Μακροσκοπικα

3' 16" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ησυζήτηση για τα περίφημα μοντέλα άλλων χωρών γίνεται σε τόνους προπαγανδιστικούς. Πρώτος ο Κώστας Καραμανλής είχε ζητήσει από τον πρώην πρωθυπουργό να δει προσεκτικά το ιρλανδικό μοντέλο. Κανείς δεν κατάλαβε έως σήμερα γιατί ο Κ. Σημίτης είχε απορρίψει, με τόσο απόλυτο τρόπο, έστω και την κριτική προσέγγιση της ιρλανδικής εμπειρίας. Ακόμη κι ο ίδιος κατάλαβε τη δογματική «ανοησία» του, όταν βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να δώσει εξηγήσεις στον Ιρλανδό ομόλογό του. Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν έκανε το ίδιο λάθος.

Εκανε όμως ένα εξίσου σημαντικό. Ισως ως αντίβαρο στις πεποιθήσεις του κ. Καραμανλή. Ισως γιατί -όπως ο ίδιος με γλαφυρό τρόπο αφηγείται- έχει τρυφερές αναμνήσεις: «θυμάμαι, όταν ήμουν εξορία στη Σουηδία», συνηθίζει να λεει. Ισως λοιπόν γι’ αυτό αντέτεινε το «σουηδικό» ή «σκανδιναβικό» μοντέλο. Εστειλε μάλιστα τη Βάσω Παπανδρέου και μια ομάδα στελεχών να μελετήσουν την σχετική εμπειρία.

Η τελευταία δεν παρέδωσε κάποιο «πόρισμα», φρόντισε όμως να θάψει την «ιδέα Παπανδρέου» σε μια συνέντευξή της («Κυρ. Ελευθεροτυπία», 11/7/2005), λέγοντας ότι «όπως δεν μπορεί η Σουηδία να γίνει Ελλάδα, έτσι δεν μπορεί να γίνει και η Ελλάδα Σουηδία». Πέραν τούτου, ουδέν. Η πράσινη πλευρά είχε αφήσει ανοιχτό το πεδίο στην αποστροφή του υπουργού Οικονομίας Γιώργου Αλογοσκούφη, που σημείωσε ότι «το σκανδιναβικό μοντέλο δεν μπορεί να μεταφερθεί στην Ελλάδα». Την τελευταία πρόκα έβαλε ο κ. Καραμανλής στη Βουλή: «Οταν αποφασίσετε αν θέλετε το μοντέλο των σκανδιναβικών χωρών που φορολογεί τον πολίτη με 60% φόρο ή όχι, τότε θα το δούμε. Σταματήστε όμως τις αερολογίες».

Ας επιστρέψουμε στο ρεαλισμό της πραγματικής οικονομίας. Ολα τα «μοντέλα» αναφέρονται σε ένα μείγμα οικονομικής πολιτικής. Ξεχωρίζουν μεταξύ τους κυρίως γιατί προσαρμόζονται σε δύο δεδομένα. Το πρώτο αφορά αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «εθνικά» χαρακτηριστικά. Το νομικό περιβάλλον, οι σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και, κυρίως, ο κοινωνικός πολιτισμός ορίζουν τις πολιτικές επιλογές και το καθιστούν «ιδιαίτερο» στον καθένα. Βεβαίως, μπορούμε να μελετήσουμε και να μιμηθούμε, αλλά πάντοτε με μέτρο και έπειτα από μακρά συζήτηση.

Αυτό που είναι κοινό σε όλες τις χώρες είναι το δεύτερο δεδομένο. Η ανάγκη για διατήρηση και βελτίωση της θέσης τους στον διεθνή καταμερισμό παραγωγής και πλούτου. Ειδικότερα, η σημερινή απειλή έρχεται από την ταχύτατη ανέλκυση πολλών μικρότερων και ορισμένων πολύ μεγάλων οικονομιών, που κάποτε είχαμε καταχωνιάσει σε ένα ζοφερό Τρίτο Κόσμο. Οι χώρες αυτές επιτυγχάνουν υψηλούς ρυθμούς αύξησης των εξαγωγών τους, προσελκύουν σημαντικές διεθνείς επενδύσεις και, τελικά, δημιουργούν εκατομμύρια νέων θέσεων εργασίας και σημαντική αύξηση του εισοδήματος των πληθυσμών τους.

Απέναντι σε αυτή την «απειλή», έχουν καταγραφεί, ώς σήμερα, τρία «μοντέλα» απαντήσεων. Το πρώτο στηρίζεται στη δυναμική των εξαγωγών με ταυτόχρονη προσαρμογή του κοινωνικού μοντέλου. Γερμανία και Ιαπωνία έχουν πετύχει να αναζωογονήσουν τους κοινωνικούς θεσμούς τους, ενισχύουν τις επενδύσεις τους σε τεχνολογία, προσαρμόζουν το κόστος του κράτους πρόνοιας. Το μοντέλο αυτό δείχνει ότι μπορεί να επιτύχει, κυρίως όμως γιατί στηρίζεται σε μια ισχυρή βιομηχανική παράδοση: καινοτομίας και ποιότητας ανθρώπων και μηχανών.

Το δεύτερο πρότυπο απάντησης χαρακτηρίζεται από τη μαζική δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, όχι πάντοτε των καλύτερων, συνήθως στους τομείς που είναι (σχετικά) προστατευμένοι από τον διεθνή ανταγωνισμό. Ηνωμένες Πολιτείες, Βρετανία, Ισπανία και Ιταλία ακολούθησαν αυτό το δρόμο αναδεικνύοντας τις αρετές τους, κατά κύριο λόγο, στις τεχνολογικά προηγμένες υπηρεσίες. Χρειάστηκε να αλλάξουν πολλά στην αγορά εργασίας, να μειώσουν τη φορολογία και να κάνουν ευκολότερες (δηλαδή επικερδέστερες) τις ξένες επενδύσεις.

Υπάρχει και ένας τρίτος δρόμος. Εισόδημα και ανάπτυξη στηρίζονται στην εκρηκτική αύξηση των δανείων, στην αντίστοιχη κερδοσκοπική πορεία των ακινήτων και, τελικά, στην επέκταση της εγχώριας καταναλωτικής ζήτησης. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν Γαλλία, Βρετανία, Ηνωμένες Πολιτείες και Ισπανία. Είναι προφανές ότι προϋπόθεση για να συντηρηθεί η επιλογή αυτή είναι τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια που είχαμε τα πολλά τελευταία χρόνια. Για τον ίδιο λόγο, η επιλογή αυτή είναι επικίνδυνη και, κυρίως, εύκολα μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν είναι βιώσιμη.

Βρείτε τώρα σε πιο μοντέλο μπορούμε να καταχωρίσουμε την Ελλάδα. Χωρίς αμφιβολία στο τρίτο και το πιο επικίνδυνο. Ευτυχώς, υπάρχουν κάποια στοιχεία τόσο από το δεύτερο, όσο και από το πρώτο. Αυτά είναι που πρέπει να ενισχύσουμε. Το ταχύτερο δυνατόν!

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή