Τα πρώτα στοιχεία έδειξαν ουσιαστικά πλεονεκτήματα του δικού μας
αμπελώνα,όπως αξία γης,αμοιβή εργασίας,στρεμματική απόδοση
σταφυλιών,ωρίμανση,υγιεινή,ιστορικές γνώσεις καλλιέργειας
(Θεόφραστος 370-288 π.Χ.),για παρα πολλές ποικιλίες αμπέλου-όσοι
και οι τόποι-μικρό κόστος καταπολέμησης ασθενειών λόγω ευνοϊκών
κλιματολογικών συνθηκών (ύψος βροχοπτώσεων),εδαφολογικών συνθηκών
(υψόμετρα, μικροκλίματα),κ.λ.π, αν όλα αυτά δεν είναι αρκετά.
Στον τομέα της οινοποίησης υπάρχουν πάρα πολλές ιστορικές γνώσεις
και προσαρμογές για κάθε ποικιλία,σε κάθε τόπο,πέρα από τα γραπτά
κείμενα (Θεόφραστος, Ανατόλιος, Αριστόμαχος, Δημόκριτος,κ.α.).
Η μεταβίβαση από γενιά σε γενιά πρακτικών
οινοποίησης,αποθήκευσης,συντήρησης, κ.λ.π.,δεν ήταν μόνο
στατικές,αλλά με συνεχόμενες και προστιθέμενες παρατηρήσεις μέχρι
και σήμερα.
Τα συγκριτικά αυτά πλεονεκτήματα του Ελληνικού Αμπελώνα για τις
γηγενείς ποικιλίες και των μεθόδων οινοποίησης,για να
επιβεβαιωθούν,έπρεπε να καλλιεργηθούν δίπλα στις ελληνικές
ποικιλίες και γαλλικές. Το 1973 καλλιέργησα στη Νεμέα τρία (3)
στρέμματα cabernet sauvignon στο ίδιο κτήμα (πενήντα στρέμματα),
καλλιεργούμενα με Αγιωργίτικο.Στην περίπτωσή μας δεν ενδιαφέρει η
σύγκριση μεταξύ Αγωργίτικου και Cabernet,αλλά Cabernet Μπορντώ και
Cabernet Νεμέας. Θα αναφερθώ στο τι απέδιδε επί είκοσι πέντε (25)
χρόνια στη Νεμέα. Η στρεμματική παραγωγή δεν υπήρξε ποτέ μικρότερη
των 1.000 κιλών ανά στρέμμα. Η ωριμότητα των σταφυλιών επί όλα αυτά
τα χρόνια ξεπερνούσε σε πυκνότητα τους 130-13.50 Be.
Η πυκνότητα αυτή δεν εξέφραζε μόνο σάκχαρα,αλλά και μεγάλη
περιεκτικότητα σε ουσίες κι έτσι δικαιολογείτο η απόδοση σε αλκοόλη
σε μικρότερη ποσότητα, από ότι εκ των πινάκων προσδιορισμού των
σακχάρων του γλεύκους σε απόδοση σε αλκοόλη του οίνου,π.χ.γλεύκος
13.110 Be θα έπρεπε να δώσει αλκοόλη 13.90,ενώ κατά κανόνα μας
έδινε αλκοόλη μικρότερη όσο μεγαλύτερο ήταν το εκχύλισμα ουσιών στο
γλεύκος. Μπορεί δηλαδή στο παράδειγμά μας να πάρουμε,όχι 13.90
αλκοόλη αλλά 130 ή και λιγότερη. Αυτό συμβαίνει επίσης και σε
πολλές Γαλλικές ποικιλίες που καλλιέργησα αργότερα,όπως
Merlot,Syrah,Petit Verdot κ.α. Αν τα σταφύλια μας τρυγηθούν σε
ισορροπία Be και άλλων ουσιών,τότε μπορεί να έχουμε φυσιολογικό
κρασί χωρίς καθόλου πρόσθετα.
Τα ώριμα σταφύλια του ελληνικού αμπελώνα μας δίδουν πλούσιες,αλλά
ήπιες,τανίνες προερχόμενες από το εσωτερικό τοίχωμα των
ραγών,έναντι των τανινών των βοστρύχων,(πράσινες τανίνες) και των
επίσης σκληρών λεγομένων τανινών των γιγάρτων,κάτι που συμβαίνει
στο Μπορντώ εκ της ανάγκης μακρόχρονης ερυθράς οινοποίησης μη
φυσιολογικά ώριμων σταφυλιών,χάριν της εκχύλισης και του τελευταίου
ίχνους ουσιών και χρώματος.
Ο τρόπος αυτός οινοποίησης μη ώριμων συνήθως σταφυλιών,παρά την
νομοθέτηση της χρήσης ζάχαρης (Γαλλία,Γερμανία), δεν μπορεί να
αναπληρώσει την έλλειψη των ουσιών εκείνων που συνιστούν την
πυκνότητα,το σώμα και το έντονο ερυθρό χρώμα του κρασιού,ακόμα θα
μιλήσει και κάποιος για σακχαρόκρασα.
Επίσης δεν μπορεί να υποκαταστήσει τα φυσικά αρώματα της ποικιλίας
με τα λεγόμενα οξειδωτικά ή αρώματα δρυός,διοξειδίου του θείου και
άλλα, σαν συνέπεια της μακρόχρονης παλαίωσης ενός κρασιού που δεν
πίνεται φρέσκο,(ερυθρά κρασιά),λόγω των ισχυρών τανινών εκ του
τρόπου οινοποίησης.
Φυσικά εδώ δεν γίνεται λόγος για τις συνήθειες που ιστορικά
επιβλήθηκαν για τα γαλλικά κρασιά,με κύρια και αρκετά
ακριβοπλήρωτη,σε τιμές,φήμη,έναντι της αξίας της ποιότητας
-αντικειμενικά- και της υγιεινής των κρασιών αυτών,εκτός ελαχίστων
περιπτώσεων και σε σπάνιες χρονιές.
Το πιο σημαντικό στη σύγκριση αυτή δεν είναι άλλο από την υγιεινή
των κρασιών αυτών. Στον αμπελώνα του Μπορντώ, οι βροχοπτώσεις
δημιουργούν ασθένειες στα αμπέλια με απομείωση της ποιότητας των
σταφυλιών αλλά κυρίως της υγιεινής τους από μυκητολογικές
προσβολές,όπως ο βοτρύτης και η οξίνιση σταφυλιών,με επιβαρύνσεις
ακόμα μεγαλύτερες με φυτοφάρμακα καταπολέμησης των ασθενειών που
ευνοούνται περισσότερο εκεί λόγω βροχοπτώσεων καθ’όλη τη διάρκεια
του έτους.
Κρασιά προερχόμενα από σταφύλια προσβεβλημένα από βοτρύτη και
βακτήρια του όξους παρουσιάζουν συνήθως ασθένειες,όπως καστανό
θόλωμα,εκτροπή και οξίνιση.Οι ασθένειες αυτές,εκτός από την
αλλοίωση των συστατικών του οίνου (χρώμα, οσμή, γεύση, οξέα
αλκοόλης,κ.λ.π.),υποχρεώνουν σε παρεμβάσεις με πρόσθετα,αλλά κυρίως
με αυξημένες δόσεις θειώδους οξέος.
Όλα τα πιο πάνω προστιθέμενα,δεν μπορούν να δικαιολογήσουν ποιότητα
κρασιού,πολύ δε περισσότερο υγιεινή.
Υ.Γ. Όπως πάντα συμβαίνει,στη χώρα μας υπήρξαν
‘’πατριώτες’’,υπέρμαχοι των ελληνικών ποικιλιών και λιγότερο
‘’πατριώτες’’,όσοι καλλιέργησαν και γαλλικές ποικιλίες.Τελικά
απεφεύχθη αυτός ο ιδιότυπος ‘’εμφύλιος’’,διότι η καλλιέργεια και
γαλλικών ποικιλιών απεδείκνυε ότι ο ελληνικός αμπελώνας έδινε
καλύτερη ποιότητα και υγιεινή σταφυλιών και κρασιών,έναντι των
αντίστοιχων γαλλικών αμπελώνων (κυρίαρχο στοιχείο
ανταγωνιστικότητας ),που μόνο με την καλλιέργεια εδώ γαλλικών
ποικιλιών μπορούσε να επιβεβαιωθεί.
Επιπλέον,η υποκατάσταση γαλλικών κρασιών με παραγόμενα,από τις
ίδιες ποικιλίες ελληνικής παραγωγής,δεν ήτο χωρίς οικονομικό
ενδιαφέρον και όχι μόνο.
* Ο Θανάσης Παπαϊωάννου είναι αμπελουργός-οινοποιός.