Επί μία εικοσαετία δεν έγινε απολύτως τίποτα. Τόσο ο προηγούμενος
(επί 16 ολόκληρα χρόνια) δήμαρχος Ραφήνας, Ανδρέας Κεχαγιόγλου, όσο
και ο νυν δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου, Γιώργος Χριστόπουλος, έπαιζαν
απλώς την κολοκυθιά στο θέμα της χωροθέτησης του βιολογικού
καθαρισμού της πόλης, μεταθέτοντας στο άγνωστο μέλλον τη λύση.
Εδώ τα λύματα εξακολουθούν να κυλάνε στους δρόμους καθημερινά, ενώ
σε κάποια σημεία έχει πρασινίσει το τσιμέντο. Στην πραγματικότητα,
στεγανοί βόθροι δεν υπάρχουν. Λόγω και της οικονομικής κρίσης, το
άδειασμα γίνεται ολοένα και αραιότερα, με συνέπεια μέρος των
λυμάτων να διοχετεύεται στους δρόμους και μέσω του δικτύου ομβρίων
υδάτων στα ρέματα και από εκεί στη θάλασσα. Η δυσάρεστη μυρωδιά
πνίγει κατά τόπους και κατά διαστήματα την πανέμορφη αυτή περιοχή,
που υποφέρει εδώ και δεκαετίες.
Αυτόν το μήνα, έξι χρόνια μετά την καταδίκη της χώρας μας από την
Ε.Ε. λόγω της έλλειψης βιολογικού καθαρισμού και την επιβολή
προστίμου, το οποίο θα μπορούσε να φτάνει και τις 100.000 €
ημερησίως, ξεκινάει η διαδικασία αξιολόγησης, ώστε να επιμεριστούν
οι ευθύνες και να επιβαρυνθούν οικονομικά όσοι παρεμπόδιζαν
συστηματικά την εξεύρεση λύσης.
Και ενώ ο Δήμος Σπάτων-Αρτέμιδας, εντός των ορίων του οποίου
βρίσκεται το υπό χωροθέτηση Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων στη θέση
Πλατύ Χωράφι, συμφώνησε στην κατασκευή του, ο έτερος δήμος που θα
επωφελείτο από το κοινό ΚΕΛ, ο Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου, αρνείται
πεισματικά να συναινέσει, επιβαρύνοντας για κάποια χρόνια ακόμη
τους πολίτες του, που θα βγουν διπλά χαμένοι· από τη μία τα λύματα
θα εξακολουθήσουν να χύνονται στους δρόμους, στα ρέματα και στις
ακτές, ενώ από την άλλη οι δημότες του θα δουν τα δημοτικά τέλη να
εκτινάσσονται.
Τα χαμένα χρόνια
Το ζήτημα της αποχέτευσης και της δημιουργίας βιολογικών καθαρισμών
τέθηκε στην Ανατολική Αττική ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’80.
Το 1992, το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ ανέθεσε στην ΕΥΔΑΠ να κάνει το σχεδιασμό
για την αποχέτευση όλων των περιοχών της Ανατολικής Αττικής. Ο
αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε την κατασκευή ενός από τα ΚΕΛ στην
περιοχή Πλατύ Χωράφι του Δήμου Σπάτων, για να εξυπηρετηθούν τα
Βόρεια Μεσόγεια, δηλαδή οι τότε ΟΤΑ Ανθούσας, Γλυκών Νερών,
Παλλήνης, Πικερμίου, Αρτέμιδας, Ραφήνας και τμήματα της Παιανίας,
των Σπάτων, της Πεντέλης και της Νέας Μάκρης.
Χρειάστηκαν έντεκα ολόκληρα χρόνια μέχρι να υπογραφεί, το 2003, η
κοινή υπουργική απόφαση για την κατασκευή του έργου. Ομως, το 2008,
το ΣτΕ έκανε δεκτή την προσφυγή των αντιδρώντων, θέτοντας ως
προϋπόθεση για την έγκριση της περιβαλλοντικής μελέτης χωροθέτησης
του ΚΕΛ την οριοθέτηση του Μεγάλου Ρέματος της Ραφήνας.
Στο μεταξύ, ο σχεδιασμός άλλαζε διαρκώς, η δευτεροβάθμια
επεξεργασία είχε γίνει τριτοβάθμια (με απομάκρυνση όλων των
βλαβερών συστατικών για περισσότερη ασφάλεια), μέχρι που πριν από
δύο χρόνια, το 2011, σε νέα επικαιροποίηση αποφασίστηκε το ΚΕΛ
Βορείων Μεσογείων στο Πλατύ Χωράφι να εξυπηρετεί μόνο τους δήμους
Ραφήνας-Πικερμίου και Σπάτων-Αρτέμιδας, περιορίζοντας έτσι τον όγκο
εργασιών του τουλάχιστον κατά 50%.
Μόλις στα τέλη Ιουλίου το ΣτΕ έδωσε το «πράσινο φως» για τη
χωροθέτηση του ΚΕΛ, αποδεχόμενο τη μερική οριοθέτηση του Μεγάλου
Ρέματος που είχε στο μεταξύ πραγματοποιηθεί.
Αντιδράσεις ειδικού βάρους
Από την πρώτη στιγμή που επιλέχθηκε η περιοχή Πλατύ Χωράφι,
ξεκίνησαν οι αντιδράσεις από κατοίκους της Αρτέμιδας, εξαιτίας της
πρόβλεψης ότι το υγρό προϊόν της επεξεργασίας θα διοχετευόταν με
υποθαλάσσιο αγωγό στη θαλάσσια περιοχή του Αγίου Νικολάου, αλλά και
από τους κατοίκους των γύρω από τη χωροθέτηση περιοχών, κυρίως της
Καλλιτεχνούπολης και της Αγίας Κυριακής.
Ειδικά η Καλλιτεχνούπολη απέκτησε μεγάλο «ειδικό βάρος», αφού
συγκέντρωνε πλήθος επώνυμων καλλιτεχνών, επιστημόνων και
επιτυχημένων επιχειρηματιών με τις κατάλληλες διασυνδέσεις στα ΜΜΕ
για τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Συστήθηκαν «Επιτροπές Αγώνα»,
βγήκαν ψηφίσματα, έγιναν εκδηλώσεις και διοργανώθηκαν ημερίδες,
όπου πλήθος τοπικών παραγόντων δεσμεύτηκε υπέρ του «Οχι»,
δρομολογώντας έτσι αντίστοιχες αποφάσεις και των δημοτικών
συμβουλίων.
Ταυτόχρονα προσέβαλαν στο ΣτΕ την περιβαλλοντική μελέτη της
χωροθέτησης, υποστηρίζοντας ότι κινδυνεύουν, λόγω γειτνίασης με το
σχεδιαζόμενο ΚΕΛ, τόσο το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας, που αποτελεί
περιβαλλοντικά προστατευόμενο χώρο, όσο και μια γειτονική περιοχή
όπου ανακαλύφθηκαν τα παλαιοντολογικά ευρήματα του Πικερμίου, η
«Ακρόπολη της Παλαιοντολογίας», όπως την αποκαλούν.
Δραστήριο μέλος της «Επιτροπής Αγώνα» και δημοτική σύμβουλος η
Αμαλία Τόκα, σύζυγος του εκλιπόντος μουσικοσυνθέτη, παραδέχεται πως
«σήμερα τα λύματα τα βγάζουν όλοι έξω». Ωστόσο, δείχνοντάς μου σε
βίντεο τις περσινές πλημμύρες, τις τεράστιες καταστροφές σε
δρόμους, όχθες και γεφύρια του Μεγάλου Ρέματος, που δεν έχουν
επισκευαστεί έως τώρα, τονίζει, δικαιολογημένα, πως δεν
εμπιστεύεται την πολιτεία. Δίνει έμφαση στα παλαιοντολογικά
ευρήματα που βρέθηκαν σε γειτονική με το Πλατύ Χωράφι περιοχή, πάνω
από τη λεωφόρο Μαραθώνος, και επικαλείται μαρτυρίες καθηγητών για
τη σπουδαιότητα των ευρημάτων. «Θέλουν να καταστρέψουν μια περιοχή
δίπλα σε οικισμούς, έστω και παράνομους, για να φτιάξουν χημικά
εργοστάσια».
Είναι λύση η Ψυττάλεια;
Η Αμαλία Τόκα προβάλλει ως «μοναδική τεκμηριωμένη επιστημονικά»
λύση τη μεταφορά των λυμάτων μέσω αγωγών στην Ψυττάλεια,
επικαλούμενη ένα έγγραφο της ΕΥΔΑΠ για τις αυξημένες δυνατότητες
του εκεί βιολογικού καθαρισμού. Είναι όμως έτσι; Οι δήμοι της
νοτιοδυτικής Αττικής έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους, ενώ ριζικά
αντίθετος στην πρόταση αυτή είναι ο Γιάννης Πάσσιος, γ.δ. Ανάπτυξης
και Παραγωγής Εργων της ΕΥΔΑΠ, ο οποίος θεωρεί πως δεν επαρκούν οι
υποδομές της εταιρείας: «Πρόκειται για μια λύση ενεργειακά
απαράδεκτη, με τεράστιο κόστος λειτουργίας. Υπάρχει ένας αυχένας
που πρέπει να υπερβείς, υπάρχει μεγάλη υψομετρική διαφορά που
απαιτεί σειρά αντλιοστασίων και είναι πάντα πιθανό, στην περίπτωση
που κάποιο από αυτά αστοχήσει, να υπερχειλίσουν τα λύματα στους
περιβάλλοντες χώρους. Είναι άλλωστε και υγειονομικά ασύμφορη,
διότι, όταν τα λύματα διανύσουν μεγάλες αποστάσεις, αναπτύσσονται
σηπτικά φορτία, τα οποία δημιουργούν πρόβλημα στις κατάντη
περιοχές».
Για το ΚΕΛ στο Πλατύ Χωράφι, ο ίδιος εξηγεί πως με τη χρήση της
νέας τεχνολογίας των μεμβρανών θα καταληφθεί πολύ λιγότερος χώρος
από τον αρχικά προβλεπόμενο, διευκρινίζει πως οι δεξαμενές
πρωτοβάθμιας καθίζησης θα καλυφθούν και συνεπώς δεν θα υπάρχει
οπτική επαφή, ενώ και το σύστημα απόσμησης θα είναι υπερσύγχρονο,
όπως αυτό του Θριάσιου. Διαβεβαιώνει δε πως ο τελικός αγωγός
διάθεσης θα μεταφέρει «πεντακάθαρο νερό τριτοβάθμιας επεξεργασίας
σε απόσταση 1.500 μ. από τις ακτές και σε βάθος 60 – 70 μ. στον
Ευβοϊκό, ο οποίος αυτοκαθαρίζεται λόγω των ρευμάτων».
Οι παλινωδίες του Δήμου
Αλλά και ο Κώστας Τριάντης, ειδικός γραμματέας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ,
εξηγεί πως δεν υπάρχει αντιπρόταση, υπενθυμίζοντας πως είχε δοθεί
αρκετός χρόνος στους δήμους προκειμένου να κάνουν τις δικές τους
διερευνήσεις: «Το Πλατύ Χωράφι είναι η μοναδική έτοιμη προς
υλοποίηση πρόταση. Δεν υπάρχει άλλη ώριμη πρόταση, υπάρχουν μόνο
εκθέσεις ιδεών. Ολα αυτά που λένε δεν καταγράφονται και δεν
υποστηρίζονται με έναν τεχνικό τρόπο, ούτε καν με μια προμελέτη.
Και το κόστος της προμελέτης δεν είναι απαγορευτικό…».
Επισημαίνει δε ότι, ενώ υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια για τη
χρηματοδότηση τέτοιων έργων, δεν γίνεται τίποτα λόγω της έλλειψης
σχεδιασμού.
Ο νυν δήμαρχος Γιώργος Χριστόπουλος, ως επικεφαλής της
αντιπολίτευσης, πριν από λίγα χρόνια είχε ταχθεί υπέρ της
χωροθέτησης του ΚΕΛ στο Πλατύ Χωράφι. Μόλις όμως εξελέγη, υιοθέτησε
την πρόταση του πρώην δημάρχου Ανδρέα Κεχαγιόγλου για κατασκευή
τοπικού ΚΕΛ δίπλα στο νεκροταφείο της πόλης. Οταν απορρίφθηκε αυτή
η λύση, ως μη βιώσιμη οικονομικά, τάχθηκε υπέρ της μεταφοράς των
λυμάτων στην Ψυττάλεια μέσω αγωγών, πρόταση που απορρίφθηκε και
πάλι από την ΕΥΔΑΠ, οπότε πρότεινε να κατασκευαστεί το ΚΕΛ σε
περιοχή της… Παιανίας. Πρόσφατα, όταν ναυάγησε και αυτό το
σχέδιο, επανήλθε στην απορριφθείσα «λύση» της Ψυττάλειας.
Τον συνάντησα στο δημαρχείο Ραφήνας, του υπενθύμισα πως προεκλογικά
είχε θέσει ως θέμα πρώτης προτεραιότητας την κατασκευή του ΚΕΛ,
χωρίς ωστόσο να έχει γίνει μέχρι στιγμής τίποτα… «Στόχος μου
είναι ο βιολογικός καθαρισμός. Το έλεγα και ως αντιπολίτευση. Εχω
ξεκινήσει αγώνα εδώ και δύο χρόνια. Δεν έχω αφήσει υπηρεσία για
υπηρεσία, γραφείο για γραφείο, ΕΥΔΑΠ, Περιφέρεια, χίλιες-μύριες
συναντήσεις. Θα μου πείτε, ποιο είναι το αποτέλεσμα; Δεν έχουμε
ακόμα…» Τον ρώτησα γιατί μετέβαλε τη γνώμη του και είπε τελικά
«όχι» στο Πλατύ Χωράφι. «Εχω υποχρέωση από τη στιγμή που υπάρχουν
αντιδράσεις να τις σεβαστώ. Τελικώς, βέβαια, έχω έρθει σε αδιέξοδο,
ίσως να πάω σε δημοψήφισμα, μου δίνει το δικαίωμα ο Καλλικράτης.
Στην Ελλάδα ζούμε, δεν θέλει ο άλλος έξω από το σπίτι του, θέλει
στου διπλανού. Οσοι αντιδρούν πάντως είναι μειοψηφία. Απ’ ό,τι
ακούω, οι περισσότεροι είναι υπέρ. “Βιολογικός να γίνει, και ας
γίνει όπου να ’ναι”, λένε». Και κατέληξε, όταν του έδειξα πρόσφατο
διαφημιστικό του φυλλάδιο με τίτλο “Εργα και όχι λόγια!»: «Εγώ τώρα
μπήκα στο παιχνίδι, είμαι δήμαρχος μόλις δυόμισι χρόνια, ενώ το
θέμα αυτό εκκρεμεί εδώ και δεκαετίες. Είναι αλήθεια ότι στη Ραφήνα
μπαίνεις από την οσμή, όπως άλλωστε και σε όλες τις γύρω περιοχές.
Θέλω όμως στο τέλος της θητείας μου να έχω βάλει ένα λιθαράκι».
Απο το περιοδικό Κ (τεύχος 540)