Μεταμοντέρνα μοναδική οικογένεια

Μεταμοντέρνα μοναδική οικογένεια

2' 40" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Λευτέρης Καλοσπύρος

Η μοναδική οικογένεια

εκδ. Πόλις, 2013, σελ. 310

«Μεταμοντέρνο» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί με μια λέξη το πρώτο μυθιστόρημα του Λευτέρη Καλοσπύρου. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο βιβλίο το οποίο ενσωματώνει με αξιοθαύμαστη ευρηματικότητα μεγάλο μέρος της μεταμοντέρνας μυθοπλαστικής παράδοσης. Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της αφηγηματικής μυθολογίας του πρωτοεμφανιζόμενου δημιουργού διακρίνουμε τον «θάνατο» του συγγραφέα και την αμφισβήτηση της αυτόνομης και ελεύθερης υποκειμενικότητας, τις εγκιβωτισμένες αφηγήσεις και την ενσωμάτωση πολλαπλών ρητορικών τεχνικών που, μαζί με τους διασκεδαστικούς διαλόγους, καθιστούν το μυθιστόρημα μια απολαυστική εμπειρία.

Η οικειοποίηση μεταμοντερνιστικών υφολογιών τεχνικών και θεματικών στοιχείων δεν είναι κάτι καινούργιο στην ιστορία του μυθιστορήματος. Ωστόσο σε πείσμα μιας αυτάρεσκης επανάληψης, στη «Μοναδική οικογένεια», ο Καλοσπύρος επιλέγει να ανιχνεύσει μιαν άλλη, λιγότερο προβεβλημένη, πτυχή της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας και αυτή είναι η σχέση της με τον ρεαλισμό.

Οχι βέβαια ότι ο συγγραφέας υιοθετεί την πεποίθηση ότι υπάρχει μία και μόνη αληθινή πραγματικότητα που χρήζει πιστής αναπαράστασης. Η θεατρική δομή του μυθιστορήματος (πρόκειται για ένα κείμενο σε τρεις πράξεις με σαφείς σκηνικές οδηγίες) προτάσσει το έργο ως κατασκευή, λειτουργεί όμως και ως μηχανισμός ειρωνείας, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο της παθητικής κατανάλωσης της τέχνης.

Ετερόκλητες αφηγήσεις

Ομως, παρά τον αποσπασματικό και αυτοαναφορικό τους χαρακτήρα, οι πολλαπλές, ετερόκλητες αφηγήσεις που απαρτίζουν το μυθιστόρημα παραπέμπουν σ’ ένα δημιουργό, τον Ανδρέα Αριθμέντη, αρχιτέκτονα και συγγραφέα, γιο και αδελφό φιλόδοξων συγγραφέων, αφηγητή και ενορχηστρωτή των εγκιβωτισμένων ιστοριών στη «Μοναδική οικογένεια». Επομένως, η έννοια του συγγραφέα αμφισβητείται μέσα από τις πληθυντικές της εκφάνσεις, χωρίς ωστόσο να ακυρώνεται πλήρως. Από την άλλη, όμως, εάν η πατρότητα των επιμέρους αφηγήσεων δεν αποδίδεται σ’ ένα συγγραφέα, τον Ανδρέα, αλλά και στα άλλα δύο μέλη της «μοναδικής οικογένειας» (αδελφό και πατέρα, με ηχηρή την απουσία μιας μητέρας), τότε εμμέσως και πλαγίως τίθενται ζητήματα πρωτοτυπίας και αυθεντικότητας του έργου – ζητήματα που αποτελούν κοινό τόπο στη μεταμοντέρνα γραφή.

Αν πάλι, το βιβλίο του Ανδρέα θεωρηθεί ως η μυθιστορηματική του αυτοβιογραφία, που ο ήρωας αφήνει πίσω του λίγο πριν βάλει τέλος στη ζωή του, τότε το συγγραφικό εγχείρημα αποκτά μια άρτια και ολοκληρωμένη μορφή. Σε αυτήν την περίπτωση, η εξαντλητική καταγραφή όλων των αφηγήσεων (διηγήματα, σημειώσεις, ανέκδοτα κείμενα κ.λπ.) έχει σκοπό να διαστείλει τον χρόνο και να καθυστερήσει την αυτοκτονία του, χωρίς ωστόσο να αποκαλύπτει τους λόγους που ώθησαν τον Ανδρέα Αριθμέντη στην απονενοημένη πράξη του. Ετσι, ο Καλοσπύρος παρέχει την απαραίτητη αληθοφάνεια για τη συγγραφή του βιβλίου από τον ήρωά του, χωρίς να υπεισέρχεται σε ψυχολογικές ερμηνείες για την απόφασή του να δώσει τέλος στη ζωή του.

Οι χαρακτήρες

Επιπλέον, χωρίς να μοιάζουν με τους τρισδιάστατα ψυχογραφημένους χαρακτήρες του ρεαλιστικού μυθιστορήματος, οι χαρακτήρες των επιμέρους αφηγήσεων διακρίνονται για τον επιμελή σχεδιασμό τους, αρκετά ώστε να είναι αναγνωρίσιμοι τύποι της εποχής μας. Ετσι, αν και αποτυπωμένες με ζωντάνια και παραστατικότητα, οι ιστορίες της εννιάχρονης Χριστίνας που κατατροπώνει τους ενήλικους συμπαίκτες της σε τηλεπαιχνίδι γνώσεων, του Μιχάλη, συγγραφέα ευτελών ευπώλητων ρομάντζων και ανέκδοτων αφηγημάτων, και της Αθανασίας, αδελφής της γυναίκας του Μιχάλη και πρώτης του αγάπης, παραποιούνται και παραμορφώνονται μέσα στον λαβύρινθο των ειδώλων και των αντανακλάσεων που δημιουργεί η λατρεία της εικόνας.

Η «Μοναδική οικογένεια» είναι ένα μυθιστόρημα που αντιστέκεται στη ναρκισσιστική επανάπαυση της μεταμοντέρνας επινόησης του εαυτού, θέτοντας ξανά τον προβληματισμό για την ηθική ποιότητα των ανθρώπινων σκοπών που αποβλέπουν στο αριστοτελικό «ευ ζην».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή