Σαν σήμερα, 28 Οκτωβρίου 1944, χτύπησαν πρώτα οι καμπάνες και μετά οι σειρήνες. Ηταν ημέρα Δευτέρα με ήλιο λαμπρό, και ο πατέρας με τη μητέρα μάς ξύπνησαν νωρίς από τα κρεβάτια μας και μας πήραν μακριά, στον λόφο της Ζωοδόχου Πηγής, πάνω από την Καισαριανή, όπου βλέπαμε την Αθήνα στα πόδια μας, ανάστατη, να ετοιμάζεται για πόλεμο, σαν να πηγαίνει σε γιορτή. Εμείς, τα παιδιά εκείνης της ημέρας που πριν πάμε σχολείο μάθαμε την αξία της Σημαίας, και την ορμή κι απόφαση για ελευθερία, που κρατάμε ανάμνηση βαριά την πίκρα της Κατοχής και από το οικογενειακό λεύκωμα έχουμε, κληρονομιά, τις φωτογραφίες της Απελευθέρωσης, αυτά τα άλλοτε παιδιά που τώρα ανήκουμε είτε στο «κατεστημένο» είτε στους συνταξιούχους είτε στους κουρασμένους ή τους τυχερούς της ζωής, έχουμε έναν λόγο παραπάνω από τους κυρίους που αποφασίζουν, από τις προσωρινές καρέκλες τους, για την τύχη των προσφυγικών πολυκατοικιών της λεωφόρου Αλεξάνδρας. Χθες, πρωί, στην καλή εκπομπή της NET «Πρώτη Γραμμή», με τους κ. Λυριτζή και Οικονόμου, παρακολουθήσαμε μια τελευταία προσπάθεια των δημοσιογράφων του σταθμού να ανακεφαλαιώσουν το όλο θέμα, και να δώσουν λόγο και εικόνα στους πρωτεργάτες της ειλημμένης πλέον απόφασης «να κατεδαφιστούν οι οκτώ από τις δέκα πολυκατοικίες, και να μείνουν μόνον οι δύο, σαν… δείγμα (!) ιστορικής μνήμης». Αυτή ήταν η γνώμη («δεν παίρνει αποφάσεις», όπως είπε η γεν. γραμματέας του ΥΠΠΟ κ. Λίνα Μενδώνη «το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Κτιρίων», αλλά είναι γνωμοδοτικό) του συμβουλίου με ψήφους 10 υπέρ και 3 κατά. Μένει να πάρει απόφαση και το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ, από πλευράς ΠΕΧΩΔΕ ο γενικός γραμματέας του κ. Σταύρος Καμπέλης μίλησε στην ίδια εκπομπή για ειλημμένη πλέον απόφαση, εφόσον η ΚΕΔ, η Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου (πασίγνωστη πλέον λόγω Ρουμπίνης Σταθέα) πρότεινε στους κατόχους των διαμερισμάτων το ποσό των 18 εκατομμυρίων δρχ. και από τα 228, συνολικά, διαμερίσματα δέχθηκαν, έφυγαν και πήραν τα χρήματα οι κάτοχοι των 140 διαμερισμάτων, φοβούμενοι την απαλλοτρίωση. (Γνωστή πλέον και η δύναμη πιέσεως της ΚΕΔ…). Εμειναν όμως, αμετακίνητοι στις θέσεις τους και στο σπίτι τους, οι κάτοχοι των 70 διαμερισμάτων, που ακόμη κατοικούνται, ενώ τα άδεια «έμειναν να ρημάζουν», όπως είπαν δύο από τους εκπροσώπους του Συλλόγου Διάσωσης των Προσφυγικών Πολυκατοικιών, που κατοικούν πάντα εκεί. Τους είδαμε, μαζί με τη ρεπόρτερ Τζούλι Τσίγκα, έξω από τις άδειες πολυκατοικίες της πρώτης γραμμής στη γεμάτη κίνηση λεωφόρο Αλεξάνδρας, να υπερασπίζονται το δίκιο τους, με ευπρέπεια και αποφασιστικότητα. H κ. Παπαβασιλείου μίλησε για «την ανάγκη να διατηρηθεί η γειτονιά, που ήταν, και που τη διαλύουν για αμφίβολης ποιότητας και διάρκειας πράσινο» και ο αρχιτέκτων κ. Δημήτρης Ευταξιόπουλος, που μίλησε για την αρχιτεκτονική τους αξία: «κτίρια εποχής 1936, αρχιτεκτονικής Bauhaus, με όλα τα στοιχεία να διασώζονται, επιπλέον στέρεα. Δεν έπαθαν τίποτα, άντεξαν στους σεισμούς και με όλα τα γνωρίσματα 66 χρόνων ζωής αποτυπωμένα στην όψη τους» (φωτο). Σ’ αυτό το σημείο η στήλη θα ήθελε να δώσει ένα ακόμη στοιχείο, για τον λόγο που πρέπει να διατηρηθούν οι πολυκατοικίες και, ιδίως, αυτές της πρώτης σειράς (που έχουν ήδη καταδικαστεί να κατεδαφιστούν) αλλά και να μην ανακαινιστούν – όπως οι δύο που ετοιμάζονται να της κάνουν αγνώριστες, με την ώχρα και τα μπογιατισμένα κάγκελα μέσα στο παρκάκι…
Και ο λόγος είναι οι πληγές που φέρουν από τους όλμους και τις οβίδες και τις σφαίρες πάνω στην επιφάνεια των τοίχων τους, πίσω και από τον σοβά. Πληγές βαθιές, από τα βλήματα της Αντίστασης (πόσα μπλόκα δεν έχει δει η γειτονιά;) και των συμπλοκών των Δεκεμβριανών. Εχουν οι πολυκατοικίες αυτές δει πόλεμο, κατοχή, χαρά της απελευθέρωσης (αναζητεί η στήλη εναγωνίως φωτογραφία με τις σημαίες στα λουλουδιασμένα μπαλκόνια, που έχει κρατήσει η μνήμη…), αλληλοσπαραγμό, αλλά και τις δικές τους χαρές-γάμους και γλεντάκια και ονομαστικές γιορτές της γειτονιάς. Περισσότερο από κάθε άλλο επιχείρημα -και έδωσε πολλά και σοβαρά η κ. Αννα Φιλίνη, αρχιτέκτων και με δράση για τη διάσωσή τους, όταν ήταν δημοτική σύμβουλος στον Δήμο Αθηναίων- είναι αυτό: της ανάγκης διατήρησης της συλλογικής ιστορικής μνήμης. Ρίξανε τα νεοκλασσικά, αφήνουν να ρημάζουν πολλά διατηρητέα, ώστε να πέσουν και να μπορέσουν οι ιδιοκτήτες τους να τα «αξιοποιήσουν». Με τον ίδιο τρόπο χάθηκαν πολλές σπουδαίες πολυκατοικίες του Μεσοπολέμου, και τώρα μαθαίνουμε ότι θα στολίσουν με… πανό και ριντό, και… αφίσες, ώς και την τριλογία του Χάνσεν στην Πανεπιστημίου, με απόφαση νεανικής παρέας του «Αθήνα 2004»! «Με μεγάλη ευκολία δόθηκε το Θων στον κύριο που το ζήτησε (είπε και τ’ όνομά του η κ. Φιλίνη) και δεν είδαμε ακόμη το πράσινο». Τώρα κόπτονται για ανάγκη πρασίνου, και γι’ αυτό πρέπει να πέσουν τα αγαπημένα Προσφυγικά, κομμάτι αναπόσπαστο της γειτονιάς αυτής, απέναντι στο γήπεδο του ΠΑΟ και δίπλα στο «Ιλίου Μέλαθρον». Το μπετόν – και τζάμια Μέγαρο υπουργείου Δικαιοσύνης! Με την ίδια, ελαφρά τη καρδία, ρημάζουν χρόνια τώρα τα Αναφιώτικα, αφού οι κάτοικοί τους είτε πέθαναν είτε οι κληρονόμοι τους αποζημιώθηκαν και έφυγαν. H γειτονιά, με τα ασπρισμένα κατώφλια, τις γλάστρες με τα γεράνια, τα τραγούδια από την αυλή και τα κελαδίσματα του καναριού στο κλουβί χάθηκαν για πάντα. Τι έμεινε; H φωτογραφία δείχνει. Πριν να ‘ναι αργά για τα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας, η πολιτεία, ο καλός Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που δεν έχει ανάγκη υπερασπιστών, το ΥΠΠΟ, ο ίδιος ο πρωθυπουργός που έφτιαξε το πατρικό του σπίτι στον Πύργο και πηγαίνει, σαν καλός Ελληνας, εμείς που τα νοιαζόμαστε, ας σκεφθούμε εκείνους τους πρόσφυγες, Ελληνες από τη Μικρά Ασία – από τη Σμύρνη, το Αϊβαλί, το Αϊδίνι, την Καππαδοκία, που ήρθαν και βρήκαν εκεί στέγη, και έκαναν οικογένεια, μεγάλωσαν παιδιά, άφησαν τη σφραγίδα τους πάνω και μέσα στα νοικοκυρεμένα σπιτικά τους.
Αν φαίνονται απέξω ερειπωμένα, είναι από την εσωτερική κούραση. Τις «ρυτίδες» τους πρέπει να τις σεβαστούμε και να τις αγαπάμε. Και να μην καταφεύγουμε σε lifting πρασίνου, ελέω μπουλντόζας, επειδή εντάχθηκε η περιοχή των 15 στρεμμάτων στα ολυμπιακά έργα, κι αυτά χρειάζονται, οπωσδήποτε, βιτρίνα! Σήμερα, επέτειο του «OXI» λέμει «OXI» στην κατεδάφισή τους, όχι στην απάλειψη της ιστορικής συλλογικής μνήμης…