επισκεφθούν το «σημείο μηδέν» δύο παγκοσμίων πολέμων, την ανακαινισμένη «καρδιά του σκότους». Και όλα τα μηνύματα καταλήγουν στο ίδιο επιμύθιο: Από εδώ ξεκίνησαν όλα, εδώ εκκολάφθηκε «το αυγό του φιδιού», εδώ τιμωρήθηκε, εδώ μπορεί να ξανασηκώσει κεφάλι. Το σκηνικό είναι στη διάθεσή σας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή